Гданьск хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

{{Нютаг
|нэрэ                    = Гданьск
|албан_нэрэ                    = Гданьск хото
|type       = хошуун
|анхаарха_нэрэ           = {{lang-pl|Miasto Gdańsk}}
|image_flag             = POL Gdańsk flag.svg
|flag_size              = 140px
|image_seal             = POL Gdańsk COA.svg
|seal_size              = 140px
|image_skyline          = Gdansk Centrum miasta.jpg
|image_map              = Gdansk map1.png
|map_caption            = Польшо дахи Гданьскын байршалга
|latd= 52|latm= 13|lats= 56|latNS=N
|longd= 21|longm= 0|longs= 30|longEW=E
|улас_эсбэл                 = Улас орон
|али_улас_эсбэл             = {{flagicon|Poland}} [[Польшо]]
|нэгэдүгээр_зэрэгэй_нэгэжэ    = Можо
|нэгэдүгээр_зэрэгэй_нютаг   = [[Файл:POL województwo pomorskie flag.svg|22px]] [[Померани]]
|хоёрдугаар_зэрэгэй_нэгэжэ   = Хошуун
|хоёрдугаар_зэрэгэй_нютаг  = '''Гданьск'''
|гурбадугаар_зэрэгэй_нэгэжэ  = Дүүргэ (34)
|гурбадугаар_зэрэгэй_нютаг = Нэрэ бүхы 34 дүүргэ
|нютагай_түбые_юу_гэхэ     = 
|нютагай_түб               = 
|газар_нютаг            = 261,96 км²<ref name=GUS>{{cite web|url=http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2016-r-,7,13.html|title=Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r.|publisher=Główny Urząd Statystyczny|date=2016-07-22|accessdate=2016-11-04|lang=pl}}</ref>
|газарай_байса            = д.т.д. 1,6-180 м
|хүн_ама                 = 2016 ондо {{decrease}}462 996 хүн<ref name=GUS/>
|хүн_ама_үмэнэхэ           = 
|хүн_ама_тоол            = 
|хүн_ама_тоос            = 
|хүн_ама_бүүгэнэрэл       = 
|нягтрал            = 
|арад_түмэн              = 
|сугаараа               = 
|даргые_юу_гэхэ          = 
|даргын_нэрэ             = 
|түүхын_он              = 
|түүхын_үйлэ             = 
|түүхын_он1             =
|түүхын_үйлэ1            = 
|түүхын_он2             = 
|түүхын_үйлэ2            = 
|байгуулагша            = 
|сагай_бүһэ             = Түб Европын саг
|телефоной_код          = (+48) 58
|шууданай_индекс      = 
|utc_offset             = +1
|автомашин_дугаар       = 
|website                = [http://gdansk.pl/ gdansk.pl] (польшоор)
|тэмдэглэл              = 
}}
'''Гданьск''' ({{lang-pl|{{Audio|Pl-Gdańsk.ogg|Gdańsk}}}} {{IPA|[ˈgdaɲsk]}}, кашубск.{{lang-csb|Gduńsk}}Gduńsk, {{Lang-la|Gedanum, Dantiscum}}, 1308—1466 ба 1793—1945 оной хоорондо '''Данциг''', {{Lang-de|Danzig}}<ref>{{ВТ-ЕЭБЕ|Данциг, город}}</ref>) — хойто [[Польшо|Польшодо]] байрладаг хүн зоной талаар Польшын зургаадахи томо хото (461 935 ажаһуугшад, 2014 он). Хажуугаархи [[Сопот (Польшо)|Сопот]] ба [[Гдыня|Гдынятай]] тоолобол, Труймясто — «Гурбан хото» гэһэн сая хүнтэй бөөгнэрэлые байгуулна.

Гданьск хадаа — [[Балтиин тэнгис|Балтын тэнгисэй]] эрье дээрэ томо боомто, ажаүйлэдбэриин түб, энэ тоодо газар тоһоной химиин ба машина бүтээлгын түб (онгосо заһалга ба барилга хүгжөөһэн байна).

== Түүхэ ==
Гданьск хото 997 ондо [[Прагын Адальберт|Гэгээн Адальберт]] (Войцех) Пруссида эльгээһэндэ түрүүшынхиеэ дурдагдаба. Харин археологиин малтамалай ёһоор, Гданьскта V зуун жэлһээ хойшо һуурин байрлаа.

997 онһоо 1308 он хүрэтэр Польшын мэдэл доро байгаа. 1308 оной 11 һарын 14-дэ Гданьск [[Тевтон орден|Тевтон орденой]] эзэмдэжэ Пруссида нэмэжэ оруулба. Хотын нэрэ Данциг болобо. 1361 онһоо хойшо Данциг [[Һанза|Һанзын холбооной]] гэшүүн болоно.

1466 ондо Тевтон орден ба Польшын хоорондын [[Арбан гурбан жэлэй дайн|Арбан гурбан жэлэй дайнай]] һүүлдэ Данциг дахин Польшын мэдэл доро орожо хуушан нэрэтэй болобо. Харин хото Польшын [[IV Казимир]] хаанһаа үргэн эрхые абажа өөртөө засаха эрхэтэй байгаа.

[[Польшын залгамжалгын дайн|Польшын залгамжалгын дайнай]] ябасада [[Миних]] ород жанжанай сэрэгүүдэй эзэлһэн. 1793 ондо Польшын хубаалтын үрэ дүндэ Гданьск Пруссиин мэдэл доро орожо дахин Данцигом болобо. 1807 ондо [[Франци эзэнтэ гүрэн|францишуудай]] эзэлһэнэй һүүлдэ Данциг сүлөөтэ хото боложо, харин 1813 ондо дахин Пруссида үгэһэн бэлэй<ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Данциг|[[Книпович, Николай Михайлович|Книпович Н. М.]], [[Лучицкий, Иван Васильевич|Лучицкий И. В.]]}}</ref>.

