Ниигэм: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
| 5 мүр: | 5 мүр: | ||
|кирилл_хальмаг = Ниһм |
|кирилл_хальмаг = Ниһм |
||
}} |
}} |
||
'''Ниигэм''' гэдэгэнь үргэн удхаараа [[хүн|хүмүүнэй]] зохёон байгуулалтатай, шигэ зорилготой харилсаа, үйлэ |
'''Ниигэм''' гэдэгэнь үргэн удхаараа [[хүн|хүмүүнэй]] зохёон байгуулалтатай, шигэ зорилготой харилсаа, үйлэ ажаллагаанай системэ, тэдыгээрэй үр дүндэ бии болоһон үнэтэ зүйлсын нэгэдэл, өөрыгөө байнга нүхэн сэргээжэ байдаг бэе дааһан тогтолсооной ниилбэри юм. |
||
Уйтан удхаараа ниигэмынь байнгын нютаг дэбисхэртэй, [[улас түрэ]], [[эдэй засаг|эдэй засагай]] бүрин тусгаар тогтонолтой, бэе дааһан соёлтой, ниигэмые бүридүүлэгшэ олон түмэниинь [[сэдьхэл зүй]]н хубида нэгэдэмэл шэнжэтэй байха хүнүүдэй томо ниитэлиг юм. |
Уйтан удхаараа ниигэмынь байнгын нютаг дэбисхэртэй, [[улас түрэ]], [[эдэй засаг|эдэй засагай]] бүрин тусгаар тогтонолтой, бэе дааһан соёлтой, ниигэмые бүридүүлэгшэ олон түмэниинь [[сэдьхэл зүй]]н хубида нэгэдэмэл шэнжэтэй байха хүнүүдэй томо ниитэлиг юм. |
||
Мүн ниигэм гэһэн ойлголтые тайлабарилха маша олон хандалигууд байдаг. Тухайлбал [[Германи]]ин социолог Макс Веберэйхигээр ниигэм гэдэг бол бусад хүнүүд болон үйлэдэ ябадалда хандаһан ниигэмэй бүтээгдэхүүн болодог хүнүүдэй харилсан үйлэшэлэл юм. |
Мүн ниигэм гэһэн ойлголтые тайлабарилха маша олон хандалигууд байдаг. Тухайлбал [[Германи]]ин социолог Макс Веберэйхигээр ниигэм гэдэг бол бусад хүнүүд болон үйлэдэ ябадалда хандаһан ниигэмэй бүтээгдэхүүн болодог хүнүүдэй харилсан үйлэшэлэл юм. |
||
Т. Парсонс ниигэмые тодорхойлхо доо холбогжо эхилэлэй сэгынь хэм хэмжээ ба үнэтэ зүйлнүүд байдаг хүнүүдэй хоорондын харилсаанай тогтолоо хэмээн үзэжэ [[Карл Маркс]]ынхигаар бол ниигэм гэдэгынь хамтын үйлэ |
Т. Парсонс ниигэмые тодорхойлхо доо холбогжо эхилэлэй сэгынь хэм хэмжээ ба үнэтэ зүйлнүүд байдаг хүнүүдэй хоорондын харилсаанай тогтолоо хэмээн үзэжэ [[Карл Маркс]]ынхигаар бол ниигэм гэдэгынь хамтын үйлэ ажаллагаанай ябасада бүрилдэһэн хүнүүдэй хоорондын харилсаанай түүхын ёһоор хүгжэгшэ согсоо юм. |
||
<ref>{{cite book |title=Ниигэмэй тухай мэдэлгэ |last=Д. Буян |first= |authorlink= |coauthors= |year=2006 |publisher= |location= |isbn=9992900490 |page=8 |pages= |url= |accessdate=}}</ref> |
