Оросой холбоото улас: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

**Ородой Холбооной Улас**

**Россин Федераци**
	Ородой Холбооной Улас; ; Россин Федераци Российская Федерация;
Түрын туг	Түрын һүлдэ
	Түрын дуулалай нэрэ:; «Ородой Холбооной Уласай түрын дуулал»; ;
	Оросой холбоото улас һуури байра
Ниислэл	Москва
Албан хэлэн	Ород хэлэн
Арад түмэн	79.8% - Ородууд; 3.8% - Татарнууд; 2.0% - украинашууд; 1.2% - Башкирнууд; 1.1% - Чувашууд; 12.1% - бусад арад түмэн (бүриин жагсаалтань →)
Түрэ засаг	Холбооной улас
Уласай хурал	Холбооной Хурал
Тусгаар тогтонол
Дэбиcхэр газар
Хүн зон
ДНБ (ХАШТ)	2011 оной тоосоо
ДНБ (Нэрлэһэн)	2011 оной тоосоо
ОТББЭ (2008)	42.3 (ехэ) (83)
ХХИ (2011)	0.755 (һайн) (65)
Мүнгэн тэмдэгтэ	[[Рубль (бурядаар баһа түхэриг)]] (RUB, )
Сагай бүһэ	+3 … +10
Интернет домэйн	.ru, .su
Телефоной код	+7

Интерактивная навигация по истории

← Урид хэгдэһэн заһабари Удаадахи заһабари →

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ

ВизуальныйВики-текст

Шугам түхэлтэй

14:28, 27 гурба һара 2015-нэй һанал

Ородой Холбооной Улас (Орос: Росси́йская Федера́ция) — Евразиин хойто хэһэгээр үргэлжэлхэ улас юм. Хахад-Юрэнхылэгшын засаглалтай бүгэдэ найрамдаха улас холбооной 83 харъяата ангиһаа бүрилдэнэ.

Түүхэ

Гол үгүүлэл: Ород Холбооной Уласай түүхэ

Ород Холбооной Уласай түүхэ - Зүүн Славянуудаар анха эхилбэ. Славянууд МЭҮ 3-8-р зуунай дундуур Европодо тодоржл эхилһэн байна. 9-р зуунда зүүн Славяншуудай анханай улас болохо Киевэй Русь байгуулагдаба. Энэ уласынь Викингүүд болон тэдэгээрэй үрэ удамуудаар ударидуулжа байһан бүгөөд 988 ондо Византиин эзэнтэ гүрэнһөө христианствын православиин сектын сургаал үблүүлэн абаһан. Энэ ябадалынь дараагай мянган жэлэй турша Ородой соёл уралигые тодорхойлһон Византиин болон Славян соёл уралигай нэгэдхэлые эхилүүлээ. Уламаар Киевэй Русинь задаржа газар нютагынь Ородой маша олон бишыхан хэмжээнэй феодалай уласуудта хубаагдаһан. Киевэй Русиин залгамжалагша улаа\суудаас хамагай хүсэрхэгынь Москва байһан бүгөөд энэнь Ородой нэгэдэл, Алтан Ордоной эсэргүү тусгаарлаха хүдэлөөндэ голлохо байра һууриие эзэлжэ байба. Москва - аажамаар оршомойхоо Ород уласуудые нэгэдхэһэн бүгөөд Киевэй Русиин соёл уралиг, улас түрын үбые захирха болоо. 18-р зуун гэхэд энэ уласынь байлдан дагуулалта, ниилүүлэлтэ, шудалгаа зэрэгээр хүрээгээ тэлэжэ, Польшоһоо Номгон далай хүрэтэр үргэлжэлһэн Ородой эзэнтэ гүрэн болоһон байба.

