Чарльз Диккенс
| Чарльз Диккенс | |
| Charles Dickens | |
 | |
| Ажал үйлэ: | |
|---|---|
| Түрэһэн үдэр: | |
| Түрэһэн газар: | |
| Эрхэтэнэй харьяалал: | |
| Наһа бараһан үдэр: | |
| Наһа бараһан газар: | |
| Ажал хэһэн саг: |
реализм |
| Гарай үзэг: |
|
.svg){kind=small}
Чарльз Диккенс (англи: Charles Dickens; 1812 оной 2 һарын 7 — 1870 оной 6 һарын 9) Англиин шүүмжэлэнги реализмын эгээн томо түлөөлэгшэ болон ниигэмэй һэдэбтэ олон романаараа дэлхэйдэ алдар суутай зохёолшо юм.
Намтар
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Уһан боомтын доодо албанай түшэмэлэй хүбүүн Диккенс бага балшар наһанһаа дутагдаха гашагдахын зоблон амалуулжа, эсэгэнь үри түлэбэриһөө боложо шорондо ороһон тула арбан наһатайһаа хара боро ажал хэн ябаһанаа һүүлдээ һониной сурбалжалагша, Англиин парламентда бэшээшээр ажалжа хүдэлһэниинь тэрэнэй хубида нэгэ ёһоной ехэ һургуули боложо, хожомонь зохёолшо болоходонь нүлөөлһэн байна. Тэрэнэй үзэл бодол түлэбшэхэдэ Англида гараһан чартистуудай хүдэлөөн, 1840-өөд оной Европо дахиные хамарһан сүлөөлхэ хүдэлөөн эергэ нүлөө үзүүлбэ.
Диккенс һонин хэблэлэй газар ажаллажа байха үедөө Лондон хотын үгытэй ядуу хороололойхинай ажа байдалые дүрсэлһэн хэд хэдэн найруулал бэшэһэнээ Боз гэдэг хуурмаг нэрээр «Бозой найруулалнууд» (Sketches by Boz, 1836) нэрэтэйгээр ниитэлүүлһэн байна. Энэ номдоо Англида баян хооһоной илгаа заае хэтэрхэй гүнзэгыржэ, ядуу хүн хүнэй тоонһоо хаһагдахада хүрээд байһаниие харууһан бэшэһэн байдаг. Хүнүүд тухай бодол найруулалда «Лондон хотынхин хүнжй амида ябаха, үхэхэ хоёрые огто тоохоо болиһониинь гайхамаар. Хүниинь хүнөө үрэбдэхэ, хайралха, дайсагнахын алиньшье алга. Хүн үхөөл гэхэдэ тэрэ хүн одоо мартагдаа гэжэ хэлэхэшье арга алга. Ушарынь, тэрэ хүниие амидадань баһа хэншье дурадаггүй байһан юмшни» гэжэ бэшэһэн байна. Хүн гэдэг эрхэм нэрэ түрэ удха ушараа алдаһанда харюуһан халаглаха сэдьхэлээ элидхэһэн энэ үгэ Диккенсын уран бүтээлэй юрэнхы агуулгые тодорхойлдог юм.
Уран бүтээл
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Тэрэнэй түрүүшын томохон бүтээлынь «Пиквигэй клубай өөд болохын үмэнэхи тэмдэглэл» (The Posthumous Papers of the Pickwick Club, 1837) гээх наргяантай шог роман юм. Энэнэй араһаа «Оливер Твистын адал ябадал» (The Adventures of Oliver Twist, 1838), Николас Никльбиин амидарал ба адал ябадал (The Life and Adventures of Nicholas Nickleby, 1839), «Мартин Чезлвит» (1844) зэргэ этэгэд адал ябадалай тухай үгүүлһэн роман, ниигэмэй асуудалнуудые хурсадхан үзүүлһэн «Домби хүбүүн хоёр» (Dombey and Son, 1848), «Хүйтэн байшан» (Bleak House, 1853), «Харьяд үе» (Hard Times, 1854), «Багахан Доррит» (Little Dorrit, 1857), гэмтэ хэрэг мүрдэгшын тухай зохёолой элемент оролсоһон «Ехэ горидолго» (Great Expectations, 1861), «Бидэнэй сүмыниинь нүхэр» (Our Mutual Friend, 1865) зэргэ ниигэм-сэдьхэхын романууд, «Хуушанай эд юумэнэй дэлгүүр» (The Old Curiosity Shop, 1841), «Рождествын дуу» (A Christmas Carol, 1843-1846) зэргэ һургамжын шанартай сентиментал роман, «Барнаби Радж» (Barnaby Rudge: A Tale of the Riots of Eighty, 1841]]), «Хоёр хото тухай хөөрөөн» (A Tale of Two Cities, 1859) түүхын роман, «Дэвид Коперфильд» (David Copperfield, 1850) хүмүүжэлэй романиинь субаран гараһан байна.
Диккенс уран бүтээлэйхи гушаад жэлдэ арбан табан роман, хэд хэдэн хөөрөөн, зүжэг, найруулалай ба үгүүлгын түүбэри (жэшээнь, «Америкэдэ аялһан тухай Америкын тэмдэглэлнүүд») зэргые бэшэһэн болоод баһа «Гэрэй үгэнүүд» (Household Words, 1850–1859), «Бүтэн жэл» (All the Year Round, 1858–1870) гэхэ удха зохёол, уран һайханай хоёр сэтгүүл эрхэлэн гаргажа байга. Диккенс баһа зүжэглэхэ ехэ абьяастай хүн байһан тула һонирхогшодой театруудта тогтомол оролсон тогложо, забһар сүлөөдэнь өөрынгөө зохёолһоо зүжэглэн уншадаг байһан ажа.
