Будда

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Урда Солонгосой Соккурам сүмэдэ һуудаг Будда Бурхан

Будда (самгардяар बुद्ध — «бодоһон», «гэгээрһэн») Бодито байдалые абаһан амитан. Манай үеын Будда Бурхан Багша байна. Будда «һэрихэ» гэһэн удхатай «будх» гэжэ санскрит глаголһоо гараһан үгэ (будда, бурхан). Энэ үгын удхань болбол нойрсожо байһан бүрхэг ухаанһаа һаруул һонор ухаан мэдэрэлдэ орожо, һэргэлгэ болоно. Энэ шажан болбол бүхы наһаараа зүб үзэлтэй, һайн замаар ябажа, һайхан хэрэгүйлэдэхыень бодомжолжо, арбан сагаан буян, арбан хара нүгэл гэхэ мэтэ тухай номнол дэлгэрүүлээ. Буддын шажанай номнолоор, хүн гээшэ үхэхэдөө, үгы болодоггүй, һүнэһэниинь ондоо түрэл олодог. Нүгэл ехэтэй һаа, тамада унажа, хэтэ заяандаа зобохо, буянтай һаа, Сухабаадиин орондо сэсэгһээ мүндэлжэ, бурхан боложо түрэхэ гэһэн зарилгтай. Зүгөөр Будда бурханай шабинар хэдһээшье, юудһээшье олон һэн.

Буддын шанарууд[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Буддын бэеын шанарууд[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Буддын бэе гушан хоёр гол, наян бага тэмдэг байһан судар бэшэгһээ гэжэ мэдэгдэнэ. Ерээдүйн бурхан түрэһэн үедэ тэрэ мэргэн Асита хүмүүнэй агуу ехэ бодисада дэлхэйдэ үзэгдэл бурхадһаа һуралсаха харуулһан байна. Байгууллагань хүүгэд, тусгай ехэ, бага тэмдэг хараад, Асита түрэһэн хүбүүн ехэ гэгээнтэн хамагай агуу жишээнь ехэ Сэрэгтэн али Чакравартин хаан болохо гэжэ таамаглалые хэһэн.

32 тэмдэг[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  1. Түхэр гартай, хүлэтэй;
  2. Мэлхэй шэнги хүлэтэй;
  3. Гарай хурганууд хальһатай;
  4. Бамбагар гартай, хүлэтэй;
  5. Ойбоһон долоотой;
  6. Ута гарай хургануудтай;
  7. Үргэн һүеытэй;
  8. Ехэ, сэхэ бэетэй;
  9. Ойбоһонгүй үбдэгтэй;
  10. Дээшэ зүглүүһэе үһэтэй;
  11. Антилопо шэнги булшантай;
  12. Ута, һайхан гартай, хүлэтэй;
  13. Шэгүү эрэ бэлэг эрхэтэнтэй;
  14. Алтан арһатай;
  15. Нимгэн, үнжэгэн арһатай;
  16. Наран зүб буржэһэн үһэтэй;
  17. Харагдадаггүй һайхан үһэтэй;
  18. Арсалан шэнги сээжэ бэетэй;
  19. Бамбагар сарбуутай;
  20. Үргэн мүртэй;
  21. Муухай амтае һайн амтада болгоһон.
  22. Ньягродха модон шэнги хуби тааруугаар бэетэй;
  23. Ушнишатай толгой;
  24. Үргэн һайхан хэлэтэй;
  25. Брахма шэнги хоолойтой;
  26. Арсалан шэнги хүсэртэй;
  27. Сагаан шүдэтэй;
  28. Тэгшэ шүдэтэй;
  29. Нягтаар шүдэтэй;
  30. Дүшэн шүдэтэй;
  31. Сапфир шэнги нюудэтэй;
  32. Бүхэ шэнги һорьмоһотой;