Эрхүү хото

Эрхүү хото
Эрхүү хото
	— хотын тойрог —
	Skyline of Эрхүү хото
; Һүлдэ туг	; Һүлдэ тэмдэг
Улас орон	ОХУ
Можо нютаг	Эрхүүгэй можо
Хотын тойрог	Эрхүү
4 хороо	Дүрбэн хороотой
Газар нютаг	432 км²
Газарай байса	д.н.д. 440 м
Хүн зон	2015 ондо 620 099 хүн
Нягтарал	1435,41 хүн/км²
Нютагай олон	Эрхүүгэйхид
Дарга	Дмитрий Викторович Бердников
Телефоной_код	+7 3952
Сахим газар	admirk.ru (ородоор)

Эрхүү (ород: Иркутск), Оросой холбоото уласай Эрхүүгэй можын засагай захиргаанай түб, Сибириин шухала томо хотонуудай нэгэн. Эрхүү голой Ангар мүрэн руу шудхажа ородог адагта һууна.

Газар зүй

Эрхүү хото Орос уласай ниислэл Москва хотоһоо 5185 км, Байгал нуурһаа баруун хойшо 72 км зайда, Енисей мүрэндэ шудхажа ородог Ангар мүрэнэй эрьедэ оршдог. Эрхүүгэй Уһан сахилгаанай станциин хэһэгтэ мүрэн 580 м үргэн болодог. Хотын нэрын анхадагша удха болоһон Эрхүү гол хотын баруун урдаһаа ерэжэ Ангарта шудхадаг. Ангар хотые зүүн эрье, баруун эрье гэжэ хоёр хубаана.

Эрхүү зундаа халуун, үбэлдөө хүйтэн. 7 һарада дундажаар +18 °C, ехэдээ +37.2 °C, 1 һарада дундажаар −18 °C, туйлдаа −49.7 °C хүрэнэ.

Түүхэ

1652 ондо Иван Похабов хэжэ нэрэтэй хасаг, хасагуудай үбэлжөөнэй модон гэр (Эрхүү голой Ангар гол руу ородог адагта) болбосоруулаад бариһан байна. 1661 ондо Яков Похабов хажуудань модон хэрэм бариба. Энэ хэрэм алта наймаалха, мүн зэрлиг амитадай зөөлэн арһа буряад арадһаа абаха гэжэ хэрэглэн табигдаһан байна. Нэгэ хэды жэл болоод энэ модон хэрэм 1686 онһоо «хото» гэжэ нэрэллэдэг болобо. Түрүүшын Москва хүртэр харгы, Сибириин харгы гэжэ нэрэлһэн, 1760 ондо баригбада. Бараан ехынхиинь Хяагтаар гарадаг Ехэ Сайн замаар Хитад Уласһаа Ород руу оруулладаг байна. Энэл сагта Эрхүү хото, худалдаа наймаанай түб хото болоод, өөдөө гараба. Эрхүүгэй худалдаа наймаанай бараа алтанһаа, үнтэй шулуунһаа, зөөлэн арһанһаа, модонһоо, сайһаа, торгонһоо болон бусад юмэнүүдһэй бүридэбэ.

19-дэхиин зуун жэлэй эхиндэ Эрхүү хото баруун тэһээ декабрист-эльгээһэншүүдэй газар болоод байгаа. Сэрэгшэдэй нойод, уран зохёолшод, уран зурагшад, бусад Ород Эзэлһэн Уласай нойод-дарганууд Эрхүү руу Николай I Хаанаар эльгээдэһэн байна. Тэдээнһэй боложо, Эрхүү хото эрдэм ухаанай, хүүнэй хамтын ажаһууриин түб болобо. Мүнөөшье болотор эдээнһээ (декабристнуудһаа) үлэһэн соёлой түүхэ Эрхүү баряад байна. Тэрэ сагта баригдаһан баян, уран, гоё модон гэрнүүд мүнөө болотор Эрхүүгэй түб соо байдаг.

Хүн зон

1856—2013 оной Эрхүү хотын ажаһуугшадай тоо^[1]^[2]
Он	1856	1897	1931	1967	2000	2013
Хүнэй тоо	24 100	51 000	113 200	420 000	593 700	606 137

Эрхүү хотодо 2013 ондо 620 мянган хүн ажа һуужа байна. 2010 оной тоололгоһоо үндэһэлбэл 91.8 процентынь ородууд, 2.3 процент буряадууд, 1,1 % украиншууд, 0,8 % татарнууд.^[3]

Зүүлтэ

Холбооһон

Сайт администрации города Иркутска Архивировалһан 21 арбан хоёр һара 2012 оной.
Исторический центр Иркутска Архивировалһан 27 таба һара 2012 оной. Виртуальная прогулка
Иркутск Статья в путеводителе Wikivoyage
Иркутск Проект «Прибайкалье»
Иркутск Проект «Иркипедия»
Карта с указанием улиц Иркутска Роскартография, 1997

[1] Народная энциклопедия «Мой город». Иркутск.

[2] Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов)

[3] Население города Иркутска по данным Всероссийской переписи населения 2010 года^{[permanent dead link]}

[1]

[2]

[3]