Перейти к содержанию

Дублин

Ссылкэнүүдые заһаха
Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
«Дублин» гээд эндэ ябуулагдана. Ондоо зүйлнүүдэй хуудаһые «Дублин (тодоруулга)»-һаа оложо болоно.
«Люблин»-тэй худхажа болохогүй.
Дублин

Baile Átha Cliath
Ниислэл хото
Ара нэрэ(үүд): 
Үнэншэ Хото
Уряа(нууд): 
Obedientia Civium Urbis Felicitas
'Хотын хүн зоной үгэ дуулалга жаргалтай хотые байгуулдаг'.[1][2]
Дублин is located in Ireland
Дублин
Дублин
Ирланд дахи Байрлалга
Координат: 53°20′59″N 06°15′37″W / 53.34972°N 6.26028°W / 53.34972; -6.26028Координат: 53°20′59″N 06°15′37″W / 53.34972°N 6.26028°W / 53.34972; -6.26028
Улас Ирланд
Можо Ленстер
Графство Дублин
Байгуулагдаһан Мэдэгдээгүй[4]
Түрэ засаг
 • Түхэл Хотын Зүблэл
 • Штаб-байра Дублинэй Мэри
 • Лорд-мэр Элисон Гиллиленд (Лейб)
 • Dáil Éireann Түб Дублин
Дублин Хойто Булан
Баруун-Хойто Дублин
Урда-Түб Дублин
Дублин Урда Булан
 • Европын Парламент Дублинэй һунгуулиин округ
Газар нютаг
 • Ниислэл хото 117.8 км2
 • Хотын Нютаг
 318 км2
Хүн зон
 (2016)
 • Ниислэл хото 554 554[3]
 • Нягтарал 4,708/км2
 • Хотын нютаг
 1 173 179[8]
 • Нютагай нягтарал /км2
 • Агломераци
 (2020)
 1 417 700[7]
 • Агломерациин 
нягтарал		 /км2
 • Ехэ Дублин
 1 904 806[9][10]
 • Угсаатан
(2011 оной тоосоо)
Угсаатанай бүлгэмүүд
Сагай бүһэ UTC0 (GMT)
 • Зун (ЗС) UTC+1 (IST)
Eircode
D01 - D18, D20, D22, D24 & D6W
Телефоной код 01 (+3531)
ДНБ[11] €106 тэрбум
ДНБ нэгэ хүндэ €79,000
Вебсайт dublincity.ie

Дублин (ирланд: Baile Átha Cliath,[12] хэлэлгэ [ˈbˠalʲə aːhə ˈclʲiə] гү, али [ˌbʲlʲaː ˈclʲiə]) болбол Ирландын ниислэл ба хамагай томо хото юм.[13][14] Зүүн эрье дээрхи буланда, Лиффи голой адагта байрладаг ба Лейнстер можодо байдаг. Хотонь урда талаараа Уиклоу шэлын хэсэг болохо Дублин хадаар хилэлдэг. Энэнь хотын нютагай 1,173,179 хүн зонтой,[8] болбол Дублин Бүһын хүн зон (ёһо заншалаар Дублин графство) 2016 ондо 1,347,359 байба.[15] 2016 оной бэшэлгээр Ехэ Дублинэй Бүһын хүн зон 1,904,806 байһан.[16]

Дублин эгээл хаана, хэзээ бии болоһон тухай археологиин арсалдаан байдаг ба энэнь МЭҮ 7-р зуунай үмэнэхи Гэлүүдэй байгуулһан һуурин,[17] дараань Викингүүдэй хоёрдохи һуурин юм. Дублинэй жэжэг Хаанта Улас мэтээр хото ургажа, Норманнуудай добтолон оролгын дараа Ирландын гол һуурин болоһон.[17] Энэ хотонь 17-р зуунһаа түргөөр үргэдхэгдэжэ, 1800 оной Холбооной Актын дараа Британиин эзэнтэ гүрэнэй хоёрдохи томо хото байба. 1922 ондо тусгаар тогтоноһоной дараа Дублин хото, дараань Ирланд гэжэ нэрлэгдэһэн, Ирландын Сүлөөтэ Уласай ниислэл болоһон.