Зүблэлтэ Холбоо

Гол үгүүлэл: Зүблэлтэ Холбоо

Россинь Ородой эзэнтэ гүрэнэй сагһаа дэлхэйн хүсэн, нүлөө ехэтэй орон болоһон бүгөөд хожомынь дэлхэйн анханай, хамагай томо социалис орон, "суперхүсэн" болохо СССР-эй хамагай томо, хамагай шухала хэһэг болоо. Энэнь уралиг, шэнжэлхэ ухаанай бүхыл һалбарида амжалта үзүүлһэн. 1991 ондо СССР задарһанаар Россин Федераци (РФ) байгуулагдаһан бүгөөд энэнь СССР-эй залгамжалагша хэмээн тоосогдодог.

Зүблэлтэ Холбоо - 15 Бүгэдэ Найрамдаха Улас болон хэд хэдэн автономито улас, хизгаарнуудһаа тогтоһон холбооной улас байһан. Энэ холбооной уласынь дэлхэйн хуурай газарай зургаанай нэгые хамарһан 255 сая хүн зонтой ехэ булимтархы хамаг бүгэдые гүрэнэй хинан зонхилдог болошоһо гүрэн байгаа. Зүблэлтэ Холбоо үзэл шурталай хубида дэлхэйн социалис лагериин тэргүүлэгшэ, сэрэг улас түрын Варшавын хэрээнэй оронуудай мүлжэгшэ байһан юм.

Газар зүй

Ородынь дарааха улсуудтай хил залгана (сагай зүүнэй эсрэгээр, баруун-хойто зүгhөө зүүн-үмэнэдэ зүг рүү): Норвеги, Финланд, Эстон, Латви, Литва (Калининград можо), Польш (Калининград можо), Белорус, Украйн, Гүрж, Азербайжан, Казахстан, Хитад Улас, Монгол Улас, Хойд Солонгос. Мүн харисангы бага уhаар (Берингийн хоолой, Балтын тэнгис, Хар тэнгис, Лаперузын хоолой) АНУ-н Альяск муж, Швед, Дани, Турк, Жибэн ойролсоо.

Хотонууд

Гол үгүүлэл: Ородой Холбооной Уласай хотонүүд

Хотонууд хүн ама - «Ородой статистик ежегодник» 1897—2002 жэлууд — 2011 он^[6], 2010 жэл - «Всероссийская перепись населения 2010 жэл, т.1»^[7], 2012 жэл - «Федеральная служба государственной статистики»^[8]

Яһатанууд

Ородой Холбооной Уласай амьдарч буй олон ястан үндэстнийг Ородын ард түмэн гэнэ. Өөрийн гэх уластай Украйн мэтийг хасч тооцоход ч гэсэн 160 гаруй ястны үндсэн орон, гол нутаг нь Ород юм. 2010 оны хүн аманын тооллогын дүнгээр 144 сая хүнтэйгээс 80.9% али 111,016,896 нь Ород үндэстэн (ородоор русские) гэдэг нь мэдэгдсэн. Уласынь цөөнх ард түмэн болох 19.1%-аас сая давсан тоотой нь гэвэл:

3.9% - Татар үндэстэн (5,310,000)
1.41% - Украйн үндэстэн (1,930,000)
1.16% - Башкир ястан (1,580,000)
1.05% - Чуваш ястан (1,440,000)
1.04% - Чечень ястан (1,430,000)
0.86% - Армен үндэстэн (1,180,000) байж таарч байгаа юм.^[9]^[10]

2010 оны тооллогын дүнг үндэслэн ард түмнийг олноос нь эхлэн доор жагсаав. Ингэхдээ ойлгомжтой байхыг бодолцож хэл-угсаагаар нь бүлэглэж багананд орууллаа:^[9]

Энэтхэг-Европо 118,687,275 (84.81%;
үүнээс 82.75% нь Слав)
- Ород 111,016,896 (80.90%)
- Украйн 1,930,000 (1.41%)
- Армен 1,180,000 (0.86%)
- Беларусь 521,443 (0.38%)
- Герман 394,138 (0.29%)
- Осет 528,515 (0.39%)
- Цыган 204,958 (0.15%)
- Тажик 200,303 (0.15%)
- Молдав 156,400 (0.12%)
- Грек 85,640 (0.06%)
- Польш 47.125 (0.04%)
- Литва 31,377 (0.03%)
- Болгар 24,038 (0.02%)
- Латви 18,979 (0.01%)