Диккенс уран бүтээлэйхи һүүлшын табан жэлдэ гадаадын улас орнуудта уригдан ошожо, зохёолһоо уншдаг байһан болоод һүүлдээ хүнды үбшэн туһаһанай уламһаа хамагай һүүлшынхи томохон бүтээл болохо «Эдвин Друдай нюуса» (The Mystery of Edwin Drood) романаа дүнгэжэ оруулаад дууһагажа амжалтагүй 1870 ондо наһан өөд болоһон байна.
Диккенсын саг үеынхи гол гол хэрэг ябадалые "хуушан Англи" уламжалалаар уран элэглэл, хошогнол, заримдаа бүри энгүүн шог, югөөдэл оруулан үнэн зүб дүрсэлжэ, бурангы ябадал, олохо эдихын шунал, хүшэрхылэл, шүүхэ хуралай булхайе уудалан элшэлжэ, ниигэмэй доодо нюрууда байһан жэрэй олониие үмгөөлжэ хамгаалһан зохёол бүтээлынь Англиин уран зохёолой түүхэдэ нэгэн шухала үе болон үлэһэн юм.
Гол бүтээлнүүд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Романууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Пиквигэй клубай өөд болохын үмэнэхи тэмдэглэл (The Posthumous Papers of the Pickwick Club) 1836 — 1837
- Оливер Твистын адал ябадал (Oliver Twist), 1837 — 1839
- Николас Никльби (The Life and Adventures of Nicholas Nickleby), 1838 — 1839
- Хуушанай эд юумэнэй дэлгүүр (The Old Curiosity Shop), 1840 — 1841
- Барнеби Радж (Barnaby Rudge: A Tale of the Riots of 'Eighty'), 1841
- Рождествын хөөрөөн (en:The Christmas books):
- Рождествын дуу (A Christmas Carol), 1843
- Хонхонууд (The Chimes), 1844
- Гуламтын даржагануур (The Cricket on the Hearth), 1845
- Амидаралай байлдаан (The Battle of Life), 1846
- Буруу зүйл хэһэн хүн (The Haunted Man and the Ghost’s Bargain), 1848
- Мартин Чезлвит (The Life and Adventures of Martin Chuzzlewit), 1843 — 1844
- Домби ба хүбүүн хоёр (Dombey and Son), 1846 — 1848
- Дэвид Копперфильд (David Copperfield), 1849 — 1850
- Хүйтэн байшан (Bleak House), 1852 — 1853
- Харьяд үе (Hard Times: For These Times), 1854
- Багахан Доррит (Little Dorrit), 1855 — 1857
- Хоёр хото тухай хөөрөөн (A Tale of Two Cities), 1859
- Ехэ горидолго (Great Expectations), 1860 — 1861
- Манай нүхэр (Our Mutual Friend), 1864 — 1865
- Эдвина Друдай нюуса (The Mystery of Edwin Drood), 1870 — 1870. Дүүргэһэнгүй.
Хөөрөөнэй түүбэри
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- «Бозой найруулалнууд» (Sketches by Boz), 1836)
- «Мадфогские бэшэгүүд» (The Mudfog Papers), 1837)
- «Аралжаагүй аялша» (The Uncommercial Traveller), 1860—1869)
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ 1,0 1,1 T. SE Dickens, Charles John Huffam // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 8.
- ↑ Сильман Т. И. Диккенс // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 2.
- ↑ 3,0 3,1 Dickens, Charles // The American Cyclopædia — 1879.
- ↑ https://mormonarts.lib.byu.edu/people/charles-dickens/
- ↑ 5,0 5,1 ПроДетЛит — 2019.
- ↑ Dickens, Charles // Encyclopædia Britannica: dictionary of arts, sciences, and general literature — 9 — 1875. — Т. 7.
- Мария Обельченко. Двойная жизнь Чарлза Диккенса // Вокруг света. — 2007. — № 4 (2799), Апрель 2007.
- Хескет Пирсон. Диккенс. М.: Молодая гвардия, 1963, ЖЗЛ.
- Тайна Чарльза Диккенса: Библиографические разыскания /Сост. Е. Ю. Гениева, Б. М. Парчевская (раздел «Диккенс в русской печати»); Отв. ред., предисл. и вступ. ст. Е. Ю. Гениева. — М.: Книжная палата,1990. — 536 с.
- Энгус Уилсон. Мир Чарльза Диккенса. — Москва.: «Прогресс»., 1975 г. — 320 с.
- Поликарпов Ю. Русский прототип персонажа Диккенса //Вопросы литературы. 1972. № 3.
- Энгус Уилсон. Чарльз Диккенс. СПб.: Вита Нова, 2013. - 592 с. - ISBN 978-5-93898-465-3
- Боборыкина Т. А. Художественный мир рождественских повестей Чарльза Диккенса. — СПб.: Гиппократ, 1996. — 137 с.
Холбооһон
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Энэ хуудаһан Чарльз Диккенс гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
