Сиань: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
6 мүр: 6 мүр:
Сиань хадаа Хитадай томо соёлой түб; ехэ һургуули болон ондоо дээдэ һургуулинууд олон байна. Сиань хадаа Хитадай эгээ эртын хотонуудай нэгэн. [[Шэнэ шулуун зэбсэгэй үе]]дэ Сианиин тойрондо [[Баньпо]] газарта (半坡) [[Яншао соёл]]ые (仰韶文化) үндэһэлэгшэ таряаша обог аймагууд ажаһууба. Һүүлдэ тус нютаг [[Чжоу улас|Чжоугай]] угсаатанай гуламта болобо. Чжоу уласай үедэ (МЭҮ 1027—249) мүнөөнэй Сианиин хажууда Хао (鎬) болон Фэн (灃) эртын ниислэлнүүд байгаа. МЭҮ 202 ондо мүнөөнэй Сианиин тойрондо [[Хань улас|Хань эзэнтэ гүрэнэй]] '''Чанъань''' (長安) гэһэн ниислэл хото байгуулагдаба. Мүнөө эринэй эхин болотор Чанъань 300 мянган үлүү хүн зонтойгоор эртын дэлхэй даяарай эгээн томо хотонуудай нэгэн болоо (1956 ондо эхилһэн малталгын үрэ дүндэ Хань үеын хотын үлэгдэлнүүд байгаа). III-IV зуун жэлдэ Чанъань хэдэ хэдэн Хойто Хитад уласуудай ниислэл хото байгаа. 583 ондо мүнөөгэй Сианиин газар нютагта [[Суй Вэнь-ди|Ян Цзянь эзэн хаан]] Хитадай шэнэ ниислэл хото Дасин (大興) байгуулба. Һүүлдэ Дасинь Чанъань гэжэ дахин нэрлэгдэжэ, 923 он болотор ниислэл хото байгаа. 881—883 оной хоорондо хото [[Хуан Чао]] (黃巢) буһалгаашанай мэдэл доро байгаа.
Сиань хадаа Хитадай томо соёлой түб; ехэ һургуули болон ондоо дээдэ һургуулинууд олон байна. Сиань хадаа Хитадай эгээ эртын хотонуудай нэгэн. [[Шэнэ шулуун зэбсэгэй үе]]дэ Сианиин тойрондо [[Баньпо]] газарта (半坡) [[Яншао соёл]]ые (仰韶文化) үндэһэлэгшэ таряаша обог аймагууд ажаһууба. Һүүлдэ тус нютаг [[Чжоу улас|Чжоугай]] угсаатанай гуламта болобо. Чжоу уласай үедэ (МЭҮ 1027—249) мүнөөнэй Сианиин хажууда Хао (鎬) болон Фэн (灃) эртын ниислэлнүүд байгаа. МЭҮ 202 ондо мүнөөнэй Сианиин тойрондо [[Хань улас|Хань эзэнтэ гүрэнэй]] '''Чанъань''' (長安) гэһэн ниислэл хото байгуулагдаба. Мүнөө эринэй эхин болотор Чанъань 300 мянган үлүү хүн зонтойгоор эртын дэлхэй даяарай эгээн томо хотонуудай нэгэн болоо (1956 ондо эхилһэн малталгын үрэ дүндэ Хань үеын хотын үлэгдэлнүүд байгаа). III-IV зуун жэлдэ Чанъань хэдэ хэдэн Хойто Хитад уласуудай ниислэл хото байгаа. 583 ондо мүнөөгэй Сианиин газар нютагта [[Суй Вэнь-ди|Ян Цзянь эзэн хаан]] Хитадай шэнэ ниислэл хото Дасин (大興) байгуулба. Һүүлдэ Дасинь Чанъань гэжэ дахин нэрлэгдэжэ, 923 он болотор ниислэл хото байгаа. 881—883 оной хоорондо хото [[Хуан Чао]] (黃巢) буһалгаашанай мэдэл доро байгаа.


Эдэй засагай ба соёлой түбүүд зүүн зүг тиишэ шэлжэһэн ушар дээрэһээ X зуунһаа хойшо хото аажамаар хуушан удхаяа алдаһан байна. XIV тус хото Сиань тойрогой (西安府) засаг захиргаанай түб боложо, тэрэ үеһөө хойшо мүнөөгэй нэрэеэ абтаба. XVII зуун жэлэй һүүл хахадһаа Сиань Шэньси можын засаг захиргаанай түб болонхой. 1936 оной 12 һарын 12-до эндэ [[Сианиин үйлэ ябадал]] (西安事變) болобо.
Эдэй засагай ба соёлой түбүүд зүүн зүг тиишэ шэлжэһэн ушар дээрэһээ X зуунһаа хойшо хото аажамаар хуушан удхаяа алдаһан байна. XIV тус хото Сиань тойрогой (西安府) засаг захиргаанай түб боложо, тэрэ үеһөө хойшо мүнөөгэй нэрэеэ абтаба. XVII зуун жэлэй һүүл хахадһаа Сиань Шэньси можын засаг захиргаанай түб болонхой. 1936 оной 12 һарын 12-до эндэ [[Сианиин үйлэ ябадал]] (西安事變) болобо.

Хитадай [[арадай сүлөөлхэ арми]] 1949 оной 5 һарын 20-до [[Гоминьдан]]гын [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Улас|засагай газарай]] сэрэгүүдые илажа хотые эзэлбэ.