Түрэг 11,998,830 (бүгд 8.78%)
- Татар 5,310,649 (3.9%)
- Башкир 1,584,554 (1.16%)
- Чуваш 1,435,872 (1.05%)
- Хасаг 647,732 (0.47%)
- Азербайжан 603,070 (0.44%)
- Кумык 503,060 (0.37%)
- Саха 478,085 (0.35%)
- Узбек 289,862 (0.21%)
- Тува 263,934 (0.19%)
- Карачай 218,403 (0.16%)
- Балкар 112,924 (0.08%)
- Турк 105,058 (0.08%)
- Ногай 103,660 (0.08%)
- Хиргис 103,422 (0.08%)
- Алтай 74,238 (0.05%)
- Хакас 72,959 (0.05%)
- Түркмен 36,885 (0.03%)
- Гагауз 13,690 (0.01%)
- Шор 12,888 (0.01%)
- Долган 7,885 (0.01%)

Кавказ 5,152,275 (бүгд 3.77%)
- Чечень 1,431,360 (1.04%)
- Авар 912,090 (0.66%)
- Дарган 589,396 (0.43%)
- Кабард 516,826 (0.38%)
- Лезги 473,722 (0.35%)
- Ингуш 443,833 (0.32%)
- Лак 178,630 (0.13%)
- Гүрж 157,803 (0.11%)
- Табасаран 146,360 (0.11%)
- Адыгэ 124,835 (0.09%)
- Черкесс 73,184 (0.05%)
- Абаза 43,341 (0.03%)
- Рутул 35,240 (0.03%)
- Агул 34,160 (0.02%)
- Абхаз 11,249 (0.01%)
- Цахур 12,769 (0.01%)

Урал 2,317,001 (1.68%)
- Фин-Угор 2,266,020 (1.65%)
  - Мордва 744,237 (0.54%)
  - Удмурт 552,299 (0.40%)
  - Мари 547,605 (0.40%)
  - Коми 228,235 (0.17%)
  - Пермийн Коми 94,456 (0.07%)
  - Карель 60,815 (0.04%)
  - Ханты 30,943 (0.02%)
  - Фин 20,267 (0.02%)
  - Эстон 17,875 (0.02%)
  - Манси 12,269 (0.01%)
  - Вепс 5,936 (0.00%)
  - Саам 1,771 (0.00%)
  - Ижор 266 (0.00%)
- Самоед 50,981 (0.03%)
  - Ненец 44,640 (0.03%)
  - Селкуп 3,649 (0.00%)
  - Нганасан 862 (0.00%)
  - Энец 227 (0.00%)
  - Камасин 2 (0.00%)
  - Юкагир 1,603 (0.00%)

Монгол 647,761 (0.47%)
- Буриад 461,389 (0.34%)
- Халимаг 183,372 (0.13%)

Вьетнам 13,954 (0.01%)

Семит 167,885 (0.12%)
- Еврей 156,801 (0.11%)
- Ассир 11,084 (0.01%)

Солонгос 153,156 (0.11%)

Манж-Тунгус 77,599 (0.05%)
- Эвэнх 38,396 (0.02%)
- Эвэн 21,830 (0.02%)
- Нанай 12,003 (0.01%)
- Ульч 2,765 (0.00%)
- Удэгей 1,496 (0.00%)
- Ороч 596 (0.00%)
- Негидаль 513 (0.00%)

Чукотка-Камчаткын 28,056 (0.02%)
- Чукча эскимосууд 15,908 (0.02%)
- Коряк 7,953 (0.01%)
- Ителмени 3,193 (0.00%)
- Чуван 1,002 (0.00%)
- Керек 4 (0.00%)

Нивх 4,652 (0.00%)

Эскимос-Алеут 2,220 (0.00%)
- Юпик эскимосууд 1,738 (0.00%)
- алеутууд 482 (0.00%)

Кет 1,219 (0.00%)
Айну 109 (0.00%)

Сүбъеэктэнүүд

Гол үгүүлэл: Ородой Холбооной Уласай сүбъеэктэнүүд

Холбооны харъяат анги

Ородой Холбооной Уласай 83 холбооной харъяат ангиас (субъект) бүрдэнэ. Эдгээр харъяат ангиуд нь Холбооной Хуралд адилхан тус бүр 2 төлөөллийн эрхтэй. Хэдий тийм ч, өөртөө засаглах эрхээр харилцан адилгүй доорх нэгжүүдэд хамаарна.