<ref>{{cite book |title=Ниигэмэй тухай мэдэлгэ |last=Д. Буян |first= |authorlink= |coauthors= |year=2006 |publisher= |location= |isbn=9992900490 |page=8 |pages= |url= |accessdate=}}</ref> |
||
Ниигэмынь маша нарин ниилэмэл бүтэсэ, зохёон байгуулалта, үргэн агуулгатай, оршон тогтонол,өөршэлэлтэ, хүгжэл бүхы зүйрлэн хэлэбэл, амиды [[организм]] лугаа өөрөө хүгжэгшэ, хүниие хүгжүүлэгшэ томо тогтолсоо мүн. |
|||
Ниигэмэй гаралга хубисал, хүгжэл, түүниин уг мүн шанар, ерээдүйн түлэб, хандалигые [[философи]], [[түүхэ]], [[социологи]], [[улас түрэ]], [[эрхэ зүй]], [[эдэй засаг]], [[соёл шудалал]], [[антропологи]], [[ёһон зүй]], [[хэлэн шэнжэлэл]] зэрэг ниигэмэй болон хүмүүнлигэй шэнжэлхэ ухаанууд тала бүриһөөнь абажа үзэжэ тайлбарилдаг. |
|||
”Ниигэм” гэһэн ойлголто, түүниин удха, агуулгые элирхылхэ олон талата асуудалые “Монгол ниигэм”, ”Америкын ниигэм”, ”Хүнэй ниигэм”, ”Ниигэм бол хүнүүд”, ”Ниигэмэй бүлэг”, ”Ниигэмэй харилсаа”, ”Ниигэмэй хүгжэл”, ”[[Эргэнэй ниигэм]]” гэхэ мэтэ нэрэ томьёо, ухагдахуунаар тодорхойлон хэлэлсэдэг. |
|||
== Түүхын шатанууд == |
|||
Хүниин ниигэмынь хоёр үндэһэн шатые дамжан хүгжөө: |
|||
* Ниигэм бай боложо, бүрилдэхүүн үмэнэхи үе гү, али хүнүүд байгаалиин уг шэнжээрээ тархай бутархай, ниигэмэй зохёон байгуулалтада ороогүй амидаржа байһан үе |
|||
* Ниигэмэй оршон тогтоножо, хүгжэхын үе гү, али хүнүүд ниигэмдэ нэгдэн ниилэмэл ниигэмэй зохёон байгуулалта, хамтын амидаралаар хүгжэһэн үе |
|||
Оршон үеын [[ухаанта хүн|оюун ухаанта хүн]] 50 мянгаһаа 40 мянган жэлэй тэртээ гараһанаар ниигэм бүрилдэн бии болохо үндэһэн һуури табиһан болоод тэрэ үеын ниигэмынь хүй нэгэдэлэй обог, аймтын байгуулалда үндэһэлһэн, [[эд хүрэнгэ]], анги дабхараанай илгарал гараагүй, түрэ гараагүй “энгын ниигэм” байба. |
|||
== Зүүлтэ == |
|||
{{зүүлтэ}} |
|||
{{1000 үгүүлэл}} |
{{1000 үгүүлэл}} |
||
04:09, 15 таба һара 2014-нэй һанал
| Хадамал | |
|---|---|
| Монгол үзэгээр |
 |
| буряад кирилл. | Ниигэм |
| монгол кирилл. | Нийгэм |
| хальмаг кирилл. | Ниһм |
Ниигэм гэдэгэнь үргэн удхаараа хүмүүнэй зохёон байгуулалтатай, шигэ зорилготой харилсаа, үйлэ ажаллагаанай системэ, тэдыгээрэй үр дүндэ бии болоһон үнэтэ зүйлсын нэгэдэл, өөрыгөө байнга нүхэн сэргээжэ байдаг бэе дааһан тогтолсооной ниилбэри юм.
