Афганистан хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

{{Улас
|буряад_нэрэ         = '''Лалын Бүгэдэ Найрамдаха Афган Улас'''
|уугуул_нэрэ  =  <small>дари персээр</small> '''د افغانستان اسلامي جمهوریت'''<br>'''(Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat)'''<br><small>паштунаар</small> '''جمهوری اسلامی افغانستان'''<br>'''(Jomhuri-ye Eslāmi-ye Afġānestān)'''
|богони_нэрэ = Афганистан
|һүлдын_зураг                    =
|тугай_зураг                     = Flag of the Taliban.svg
|түрын_уряа           = 
|түрын_дуулал        = паштунаар ''Millī Surūd'' → «Төрийн дуулал»<br /><center></center>
<!-- |Аудио=-->
|засаглалай_хэлбэри       = [[Лалын шажан|Лалын]] түрын шажантай,<br>Юрэнхылэгшын [[бүгэдэ найрамдаха улас]]
|газарай_зураг                   = Afghanistan on the globe (Afro-Eurasia centered).svg
|албан_ёһоной_хэлэн                    = [[Паштун хэлэн]]<br>[[Перс хэлэн|Дари Перс]]
|үндэһэ_язгуур                  =42% - [[Паштун үндэһэтэн]]<br />27% - [[Тажик үндэһэтэн]]<br />&nbsp;&nbsp;9% - [[Хазара яһатан]]<br />&nbsp;&nbsp;9% - [[Узбек үндэһэтэн]]<br />&nbsp;&nbsp;4% - [[Аймак яһатан]]<br />10% - бусад арад түмэн
|үндэс_язгуур_он               = 2004
|sovereignty_note = [[Хабсбург]]һаа ([[Испани]])
|Сүвэрэнитэт = Сүвэрэнитэт
|ниислэл_хото            = [[Кабул]]
|тэргүүнэй_класс1          = [[Юрэнхылэгшэ]]
|тэргүүнэй_класс2          = [[Дэд юрэнхылэгшэ]]
|тэргүүнэй_нэрэ1                = [[Хамид Карзай]] 
|тэргүүнэй_нэрэ2                = Мохаммад Фахим 
|хуули_тогтоогшо               =«Уласай зүбэлэл»
|дээдэ_танхим                   =«Буурлуудын Хурал»
|доодо_танхим                   =«Олон түмэнэй Хурал»
|түүхэн_утга                   = Түүхэ
|түүхэн_огноо1                 =1747 он
|түүхэн_үйл1                   =Дуррани улас үүсэһэн
|түүхэн_огноо2                 =[[1919]]-[[8 һарын 19|08-19]]
|түүхэн_үйл2                   =[[Ехэ Британи]]һаа тусгаарлаһан
|газар_нютаг_км2             = 647,500
|уһанай_процент            = 1%< 
|хүн_амай_тоосоо              = 73,722,988
|хүн_ам_тооцоолсон_он          =2011
|хүн_амын_тоогоор_эрэмбэ_дэс   =42
|хүн_амын_тооллого             =15.5 сая<ref name="IIOT">{{cite web |url=http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/Afghanistan-Chapter2.pdf |title=Chapter 2. The Society and Its Environment |format=PDF |work=Afghanistan Country Study |publisher=[[Illinois Institute of Technology]] |pages=105–06 |accessdate=2013-11-23 |archivedate=2001-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20011103001515/http://www.gl.iit.edu/govdocs/afghanistan/Afghanistan-Chapter2.pdf }}</ref>
|хүн_ам_тоолсон_он             =1979
|хүн_амын_тооллого_эрэмбэ_тоологдсоноор  =
|хүн_амын_нягтрал_нэгж_км2     =43.5
|хүн_амын нягтрал_эрэмбэ_дэс   =150
|ДНБ_ХАЧ                       =[[Америк доллар|$]]30.012 тэрбум<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2011&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=33&pr.y=11 |title=Afghanistan|publisher=International Monetary Fund}}</ref>
|ДНБ_ХАЧ_он                    =2011
|ДНБ_ХАЧ_эрэмбэ                =
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд              =$966<ref name=imf2/>
|ДНБ_ХАЧ_Нэг_хүнд_эрэмбэ       =
|ДНБ_нэрлэсэн                  =$17.885 тэрбум<ref name=imf2/>
|ДНБ_нэрлэсэн_он               =2011
|ДНБ_нэрлэсэн_эрэмбэ           = 
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд         =$575<ref name=imf2/>
|ДНБ_нэрлэсэн_нэг_хүнд_эрэмбэ  =
|ХТББИ                         =29<ref name = "wb-gini">{{cite web | url = http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ | title = Gini Index |author= |date= |work= |publisher=World Bank}}</ref>
|Илтгэлцүүр_он                 =2008
|Илтгэлцүүр_ангилал            =<span style="color:green;">бага</span>
|Илтгэлцүүр_эрэмбэ             =
|ХХИ                           =0.398<ref>http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2011_EN_Table1.pdf</ref>
|ХХИ_он                        =2011
|ХХИ_ангилал                   =<span style="color:#e0584e;">муу</span>
|ХХИ_эрэмбэ                    =172
|мүнгэн_тэмдэгтэ                   = [[Афганай афгани]]
|мүнгэн_тэмдэгтэ_код    = AFN
|интернет_домэйн                   = [[.af]]
|телефоной_код            = +93
|сагай_бүһэ               = +4:30
|зүүлтэ                   = 
}}
'''Афганистан''' ([[Перс хэлэн|Перс]] افغانستان‎; [[пуштугаар]] Afġānistān‎), бүхэли албан еһоной нэрэнь '''Лалын Бүгэдэ Найрамдаха Афган Улас''' (үгээр хураахад '''ЛБНАУ'''), гээшэ [[Ази]] түбиин [[Түб Ази|түб]], [[Урда Ази|урда зүгтэ]] хэһэгтэ [[далайда гаралгагүй улас|далайһаа зайдуу]] оршодог улас гүрэн, 1946 ондо [[НҮБ]]-да ороһон 29 сая хүн зонтой  [[бүрин эрхэтэ улас]] юм.