46 муж: Жирийн харъяат анги. Захирагчтай, орон нутгийн сонгуульт хууль тогтоох хуралтай.
21 бүгд найрамдах улас: Өөртөө засах эрхтэй цөөнх үндэстэн, ард түмний өлгий нутаг. Тус бүрдээ үндсэн хууль, ерөнхийлөгч, парламенттай. Ород хэлэнэй хамтаар төрөлх хэл нь албан ёсны хэл болно, гэвч ОХУ даяар болон олон улсын харилцаанд зөвхөн Ород хэлэн хэрэглэнэ.
9 хязгаар: Үнэндээ мужтай адил Ородууд голчлон амьдардаг нутаг. Гагцхүү алс, чинад, захын нутаг бөгөөд хүн ам багатай, түүхэндээ зах хязгаар хэмээгдсээр ирсэн.
4 өөртөө засах тойрог: Муж, хязгаарын мэдэл дэх цөөнх ард түмний өлгий. 1990 оноос байр суурь өндийсөн боловч Чукоткийнхаас бусад нь үнэндээ муж, эсвэл хязгаарт захирагддаг.
1 өөртөө засах муж: Түүхэндээ, өөртөө засах муж байсан, дараа нь хязгаарт захирагдсан. 1990 онд Еврейн өөртөө засах мужаас бусад нь бүгд найрамдах улс болсон.
2 холбооной хото: Зангилаа хоёр том хото Мушхаваа, Саанкт-Петербүүргэ.

Холбооной тойрог

Мөн харъяат ангиуд нь ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн томилох элч төлөөлөгчид удирдагдах 8 Ородой Холбооной Уласынь холбооной тойрогт ангилагддаг. Холбооны тойрог нь холбооны хуулийг улас даяар мөрдүүлэхэд анхаардаг.

Зургийн цомог

Ородой геограафи
Эльбрус
Ехэ Ородой Улас
ЗХУ

Мүн үзэхэ

Зүүлтэ

↑ The Russian federation: general characteristics. Federal State Statistics Service. the original on 21 October 2003 үдэрһөө архивлагдаһан. 5 April 2008 үдэртэ хандаһан.
↑ http://web.archive.org/web/20101213134234/http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat/rosstatsite/main/population/demography/
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Russia. International Monetary Fund. 20 April 2012 үдэртэ хандаһан.
↑ Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. 13 January 2011 үдэртэ хандаһан.
↑ 2011 Human development Report 148–151. United Nations Development Programme. 5 November 2011 үдэртэ хандаһан.
↑ «Российский статистический ежегодник», 2011 г. Раздел 4. Население. Таблица 4.4 Города с численностью населения 100 тысяч и более человек
↑ Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов – районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более.
↑ Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2012 года
↑ ^9,0 ^9,1 http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt
↑ http://www.rg.ru/2011/12/16/perepis.html

Холбооһон

Энэ хуудаһан Ородой Холбооной Улас гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.

Засгийн газар

gov.ru—Засгийн газрын албан ёсны вэбсайт
Duma—Парламентийн доод танхим
Federation Council—Парламентийн дээд танхим
Kremlin—Ерөнхийлөгчийн албан ёсны вэбсайт
Төрийн тэргүүн болон түүний кабинет
Оросын төв банк
Federal Migration Service
Russian Federal Customs Service
Energy Statistics for Russia from the Energy Information Administration
РИА Новости

Ерөнхий мэдээлэл

Russia at UCB Libraries GovPubs

Бусад

Ехэ Найман
· Франци · Итали · Канада · Германи · Америкын Нэгэдэһэн Улас · Ехэ Британи · Япон · Орос

Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай.