== Хотын архитектура ==
Сианиин хото түлэблэлтын һууридаа [[Тан улас|Тангын]] хотын тогтомол зохёон байгуулалта байна. Уран барилгын дурасхалнууд: Чжунлоу (钟楼) болон Гулоу (鼓楼) XIV зуунай 3-дабхартай самхагууд. Шэньси можын музей (зоос, керамикын, хүрэлэй, бэшэгтэй хүшөө ба пянзануудай суглуулга). Сианиин хотын захадань Хань уласай Чанъань ниислэл хотын хэрэмэй үлэгдэл, Даяньта (大雁塔, «Ехэ зэрлиг галуунай субрага») болон Сяояньта (小雁塔, «Бага зэрлиг галуунай субрага») субарганууд (707—709), Шуньлин (顺陵) гэһэн Тангын бунхан байна.


[[Категори:Хитадай хотонууд]]
[[Категори:Хитадай хотонууд]]

21:00, 11 арбан хоёр һара 2016-нэй һанал

Сиань (хитадаар 西安, xī'ān) — Хитад Уласай Шаньси можын засаг захиргаанай түб, 3.9 сая (2010 оной мэдээлэлээр) хүнтэй хото. Шара мүрэнэй шудхал Вэйхэ голой хүндыдэ байрлана.

Баруун-Хойто Хитадай томо ажаүйлэдбэриин түб, шухала тээбэриин уулзабари (Лунхай түмэр замай үртөө, автохаргын уулзабари). Ажаүйлэдбэриин гол һалаанууд: машина бүтээлгэ (станок, хүдөө ажахын болон нэхэмэлэй машина, хүнды тоног түхөөрэмжэ, электротоног түхөөрэмжэ болон тоног түхөөрэмжын детальнууд, автомашина болон тракторнууд), хара түмэрлиг, химиин (үтэгжүүлгэ, пестицид, угаагша бодос, пластмасса гэхэ мэтэ) болон нэхэмэлэй (хүбэн утаһа ээрэхэ, хүбэн ба нооһо нэхэхэ, нэхэмэл, будаха ажаүйлэдбэри; Сианьда Хитадай эгээн томо «Сибэй» нэхэмэлэй үйлэдбэри байрлана) ажаүйлэдбэри. Арһанай, шаажанай бүтээлэй үйлэдбэрилгэ; хүнэһэнэй үйлэдбэринүүд. Хэдэн дулаанай сахилгаан станци.

Түүхэ

Сиань хадаа Хитадай томо соёлой түб; ехэ һургуули болон ондоо дээдэ һургуулинууд олон байна. Сиань хадаа Хитадай эгээ эртын хотонуудай нэгэн. Шэнэ шулуун зэбсэгэй үедэ Сианиин тойрондо Баньпо газарта (半坡) Яншао соёлые (仰韶文化) үндэһэлэгшэ таряаша обог аймагууд ажаһууба. Һүүлдэ тус нютаг Чжоугай угсаатанай гуламта болобо. Чжоу уласай үедэ (МЭҮ 1027—249) мүнөөнэй Сианиин хажууда Хао (鎬) болон Фэн (灃) эртын ниислэлнүүд байгаа. МЭҮ 202 ондо мүнөөнэй Сианиин тойрондо Хань эзэнтэ гүрэнэй Чанъань (長安) гэһэн ниислэл хото байгуулагдаба. Мүнөө эринэй эхин болотор Чанъань 300 мянган үлүү хүн зонтойгоор эртын дэлхэй даяарай эгээн томо хотонуудай нэгэн болоо (1956 ондо эхилһэн малталгын үрэ дүндэ Хань үеын хотын үлэгдэлнүүд байгаа). III-IV зуун жэлдэ Чанъань хэдэ хэдэн Хойто Хитад уласуудай ниислэл хото байгаа. 583 ондо мүнөөгэй Сианиин газар нютагта Ян Цзянь эзэн хаан Хитадай шэнэ ниислэл хото Дасин (大興) байгуулба. Һүүлдэ Дасинь Чанъань гэжэ дахин нэрлэгдэжэ, 923 он болотор ниислэл хото байгаа. 881—883 оной хоорондо хото Хуан Чао (黃巢) буһалгаашанай мэдэл доро байгаа.

Эдэй засагай ба соёлой түбүүд зүүн зүг тиишэ шэлжэһэн ушар дээрэһээ X зуунһаа хойшо хото аажамаар хуушан удхаяа алдаһан байна. XIV тус хото Сиань тойрогой (西安府) засаг захиргаанай түб боложо, тэрэ үеһөө хойшо мүнөөгэй нэрэеэ абтаба. XVII зуун жэлэй һүүл хахадһаа Сиань Шэньси можын засаг захиргаанай түб болонхой. 1936 оной 12 һарын 12-до эндэ Сианиин үйлэ ябадал (西安事變) болобо.

Хитадай арадай сүлөөлхэ арми 1949 оной 5 һарын 20-до Гоминьдангын засагай газарай сэрэгүүдые илажа хотые эзэлбэ.

Хотын архитектура

Сианиин хото түлэблэлтын һууридаа Тангын хотын тогтомол зохёон байгуулалта байна. Уран барилгын дурасхалнууд: Чжунлоу (钟楼) болон Гулоу (鼓楼) XIV зуунай 3-дабхартай самхагууд. Шэньси можын музей (зоос, керамикын, хүрэлэй, бэшэгтэй хүшөө ба пянзануудай суглуулга). Сианиин хотын захадань Хань уласай Чанъань ниислэл хотын хэрэмэй үлэгдэл, Даяньта (大雁塔, «Ехэ зэрлиг галуунай субрага») болон Сяояньта (小雁塔, «Бага зэрлиг галуунай субрага») субарганууд (707—709), Шуньлин (顺陵) гэһэн Тангын бунхан байна.