Албан еһоной хэлэнүүд — пашту ба дари. Диилэнхи шажан — [[лалын шажан]]. 34 можодо (ولایت‎, вилаят) хубаагдана. Ниислэл хото — [[Кабул]]. Түрын тэригүүн — юрэнхылэгшэ.

Афганистан хадаа уулархаг орон мүн. Зүүн-хойто зүгһөө баруун-урда зүг хүрэтэр [[Гиндукуш]] уула (Афганистан соо 6729 м үндэрые хүрэнэ) үргэлжэлнэ, хойто ба урда зүгтэнь — тэгшэ ба хадалиг газар. Хуурай, түби газарай уларилтай. Тэгшэ газарта 1 һарын дундажа температура 0-һээ 8 градус хүрэтэр найгалзаад, үндэр уулада -20°C хүрэнэ. Зундаа 7 һарын дундажа температура тус тусда 24-һөө 32°C, 0-һээ 10°C хүрэнэ. Жэлдээ 200-400 мм шииг нойтотой, уулын газартань 800 мм бороотой. Гол мүрэнүүд - [[Амударья мүрэн|Амударья]], [[Мургаб мүрэн|Мургаб]], [[Герируд мүрэн|Герируд]], [[Гильменд мүрэн|Гильменд]], [[Кабул гол|Кабул]]. Сүлэй ба хахад-сүлэй ургамал диилэнэ. 

== Нютаг можонууд ==
{| class="wikitable" align=center width=65% style="font-size:90%;"
|-
|+ align=center style="background:#BFD7FF"| '''Апганмудин орна зах улсин мап'''
|-
|align=center| [[File:Afghanistan provinces numbered gray.PNG|400x400px]]
|}