Уйтан удхаараа ниигэмынь байнгын нютаг дэбисхэртэй, улас түрэ, эдэй засагай бүрин тусгаар тогтонолтой, бэе дааһан соёлтой, ниигэмые бүридүүлэгшэ олон түмэниинь сэдьхэл зүйн хубида нэгэдэмэл шэнжэтэй байха хүнүүдэй томо ниитэлиг юм. Мүн ниигэм гэһэн ойлголтые тайлабарилха маша олон хандалигууд байдаг. Тухайлбал Германиин социолог Макс Веберэйхигээр ниигэм гэдэг бол бусад хүнүүд болон үйлэдэ ябадалда хандаһан ниигэмэй бүтээгдэхүүн болодог хүнүүдэй харилсан үйлэшэлэл юм. Т. Парсонс ниигэмые тодорхойлхо доо холбогжо эхилэлэй сэгынь хэм хэмжээ ба үнэтэ зүйлнүүд байдаг хүнүүдэй хоорондын харилсаанай тогтолоо хэмээн үзэжэ Карл Марксынхигаар бол ниигэм гэдэгынь хамтын үйлэ ажаллагаанай ябасада бүрилдэһэн хүнүүдэй хоорондын харилсаанай түүхын ёһоор хүгжэгшэ согсоо юм. [1]
Ниигэмынь маша нарин ниилэмэл бүтэсэ, зохёон байгуулалта, үргэн агуулгатай, оршон тогтонол,өөршэлэлтэ, хүгжэл бүхы зүйрлэн хэлэбэл, амиды организм лугаа өөрөө хүгжэгшэ, хүниие хүгжүүлэгшэ томо тогтолсоо мүн. Ниигэмэй гаралга хубисал, хүгжэл, түүниин уг мүн шанар, ерээдүйн түлэб, хандалигые философи, түүхэ, социологи, улас түрэ, эрхэ зүй, эдэй засаг, соёл шудалал, антропологи, ёһон зүй, хэлэн шэнжэлэл зэрэг ниигэмэй болон хүмүүнлигэй шэнжэлхэ ухаанууд тала бүриһөөнь абажа үзэжэ тайлбарилдаг.
”Ниигэм” гэһэн ойлголто, түүниин удха, агуулгые элирхылхэ олон талата асуудалые “Монгол ниигэм”, ”Америкын ниигэм”, ”Хүнэй ниигэм”, ”Ниигэм бол хүнүүд”, ”Ниигэмэй бүлэг”, ”Ниигэмэй харилсаа”, ”Ниигэмэй хүгжэл”, ”Эргэнэй ниигэм” гэхэ мэтэ нэрэ томьёо, ухагдахуунаар тодорхойлон хэлэлсэдэг.
Түүхын шатанууд
Хүниин ниигэмынь хоёр үндэһэн шатые дамжан хүгжөө:
- Ниигэм бай боложо, бүрилдэхүүн үмэнэхи үе гү, али хүнүүд байгаалиин уг шэнжээрээ тархай бутархай, ниигэмэй зохёон байгуулалтада ороогүй амидаржа байһан үе
- Ниигэмэй оршон тогтоножо, хүгжэхын үе гү, али хүнүүд ниигэмдэ нэгдэн ниилэмэл ниигэмэй зохёон байгуулалта, хамтын амидаралаар хүгжэһэн үе
Оршон үеын оюун ухаанта хүн 50 мянгаһаа 40 мянган жэлэй тэртээ гараһанаар ниигэм бүрилдэн бии болохо үндэһэн һуури табиһан болоод тэрэ үеын ниигэмынь хүй нэгэдэлэй обог, аймтын байгуулалда үндэһэлһэн, эд хүрэнгэ, анги дабхараанай илгарал гараагүй, түрэ гараагүй “энгын ниигэм” байба.
Зүүлтэ
- ↑ Д. Буян (2006). Ниигэмэй тухай мэдэлгэ. ISBN 9992900490.
|
«Ниигэм» үгүүлэл хадаа Википедидэ заатагүй байха 1000 эгээн шухала үгүүлэлнүүдэй нэгэн юм. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо туһалалсажа хайрлыт! |