Хонгоодор

Хонгоодор
Түблэрһэн газар орон
Хэлэн аялгуу
	буряад-монгол
Шажан
	Буддын шажан, бөө мүргэл
Түрэл арад түмэн
	Булагад, Эхирэд, Хори, Сонгоол, Халха, Хальмаг

Эртэ сагта Хонгоодор болон Хотгойдууд аха дүү аймагууд байһан домогтой гэдэг. Тэдэ Ойрадуудай хаанта уласай зүүн хойто аймагууд байгаа. Хонгоодорнууд 1688 оной Ойрад Халхын дайн самууны үедэ эсэргүүсэжэ бодожо нүүдэллэн Хүбсэгэл нуурай зүүн хойто Байгал нуурай баруун талаар ерэжэ нютаглан нютагайхинтай ниилэжэ мүнөөнэй Хонгоодор Буряад обогтон зониие үүсхэбэ.

Хонгоодор Буряадууд мүнөөнэй ОХУ-ай Буряад Уласай Түнхэн, Аха, Захааминай аймаг, Эрхүү можын Алайр, Баяндай, Монгол Уласай Хүбсэгэл аймагай Ханха, Сагаан-Үүр, Эг-Үүр, Булган аймагай Тэшиг сумдаар тархан амидаржа байгаа юм. Тэдэнэй хэл яряань бусад Буряад обогтонһоо онсо илгаатай зарим тохёолдолдо өөр хоорондоо ойлголсохогүй хэмжээдэ илгаатай үгэнүүд хэрэглэдэг.

Тэдэнэй арадай дуу онсо аялгатай, ёохор хатарынь хүл дээрээ урагшаа хойшо баруун зүүн тиишэ найгаһан онсолиг хүдэлөөнтэй байдагынь бусад Буряад зон аймагуудһаа онсо юм.

Хонгоодор Буряад зон хайшаа байшан бариха дараха мужаан хэхэ, үбһэн хадлан абаха, ан гүрөө хэхэ, зэргэ ажалда габшагай хүдэлмэришэ арад түмэн юм.

Хонгоодор Буряадай зоной олондо нэрэтэй олон хүнүүд байдаг.