{| class="wikitable sortable" width=65% style="font-size:90%;" align=center
|+ align=center style="background:#BFD7FF"| '''Апганмудин орна зах улсин булһавр'''<ref>References and details on data provided in the table can be found within the individual provincial articles.</ref>
|- bgcolor="#efefef"
!align="left"|Әңгин Нерн
!align="left"|Мапин #
!align="right"|[[ISO 3166-2:AF]]<ref>[[ISO 3166-2:AF]] ( [[International Organization for Standardization|ISO]] [[ISO 3166-2|3166-2]] codes for the provinces of Afghanistan)</ref>
!align="left"|Хотл балһсн
!align="right"|Улсин тоо<ref>http://www.mrrd.gov.af/nabdp/Provincial%20Development%20Plan.htm</ref>
!align="right"|Аһу (km²)
!align="right"|Улсин келн
!align="right"|Зүсн-зүүл 
!align="right"|О.Н.Н. әңг
|-
| [[Badakhshan Province|Badakhshan]] || align="center"| 30 || align="center"| AF-BDS || [[Fayzabad, Badakhshan|Fayzabad]] || align=right| 819,396 || align=right| 44,059 || [[Dari Persian]], [[Pamiri languages]], [[Pashto language|Pashto]] || Composed of 29 districts || North East Afghanistan
|-
| [[Badghis Province|Badghis]] || align="center"| 4 || align="center"| AF-BDG || [[Qala i Naw, Afghanistan|Qala i Naw]] || align=right| 499,393 || align=right| 20,591 || Dari Persian, Pashto || 7 districts || West Afghanistan
|-
| [[Baghlan Province|Baghlan]] || align="center"| 19 || align="center"| AF-BGL || [[Puli Khumri]] || align=right| 741,690 || align=right| 21,118 ||Dari Persian, [[Uzbek language|Uzbek]], [[Turkmen language|Turkmen]], Pashto || 16 districts || North East Afghanistan
|-
| [[Balkh Province|Balkh]] || align="center"| 13 || align="center"| AF-BAL || [[Mazari Sharif]] || align=right| 1,123,948 || align=right| 17,249 || Dari Persian, Pashto || 15 districts || North West Afghanistan
|-
| [[Bamiyan Province|Bamiyan]] || align="center"| 15 || align="center"| AF-BAM || [[Bamiyan City|Bamiyan]] || align=right| 343,892 || align=right| 14,175 || Dari Persian || 7 districts || West Afghanistan
|-
| [[Daykundi Province|Daykundi]] || align="center"| 10 || align="center"| AF-DAY || [[Nili District|Nili]] || align=right| 477,544 || align=right| 8,088 || Dari Persian and Pashto || 8 districts<br />Formed from [[Orūzgān Province]] in 2004 || South West Afghanistan
|-
| [[Farah Province|Farah]] || align="center"| 2 || align="center"| AF-FRA || [[Farah, Afghanistan|Farah]] || align=right| 493,007 || align=right| 48,471 || Pashto, Dari Persian, [[Baloch]]|| 11 districts || West Afghanistan
|-
| [[Faryab Province|Faryab]] || align="center"| 5 || align="center"| AF-FYB || [[Maymana]] || align=right| 833,724 || align=right| 20,293 || Uzbek, Dari Persian, Pashto & Turkmen || 14 districts || North West Afghanistan
|-
| [[Ghazni Province|Ghazni]] || align="center"| 16 || align="center"| AF-GHA || [[Ghazni]] || align=right| 1,080,843 || align=right| 22,915 || Pashto, Dari Persian || 19 districts || South East Afghanistan
|-
| [[Ghor Province|Ghor]] || align="center"| 6 || align="center"| AF-GHO || [[Chaghcharan]] || align=right| 635,302 || align=right| 36,479 || Dari Persian, Pashto || 10 districts || West Afghanistan
|-
| [[Helmand Province|Helmand]] || align="center"| 7 || align="center"| AF-HEL || [[Lashkar Gah]] || align=right| 1,441,769 || align=right| 58,584 || Pashto, Dari Persian || 13 districts || South West Afghanistan
|-
| [[Herat Province|Herat]] || align="center"| 1 || align="center"| AF-HER || [[Herat]] || align=right| 1,762,157 || align=right| 54,778 || Dari Persian, Pashto, Turkmen|| 15 districts || West Afghanistan
|-
| [[Jowzjan Province|Jowzjan]] || align="center"| 8 || align="center"| AF-JOW || [[Sheberghan]] || align=right| 426,987 || align=right| 11,798 || Uzbek, Turkmen,Pashto & Dari Persian ||9 districts || North West Afghanistan
|-
| [[Kabul Province|Kabul]] || align="center"| 22 || align="center"| AF-KAB || [[Kabul]] || align=right| 3,314,000 || align=right| 4,462 || Pashto, Dari Persian, Turkmen and Uzbek || 15 districts || Central Afghanistan
|-
| [[Kandahar Province|Kandahar]] || align="center"| 12 || align="center"| AF-KAN || [[Kandahar]] || align=right| 913,000 || align=right| 54,022 || Pashto, Dari Persian || 16 districts || South West Afghanistan
|-
| [[Kapisa Province|Kapisa]] || align="center"| 29 || align="center"| AF-KAP || [[Mahmud-i-Raqi]] || align=right| 358,268 || align=right| 1,842 || Dari Persian, Pashto, Pashayi || 7 districts || Central Afghanistan
|-