Дублин болбол Ирландын болбосорол, урлалга ба соёл, засаг захиргаа, ажаүйлэдбэриин мүнөөнэй ба түүхэн түб юм. 2018 оной байдалаар туһа хотые Глобализаци ба Дэлхэйн хотонуудай шэнжэлэлгын газарнууд (GaWC) дэлхэйн хотонуудай жагсаалтада "Альфа минус" оноогоор, дэлхэйн шэлдэг гушан хотын нэгэ болгоһон.[18][19]

Этимологи

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Мүн үзэхэ: Дублинэй бусад нэрэнүүд

Дублин нэрэнь Ирланд хэлэнэй Dubhlinn үгэһээ, эртэнэй Классическа Ирланд Dubhlind/Duibhlind, dubh ([d̪uβ], [d̪uw], [d̪uː]) "хара, харанхы" гэһэн удхатай, ба lind ([lʲiɲ(d̪ʲ)]) "бассейн" гэһэн үгэһээ гаралтай. Энэ хөөрэлгын бассейн нь Дублинэй Хэрэмэй арын хэсэгтэ байрлаха хэрэмэй сэсэрлигэй газар, Поддл гол Лиффидэ шутхадаг газар байба. Мүнөөнэй Ирланд хэлэндэ энэ нэрые Duibhlinn гэдэг ба Дублин графствын Ирланд рифмууд нь Дублинэй Лейнстер Ирланд хэлэндэ Duílinn [ˈd̪ˠiːlʲiɲ] гэжэ дуудагдадаг болохые харуулжа байна. Эртын англи хэлэнэй Difelin, Хуушан скандинав Dyflin, мүнөөнэй Исланд Dyflinn ба мүнөөнэй Мэн Divlyn, мүн Уэльс Dulyn ба Бретань Dulenn зэргэ бусад хэлэн дээрхи хотын нэрэндэ анханай хэлэлгэ хадгалагдаһан юм. Ирландын бусад һуурингууд нь Duibhlinn нэрэтэй байдаг ба Devlin,[20] Divlin[21] ба Difflin[22] гэжэ олон янзаар оршуулагдадаг. Түүхэһээ үзэхэдэ, Гэл бэшэг ашаглаһан бэшээшэд bh-эй бэшэхэдэ b дээрэ сэг табижа, Duḃlinn гү, али Duiḃlinn гээшэ буулгаһан байба. Ирланд хэлэн мэдэхэгүй хүнүүд сэгые орхижо нэрые Дублин гэжэ бэшэһэн. Нэрын хубилалтууд нь Шотландын заншашаһан гэл хэлэнээр яридаг нютагуудта (Gàidhealtachd, Ирландын Gaeltacht-тай холбоотой), жэшээнь, Лох-Линнегэй нэгэ хэсэг болохо An Linne Dhubh ("хара уһан сөөрэм") зэрэгтэ байдаг.

Мүнөө үедэ Викингүүдэй үмэнэ Duibhlinn гэгдэдэг Христосой шажанай сүмын һуурин байһан ба Dyflin нэрээ абаһан гэжэ үзэдэг.[23] 9 ба 10-р зуунһаа эхилэн мүнөөнэй хотын оршодог газар хоёр һуурин байба. 841 оной шахуу Викингүүдэй һуурин болохо Дифлин, ба голһоо дээрэ мүнөөнэй Мэтью Эсэгын Хүүргэ (баһа Дублинэй хүүргэ гэжэ нэрлэгдэдэг) Сүмын гудамжын эсэсдэ байрлаха гэл һуурин болохо Áth Cliath ("һаадтай гараса").[24] Baile Átha Cliath, нь "һаадтай гарасын хот" гэһэн удхатай ба мүнөөнэй Ирланд хэлэн дээрхи хотын жиирэй нэрэ юм. Áth Cliath болбол Мэтью Эсэгын Хүүргын зэргэлээд Лиффи голой гарасын газарай топоними юм. Baile Átha Cliath болбол эртын Христосой шажанай сүмэ байһан ба мүнөө үедэ Уайтфрайар Гудамжын Кармелит Сүмын эзэлжэ буй Онжье гудамжын хэсэгтэ байһан гэжэ үзэдэг. Шотландын Ист-Эршир дэхи Àth Cliath зэргэ адли нэрэтэй бусад хотонууд байдаг ба англи хэлэнээр Хурлфорд гэжэ нэрлэдэг.

Засагай газар

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Нютагай

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Дублинэй Хотын Зүблэлэй Эрхэтэнэй оффисууд

Дублинэй Хотын Зүблэл нь нютагай һунгуулиин бүһэһээ табан жэл бүридэ һунгагдадаг 63 гэшүүдһээ бүридэдэг нэгэ танхимтай суглаан юм.[25] Зүблэлые жэл бүри һунгагдадаг Лорд-мэр толгойлдог ба Дублинэй Харшада ажаһуудаг. Зүблэлэй заседаниуд Дублинэй Хотын Танхимда болодог, харин захиргаанай ехэнхи ажал ябуулгань Вуд-Ки дэхи Эрхэтэнэй оффисуудта суглардаг. Олонхи һуудал абаһан парти, коалици нь комитедэй гэшүүдые, политикые оруулжа, Лорд-мэрые дурадхадаг. Зүблэл нь һууха газар, замай хүдэлөөнэй хүтэлэлгэ, бог шорой, уһа зайлуулха шугам ба элин ниидэлгэ зэргэ һалбарида гаргашалха бюджедые жэл бүри баталдаг. Дублин хотын менежер нь хотын зүблэлэй шиидхэбэриие гүйсэдхэхэ үүргэтэй болобошье гүйсэдхэхэ засагтай.

