2022 оной Казахстандахи эсэргүүсэлтэ хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

{{Инфобокс эрхэтэнэй конфликт
| title            = 2022 оной Казахай эсэргүүсэлтэ
| subtitle         = 
| partof           = [[Казахай арадшалалай хүдэлөөн]]
| image            = 2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg
| caption          = [[Актөбе|Актөбедэхи]] эсэргүүсэгшэд, 1 һарын 4, 2022.
| date             = {{start date|2022|1|2|df=y}} – мүнөө
| place            = [[Казахстан]]
| coordinates      = 
| causes           = * Газай сэнэй гэнтын эгсэ дээшэлгэ
* [[Коррупци]]
* [[Авторитаризм]]
* [[Хүнэй эрхэ#Хүнэй эрхын эбдэлгэ|Хүнэй эрхын эбдэлгэ]]
* [[Полициин хархислал]]
| goals            = 
* Түлишын үнын химдаруулга
* [[Касым-Жомарт Токаев|Касым-Жомарт Токаевай]] засагай газарай отставка
* [[Нурсултан Назарбаев|Нурсултан Назарбаевай]] ойроо хүртэшэгүй байлгые хасаха ба [[Казахстанай Аюулгүй Байдалай Зүблэл|Аюулгүй Байдалай Зүблэлэй]] түрүүлэгшын тушаалһаа отставка
* [[Аким (тушаал)|Акимуудай]] (нютагай толгойлогшо) шууд һунгуули
* 1993 оной [[Казахстанай Үндэһэн Хуули|Казахай үндэһэн хуули]] руу бусалга
| methods          = [[Демонстраци (хүнүүд)|Демонстрацинууд]] {{*}} [[Онлайн эдэбхи]] {{*}} [[Үймөөн]] {{*}} [[Забастовко]] {{*}} [[Галдалга]]
| status           = Үргэлжэлжэ буй
* Засагай газар Улас даяар [[онсо байдал]] зарлаба
* [[Хамтын Аюулгүй Байдалай Хэрээнэй Байгуулга|ХАБХБ-ын]] хүсэн Казахстанда табигдаһан
* [[Алимта]]дахи олониитын дээрмэ ба һамуурал
| concessions      = * [[Казахстан Уласай Юрэнхы сайд|Юрэнхы сайд]] Аскар Маминай отставка
* [[Маминай Кабинет|Маминай Кабинетэй]] министрүүдэй отставка
* Назарбаевые Аюулгүй Байдалай Зүблэлэй түрүүлэгшын тушаалһаа абалга
| result           = 
| side1            = '''Эсэргүүсэгшэд''' {{ulist
  |[[File:QDT logo.png|18px]] [[Казахстанай Арадшалһан Шэлэлтэ]]
  |[[File:Democratic Party (Kazakhstan) logo.png|18px]] [[Казахстанай Арадшалһан Нам|Арадшалһан Нам]]
  |[[File:Oyan, Qazaqstan қозғалысының логосы.png|18px]] [[Oyan, Qazaqstan]]
  |{{flagicon image|Flag of the Socialist Movement of Kazakhstan.png}} [[Казахстанай Социалист Хүдэлөөн]]<ref>{{Cite web|date=5 January 2022|title=Забастовки и митинги охватили практически все регионы казахстана|url=http://socialismkz.info/?p=26797|url-status=live|access-date=2022-01-06|website=[[Казахстанай Социалист Хүдэлөөн]]}}</ref>
  |Үймөө хэһэн сагдаанар
}}
| side2            = {{flagicon|KAZ}} '''[[Казахстанай Засагай Газар|Засагай Газар]]:''' {{ulist
  | {{flagicon image|Kazakhstan Armed Forces Flag.svg}} [[Бүгэдэ Найрамдаха Казахстан Уласай Сэрэгэй Хүсэн]]
  | {{flagicon image|Шеврон военной полиции Вооруженных Сил Республики Казахстан.png}} [[Сэрэгэй Сагдаа (Казахстан)|Сэрэгэй Сагдаа]]
  }}
{{flagicon|ХАБХБ}} [[Хамтын Аюулгүй Байдалай Хэрээнэй Байгуулга]]<ref name="NYT">{{Cite news|last1=Hopkins|first1=Valerie|last2=Nechepurenko|first2=Ivan|date=2022-01-05|title=Russia-Allied Forces to Intervene as Unrest Sweeps Kazakhstan|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2022/01/05/world/europe/kazakhstan-protests-gas-prices.html|access-date=2022-01-06|issn=0362-4331}}</ref> {{ulist
  | {{flag|Армени}}
  | {{flag|Беларусь}}
  | {{flag|Орос}}
  | {{flag|Таджикистан}}
  }}
[[File:Nur Otan logo (2019-).png|18px]] [[Нур Отан]]
| side3            = 
| side4            = 
| leadfigures1     = ''Централизовалхагүй ударидалга''
| leadfigures2     = {{ublist
  | {{flagicon image|Flag of the President of Kazakhstan.svg}} [[Касым-Жомарт Токаев]]
  | {{flagicon|KAZ}} [[Аскар Мамин]]
  | {{flagicon|KAZ}} [[Алихан Смаилов]]
  | {{flagicon|KAZ}} [[Ералы Тугжанов]]
  | {{flagicon|KAZ}} [[Нурсултан Назарбаев]]
  }}
| leadfigures3     = 
| leadfigures4     = 