=== Дайн хоорондохи үе ===
[[Дэлхэйн нэгэдүгээр дайн|Дэлхэйн нэгэдүгээр дайнай]] һүүлдэ [[Версалиин хэрээ|Версалиин хэрээгэй]] (1919) ёһоор Данциг сүлөөтэ хотын зэргэтэй боложо [[Үндэһэтэнэй лигэ|Үндэһэтэнэй лигын]] мэдэл доро байгаа. Хэрээгэй ёһоор Польшо баһал Данцигай коридор (мүн Польшын коридор) абаба. Хотын хүн зоной диилэнхи хуби [[германшууд]] байһаншье һаа, польшууд өөрынгөө һургуули, номой сан гэхэ мэтэ байгуулгатай байгаа. Тэрэһээ гадна, Версалиин хэрээгэй ёһоор Данцигай гадаада хэрэгүүд ба түмэр зам Польшын хиналтада оробо.

=== Дэлхэйн хоёрдугаар дайн ===
1939 ондо [[Германи|Германиин]] Польшоһоо хотые гэдэргэнь үгэхэ нэхэбэ. Польшын арсаһаниинь Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай эхиндэ албан ёһоной шалтагаан болоһон байна.

1939 оной 9 һарын 1-дэ герман сэрэгүүл Польшын Шууданиие ба Вестерплатте бэхилэлтые добтолбо. Хойто үдэрөөр Гданьск Зүүн Пруссида оробо.

Гданьск 1945 оной 3 һарада улаан армиин сүлөөлһэн байна. Бомбодолго ба зүблэлтэ сэрэгүүдэй штурмын үрэ дүндэ хотын 70—80 % һандаба.

[[Потсдам уулзалта|Потсдам конференциин]] ёһоор Зүүн Прусси үгы болгожо, тэрэнэй урда хэһэг Гданьсктай Польшодо үгэһэн байгаа. Герман хүн зон сааша зөөгдэһэн байгаа.
[[Файл:Bundesarchiv_Bild_146-1996-030-12A,_Danzig,_Frau_vor_Schaufenster.jpg|справа|мини|250x250пкс|Данциг, 1945]]

=== Дайнай һүүлдэ ===
Дайна һүүлдэ хуушан хотые һэргээжэ эхилэнхэй.

1980 ондо Гданьскта онгосо заһахын газарай ажалша электрик [[Лех Валенса]] ударидаһан «[[Солидарнощч]]» гэһэн бэеэ дааһан мэргэжэлэй холбоо бии болобо. Һүүлдэ Лех Валенса Польшын юрэнхылэгшэ болобо.

== Аха дүүнэр хотонууд ==
<div style="-moz-column-count: 2; column-count: 2;" class=""> 
* {{Flagicon|Kazakhstan}} [[Астана]], [[Казахстан]] (1996)
* {{Flagicon|Spain}} [[Барселоно|Барселона]] ({{Lang-es|Barcelona}}), [[Испани]]
* {{Flagicon|Germany}} [[Бремен]] ({{Lang-de|Bremen}}), [[Германи]]
* {{Flagicon|Poland}} [[Бытув]] ({{lang-pl|Bytów}}, {{Lang-de|Bütow}}), [[Польшо]]
* {{Flagicon|Lithuania}} [[Вильнюс]] ({{lang-lt|Vilnius}}, {{lang-pl|Wilno}}), [[Литва]]
* {{Flagicon|RUS}} [[Калининград]], [[Оросой холбоото улас|Орос]]
* {{Flagicon|Sweden}} [[Кальмар (Швеция)|Кальмар]] ({{lang-sv|Kalmar}}), [[Швеци]]
* {{Flagicon|United States}} [[Кливленд (Оһайо)|Кливленд]] ({{Lang-en|Cleveland}}), [[Оһайо]], [[Америкын Нэгэдэһэн Улас|АНУ]]
* {{Flagicon|France}} [[Марсель]] ({{Lang-fr|Marseille}}), [[Франци]]
* {{Flagicon|France}} [[Ницца]] ({{Lang-fr|Nice}}), [[Франци]]
* {{Flagicon|Ukraine}} [[Одесса]] ({{lang-uk|Одеса}}Одеса), [[Украина]]
* {{Flagicon|Netherlands}} [[Роттердам]] ({{Lang-nl|Rotterdam}}Rotterdam), [[Нидерланд]]
* {{Flagicon|France}} [[Руан]] ({{Lang-fr|Rouen}}), [[Франци]]
* {{Flagicon|RUS}} [[Санкт-Петербург]], [[Оросой холбоото улас|Орос]] (1961)
* {{Flagicon|United Kingdom}} [[Сефтон]] ({{Lang-en|Sefton}}), [[Англи]], [[Ехэ Британи]]
* {{Flagicon|Finland}} [[Турку]] ({{lang-fi|Turku}}, {{lang-sv|Åbo}}), [[Финланд]]
* {{Flagicon|Denmark}} [[Хельсингёр]] ({{lang-da|Helsingør}}), [[Дани]]
* {{Flagicon|Ukraine}} [[Мариуполь]], [[Украина]] (2014)
</div>

== Зүүлтэ ==
{{Зүүлтэ}}

{{Польшын хотонууд}}

[[Категори:Польшын хотонууд]]