| [[Khost Province|Khost]] || align="center"| 26 || align="center"| AF-KHO || [[Khost]] || align=right| 638,849 || align=right| 4,152 || Pashto || 13 districts || South East Afghanistan
|-
| [[Kunar Province|Kunar]] || align="center"| 34 || align="center"| AF-KNR || [[Asadabad, Afghanistan|Asadabad]] || align=right| 413,008 || align=right| 4,942 || Pashto || 15 districts || East Afghanistan
|-
| [[Kunduz Province|Kunduz]] || align="center"| 18 || align="center"| AF-KDZ || [[Kunduz]] || align=right| 820,000 || align=right| 8,040 || Pashto, Dari Persian, Uzbek & Turkmen || 7 districts || North East Afghanistan
|-
| [[Laghman Province|Laghman]] || align="center"| 32 || align="center"| AF-LAG || [[Mihtarlam District]] || align=right| 382,280 || align=right| 3,843 || Pashto, [[Pashayi language|Pashai]], Nuristani & Dari Persian || 5 districts || East Afghanistan
|-
| [[Logar Province|Logar]] || align="center"| 23 || align="center"| AF-LOW || [[Pul-i-Alam]] || align=right| 322,704 || align=right| 3,880 || Pashto, Dari Persian || 7 districts || Central Afghanistan
|-
| [[Nangarhar Province|Nangarhar]] || align="center"| 33 || align="center"| AF-NAN || [[Jalalabad, Afghanistan|Jalalabad]] || align=right| 1,342,514 || align=right| 7,727 || Pashto, Dari Persian || 23 districts || East Afghanistan
|-
| [[Nimruz Province|Nimruz]] || align="center"| 3 || align="center"| AF-NIM || [[Zaranj]] || align=right| 117,991 || align=right| 41,005 || [[Balochi language|Balochi]], Pashto & Dari Persian || 5 districts || South West Afghanistan
|-
| [[Nurestan Province|Nurestan]] || align="center"| 31 || align="center"| AF-NUR || [[Parun, Afghanistan|Parun]] || align=right| 130,964 || align=right| 9,225 || [[Nuristani languages|Nuristani]], Pashto || 7 districts || East Afghanistan
|-
| [[Orūzgān Province|Orūzgān]] || align="center"| 11 || align="center"| AF-ORU || [[Tarin Kowt]] || align=right| 320,589 || align=right| 22,696 || Pashto, Dari Persian || 6 districts || South West Afghanistan
|-
| [[Paktia Province|Paktia]] || align="center"| 24 || align="center"| AF-PIA || [[Gardez, Afghanistan|Gardez]] || align=right| 415,000 || align=right| 6,432 || Pashto, Dari Persian || 11 districts || South East Afghanistan
|-
| [[Paktika Province|Paktika]] || align="center"| 25 || align="center"| AF-PKA || [[Sharan, Afghanistan|Sharan]] || align=right| 809,772 || align=right| 19,482 || Pashto, Dari Persian || 15 districts || South East Afghanistan
|-
| [[Panjshir Province|Panjshir]] || align="center"| 28 || align="center"| AF-PAN || [[Bazarak]] || align=right| 128,620 || align=right| 3,610 || Dari Persian || 5 districts<br />Created in 2004 from Parwan Province || Central Afghanistan
|-
| [[Parwan Province|Parwan]] || align="center"| 20 || align="center"| AF-PAR || [[Charikar]] || align=right| 491,870 || align=right| 5,974 || Dari Persian, Pashto || Composed of 9 districts || Central Afghanistan
|-
| [[Samangan Province|Samangan]] || align="center"| 14 || align="center"| AF-SAM || [[Aybak]] || align=right| 378,000 || align=right| 11,262 || Dari Persian, Uzbek || 5 districts || North West Afghanistan
|-
| [[Sar-e Pol Province|Sar-e Pol]] || align="center"| 9 || align="center"| AF-SAR || [[Sar-e Pol, Afghanistan|Sar-e Pol]] || align=right| 442,261 || align=right| 15,999 || Dari Persian, Pashto and Uzbek || 6 districts || North West Afghanistan
|-
| [[Takhar Province|Takhar]] || align="center"| 27 || align="center"| AF-TAK || [[Taloqan]] || align=right| 830,319 || align=right| 12,333 || Dari Persian, Uzbek, Pashto || 12 districts || North East Afghanistan
|-
| [[Wardak Province|Wardak]] || align="center"| 21 || align="center"| AF-WAR || [[Meydan Shahr]] || align=right| 529,343 || align=right| 9,934 || Pashto, Dari Persian || 9 districts || Central Afghanistan
|-
| [[Zabul Province|Zabul]] || align="center"| 17 || align="center"| AF-ZAB || [[Qalat (Zabul)|Qalat]] || align=right| 244,899 || align=right| 17,343 || Pashto, Dari Persian || 9 districts || South East Afghanistan
|}

== Хотонууд ==
{| border=2
!Нэрэ
!Хкн ама<br />(хун.)
|-
| [[Кабул]]
| 2 938 300
|-
| [[Герат]]
| 395 400
|-
| [[Кандагар]]
| 363 100
|-
| [[Мазари-Шариф]]
| 333 800
|-
| [[Джелалабад]]
| 188 300
|-
| [[Кундуз]]
| 129 500
|-
| [[Пули-Хумри]]
| 94 400
|-
| [[Меймене]]
| 73 200
|-
| [[Шибарган]]
| 71 500
|-
| [[Талукан]]
| 64 000
|}

== Зүүлтэ ==
{{зүүлтэ}}

{{stub}}

{{Аази}}

[[Категори:Аази]]
[[Категори:Далайда гаралгагүй уласууд]]