| howmany1         = 
| howmany2         = 
| howmany3         = 
| howmany4         = 
| casualties1      = *"Хэдэн арбан" наһа бараһан гэжэ мэдээсэһэн<ref name="EUR">{{Cite news|date=2022-01-05|title='Dozens' of Kazakhstan protesters killed by police in overnight, authorities confirm|language=en-US|work=Euronews|url=https://www.euronews.com/2022/01/05/state-of-emergency-in-kazakhstan-amid-protests-over-soaring-gas-prices|access-date=2022-01-06}}</ref> 
*500 шархатаһан<ref name="NYT" />
*200 тушаагдаһан<ref name="NYT" />
| casualties2      = [[Казахстанай Сагдаа|Сагдаа]] ба [[Казахстанай Үндэһэнэй Гварди|Үндэһэнэй Гварди]]:
*12 үхэһэн
*353 шархатаһан (гүрэнэй ажал ябуулагша)<ref name=Kgov>{{Cite web|url=https://www.1tv.ru/news/2022-01-05/419056-vo_vremya_besporyadkov_v_kazahstane_pogibli_8_politseyskih_i_voennyh_317_raneny|title = Во время беспорядков в Казахстане погибли 8 полицейских и военных, 317 ранены. Новости. Первый канал}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-05|title=Онлайн-трансляция происходящего в Казахстане|url=https://www.kommersant.ru/doc/5155800|access-date=2022-01-05|website=www.kommersant.ru|language=ru}}</ref>
| casualties3      = 
| casualties4      = 
| fatalities       = 
| injuries         = 
| arrests          = 
| damage           = 
| buildings        = 
| detentions       = 
| charged          = 
| fined            = 
| effect           = 
| effect_label     = 
| casualties_label = 
| notes            = 
| sidebox          = 
}}
2022 оной 1 һарын 2-до [[Казахстан|Казахстанда]] байгаалиин газай үнын гэнтэ эгсэ дээшэлһэнэй дараа эсэргүүсэлтэ эхилһэн ба үнын дээшэлгэнь [[Казахстанай Засагай Газар|Казахстанай засагай газарай]] һанахада үндэр эрилтэ ба үнын тогтоолготой холбоотой. Эсэргүүсэлтэ, газарай тоһоной гарадаг газар дээрэ баригдаһан, [[Жанаозен]] хотодо эхилһэншье, туһа уласай бусад хотонуудта түргэн тараһан,<ref>{{Cite web|last=Lillis|first=Joanna|date=2022-01-03|title=Kazakhstan: Gas price hike fuels Zhanaozen protests|url=https://eurasianet.org/kazakhstan-gas-price-hike-fuels-zhanaozen-protests|url-status=live|access-date=2022-01-04|website=eurasianet.org|language=en}}</ref> хамагай томо хото болохо [[Алимта]] хотоные оруулалсаад. Засагай газар болон урдын юрэнхылэгшэ [[Нурсултан Назарбаев|Нурсултан Назарбаевдэ]] ургажа буй сэдьхэлээ ханаагүй байлга олониитын жагсаалда нүлөөлһэн. Казахстанай засагай газарай эсэргүү олониитын оппозици байхагүй тула үймөөные эрхэтэд шууд суглуулһан түһөөтэй. Харюуда Юрэнхылэгшэ [[Касым-Жомарт Токаев]] 1 һарын 5-һаа эхилэн [[Мангыстау Аймаг|Мангыстау Аймагта]] ба [[Алимта|Алимта хотодо]] онсо байдал зарлаба. [[Маминай Кабинет]] тэрэ үдэр отставкада гараһан.<ref name="reuters">{{cite news|url=https://www.reuters.com/markets/commodities/kazakhstan-government-resigns-after-violent-protests-over-fuel-price-2022-01-05/|title=Kazakhstan government's resignation fails to quell protests|work=Reuters|date=5 January 2022|access-date=5 January 2022|last1=Auyezov|first1=Olzhas}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-01-05|title=Kazakhstan protests: government resigns amid rare outbreak of unrest|url=https://www.theguardian.com/world/2022/jan/04/kazakhstan-president-declares-state-of-emergency-in-protest-hit-areas|access-date=2022-01-05|website=the Guardian|language=en}}</ref><ref name="Guardian_Moscow_led_alliance" /> Үймөөнэй харюуда [[Хамтын Аюулгүй Байдалай Хэрээнэй Байгуулга]] (ХАБХБ) – [[Армени]], [[Беларусь]], [[Кыргызстан|Кыргыз]], [[Оросой холбоото улас|Орос]], [[Таджикистан]], мүн [[Казахстан]] байдаг [[Зүблэлтын дараахи уласууд|зүблэлтын дараахи уласуудай]] сэрэгэй бүлэг – Казахстанда [[Энхые сахюулга|энхые сахюулха]] сэрэгээ табихые зүбшөөһэн.

