Перейти к содержанию

Ушар ухаан

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
(Логика-һээ шэлжэн эльгээгдэбэ)
Эртэнэй Энэдхэгэй ушар ухаантан Дигнага

Ушар ухаан (цадма (түбэдөөр ཚད་མ་ буюу логико грек: λογική), зүб шалтагаан ба үндэһэлэлтэй дүгэнэлтын заршимуудын албанай зохёон байгуулалтай һудалгаа юм. Эхэндээ компьютерай шэнжэлхэ ухаан ба тоогой ухаанай, гүн ухаанай һургуултуудта ушар ухааные оюуной ажалалгаануудта хэрэглэдэг. Тэрэ төөригдэлүүд байха ба түрэлүүд хүсэнтэй байха утгуудай юрэнхы хэлбэрүүдые шалгана. Гүн ухаан зарим албанай хэлэнэй дотор үндэһэлэлтэй дүгэнэлтүүдэй һудалгаа байна. Ушар ухаанай һудалгаае тоогой ухаанай ёһо һуртахуун ирагуу найрагай хэһэгүүдтэ ехэд хэрэглэдэг. Эртын Греци, Римэй, Энэдхэгэй эрхэншэлүүдтэ маргаанай ушар ухаанай һудалгаанууд байһан. Тэрэ баһа дүрэмэй ном ба элтгэхэ урлагые багтааһан зүйлэ тогтолой жирэй һудалгаае һонгодог. Аристотелиин дүрэмээр гүн ухаанда бататай байра һуури эзлүүлһэн. Ушар ухааные үргэлжэ хоёр хэһэгтэ нэгдэгэн дүгнэжэ шалтагаан руу хубаадаг.

Һудалгаанай ушар ухаан

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  1. Һудалгаанай хэлбэри
  2. Дедукциин ба индукциин эргэсүүлэл баһа бусаан дүгнэлтэ гаргана.
  3. Тогтобортой байха, үндэһэлэлтэй байха, найдабартай байха, баһа бүрдүүлхэ
  4. Ушар ухаанай үрэһэлдэгшын ойлголто