Үндэһэнэй

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Килдэр гудамжа дахи Ленстер-хаусда Oireachtas байрладаг.

Ниислэл хотын хубида Дублин нь Ирландын үндэһэнэй парламент болохо Oireachtas-ай үргөө юм. Энэнь Ирландын Юрэнхылэгшэ, түлөөлэгшын танхим Dáil Éireann, дээдэ танхим Seanad Éireann-һаа бүридэдэг. Юрэнхылэгшэ Феникс-паркдахи Áras an Uachtaráin-да ажаһуудаг, харин Парламентын хоёр танхим Килдэр гудамжада байрлаха хуушан герцогой ажаһуудаг байһан Ленстер-хаусда уулзадаг. Энэнь 1922 ондо Ирландын Сүлөөтэ Улас байгуулагдаһанһаа хойшо Ирландын Парламентын гэр юм. 1801 ондо тараагдаһан Ирландын хаанта уласай парламентын хуушан байшан нь Колледж-гриндэ байрладаг.

Засагай газарай Байшануудта Taoiseach-ай Департамент, Зүблэлэй Зал, Финансын Департамент ба Юрэнхы прокуророй Оффис байрладаг. Энэнь флигельтэй (1921 ондо гүйсэһэн) үндэһэн бэеһээ (1911 ондо гүйсэһэн) бүридэдэг. Байшангые Томас Манли Дин ба сэр Астон Уэбб нара Хаанай Научна Колледж мэтэ бэлэдхэһэн. Анханай Дайл анха 1919 ондо Харшын байшанда сугларһан.

Зүүлтэ

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  1. ↑ Dublin City Council, Dublin City Coat of Arms. Dublincity.ie.
  2. ↑ An Obedient Citizenry Produces a Happy City – Human Experience. Office of Public Works. the original on 10 May 2019 үдэрһөө архивлагдаһан. 18 January 2022 үдэртэ хандаһан.
  3. ↑ Sapmap Area: County Dublin City. Census 2016. Central Statistics Office (2016). the original on 24 December 2018 үдэрһөө архивлагдаһан. 18 January 2022 үдэртэ хандаһан.
  4. ↑ 8 January 1986: 'Bogus' selection of date to mark Dublin's millennium. Irish Times. 16 June 2021 үдэртэ хандаһан.
  5. ↑ Dublin City Profile. Dublin City Development Board (1 January 2002).
  6. ↑ Census of Population 2011. Central Statistics Office (April 2012).
  7. ↑ Number of Irish returning home at highest level since 2007.
  8. ↑ 8,0 8,1 Census of Population 2016. Central Statistics Office (6 April 2017). “Table 2.2 Population of urban areas, 2011 and 2016 [..] 2016 [..] Dublin city & suburbs [..] 1,173,179”
  9. ↑ Ехэ Дублинэй Бүһэ
  10. ↑ Census 2016 Profile 2 – Population Distribution and Movements – CSO – Central Statistics Office.
  11. ↑ Database – Eurostat. European Commission.
  12. ↑ Dublin – Placename database of Ireland.
  13. ↑ The Growth and Development of Dublin. the original on 30 March 2013 үдэрһөө архивлагдаһан. 18 January 2022 үдэртэ хандаһан.
  14. ↑ Primate City Definition and Examples.
  15. ↑ Sapmap Area – NUTS III – Dublin Region. Central Statistics Office (2016). the original on 7 January 2019 үдэрһөө архивлагдаһан. 18 January 2022 үдэртэ хандаһан.
  16. ↑ Population Distribution – CSO – Central Statistics Office.
  17. ↑ 17,0 17,1 Dickson, David (2014). Dublin The Making of a Capital City. Profile Books Ltd., x. ISBN 978-0-674-74444-8. 
  18. ↑ Global Financial Centres Index 8. the original on 11 October 2010 үдэрһөө архивлагдаһан. 19 January 2022 үдэртэ хандаһан.
  19. ↑ The World According to GaWC 2018. Globalization and World Cities Research Network: Loughborough University (13 November 2018).
  20. ↑ Placenames Database of Ireland: Duibhlinn/Devlin.
  21. ↑ Placenames Database of Ireland: Béal Duibhlinne/Ballydivlin.
  22. ↑ Placenames Database of Ireland: Duibhlinn/Difflin.
  23. ↑ Clarke, Howard (1995). Medieval Dublin, the making of a metropolis. Irish Academic Press. ISBN 978-0716524595. 
  24. ↑ Tambling, Jeremy (2017). The Palgrave Handbook of Literature and the City. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1137549105. 
  25. ↑ Загбар:Cite Irish legislation
"https://bxr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дублин&oldid=70842" хуудаһанһаа абтаһан