== Мүн үзэхэ ==

* [[2021 оной Дэлхэйн энергетическэ хёморол]]
* [[2018–2020 оной Казахстандахи эсэргүүсэлтэ]]
* [[2020–2021 оной Беларусиин эсэргүүсэлэй жагсаал]]
* [[2021 оной Оросой эсэргүүсэлтэ]]
* [[Евромайдан]], 2013–2014 оной хоорондо Украинадахи эсэргүүсэлтүүд
* [[Желтоксан]], [[Алимта]]дахи 1986 оной 12 һарын эсэргүүсэлтүүд, тэр үедэ ''Алма-Ата'' нэрэтэй байһан
* [[Жанаозенэй алалга]], [[Мангыстау Аймаг|Мангыстау Аймагтахи]] 2011 оной 12 һарын эсэргүүсэлтүүд ба 14 эсэргүүсэгшэд алагдаһан

== Зүүлтэ ==


[[Категори:2022 оной гэмтэ ябадалнууд]]
[[Категори:2022 оной эсэргүүсэлтүүд]]
[[Категори:2022 он Казахстанда|Эсэргүүсэлтүүд]]
[[Категори:Азидахи Галдалга]]
[[Категори:2020-д ондохи Галдалга]]
[[Категори:2022 оной 1 һарын гэмтэ ябадалнууд]]
[[Категори:2022 оной 1 һарын Азидахи үйлэ ябадалнууд]]
[[Категори:Боложо буй эсэргүүсэлтүүд]]
[[Категори:Үнын арсалдаан]]
[[Категори:Казахстандахи Эсэргүүсэлтүүд|2022]]