Оросой холбоото уласай нютаг можонууд
Бүгэдэ Найрамдаха Уласууд Адыгей • Алтай • Башкортостан • Буряад • Дагестан • Саха (Яхад) • Ингушети • Кабардино-Балкари • Карели • Крым • Марий Эл • Мордова • Чечня • Татарстан • Тыва • Удмурти • Хальмаг • Карачай-Черкеси • Хакаси • Хойто Осети • Коми • Чуваши Хизаарнууд Алтай • Далайн шанар хизаар • Забайкалиин хизаар • Камчатка • Краснодар • Красноярск • Пермь • Ставрополь • Хабаровск Можонууд Амурай можо • Архангельскын можо • Астраханиин можо • Белгород можо • Брянскын можо • Владимирай можо • Волгоградай можо • Вологдын можо • Воронежай можо • Доодо Новгородой можо • Ивановын можо • Калининградай можо • Калугын можо • Кемеровын можо • Кировой можо • Костромагай можо • Курганай можо • Курскын можо • Ленинградай можо • Липецкын можо • Магаданай можо • Мурманскын можо • Москвагай можо • Новгородой можо • Новосибирскын можо • Омскын можо • Оренбургай можо • Орёлой можо • Пензын можо • Псковой можо • Ростовой можо • Рязаниин можо • Самарын можо • Сахалинай можо • Свердловскын можо • Смоленскын можо • Тамбовой можо • Твериин можо • Томскын можо • Тюмениин можо • Тулын можо • Ульяновскын можо • Челябинскын можо • Саратовай можо • Эрхүү можо • Ярославлиин можо Холбооной захиргаатай хотонууд Москва • Санкт-Петербург • Севастополь Автономито можо Еврей автономито можо Автономито тойрогууд Чукотка • Ненец • Ханты-Манси • Ямал Ненец Ородой Холбооной Уласай холбооной тойрогууд Түб • Урда • Баруун Хойто • Алас Дурна • Шэбэр • Урал • Волга Үмэнэ • Хойто Кавказ • Крым

Европо
	Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Греци · Гүржи · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Оросой холбоото улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мальта · Молдави · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украина · Финланд · Франци · Хойто Македони · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони

[gen-1] The Russian federation: general characteristics. Federal State Statistics Service. the original on 21 October 2003 үдэрһөө архивлагдаһан. 5 April 2008 үдэртэ хандаһан.

[2] ttp://web.archive.org/web/20101213134234/http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat/rosstatsite/main/population/demography/

[imf2-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Russia. International Monetary Fund. 20 April 2012 үдэртэ хандаһан.

[4] Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. 13 January 2011 үдэртэ хандаһан.

[HDI-5] 2011 Human development Report 148–151. United Nations Development Programme. 5 November 2011 үдэртэ хандаһан.

[6] «Российский статистический ежегодник», 2011 г. Раздел 4. Население. Таблица 4.4 Города с численностью населения 100 тысяч и более человек

[7] Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов – районных центров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи человек и более.

[Численность_населения_2012-8] Федеральная служба государственной статистики. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2012 года

[perepis-2010.ru-9] 9,0 ^9,1 http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-december-2011.ppt

[rg.ru-10] ttp://www.rg.ru/2011/12/16/perepis.html

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

09:21, 27 гурба һара 2015-нэй һанал заһаха Dexbot (зүбшэн хэлсэлгэ \| Хубита) 386 заһабаринуудай м Removing Link FA template (handled by wikidata) ← Урид хэгдэһэн заһабари		14:28, 27 гурба һара 2015-нэй һанал заһаха болюулха Dexbot (зүбшэн хэлсэлгэ \| Хубита) 386 заһабаринуудай м Removing Link GA template (handled by wikidata) Удаадахи заһабари →
278 мүр:		278 мүр:

	[[Категори:Ородой Холбооной Улас\| ]]		[[Категори:Ородой Холбооной Улас\| ]]
	{{Link GA\|lv}}