Вьентьян
| Вьентьян хото | |
|---|---|
| — хото — | |
 |
|
 |
|
| Улас орон |  Лаос |
| Можо | Вьентьян можо |
| Газар нютаг | 3 920 км² |
| Хүн зон | 1 003 742 хүн (2015) |
| Телефоной_код | +856 |
Вьентьян (лаос. ວຽງຈັນ [ʋíəŋ tɕàn] — Виангтян[1]) — Лаосой ниислэл (1563 онһоо хойшо[2]) ба эгээн томо хото юм. Меконг мүрэнэй эрье дээрэ Таиландтай хилын хажууда байрладаг гүрэнэйнгөө эгээн томо хото мүн. Ажаһуугшадай тоо (үнэлгэ, 2012) — 797 130 хүн[3].
2009 оной 12 һарада Вьентьянда 25-дугаар Зүүн-Урда Азиин наадан болоо.
Түүхэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
«Пхра Лак Пхра Лам» гэһэн Лаосой үльгэрэй ёһоор, Тхаттарадтхой хунтайжа Муонг Интхапатха Маха Накхоне хаанта уласые орхин хаанай шэрээгээ дүү хүбүүндэ үгэһэн һүүлдэ Вьентьяниие байгуулба. Анхандаа Тхаттарадтха Меконгын баруун эрьедэ Маха Тхани Си Фан Фао гэһэн хотые байгуулаа; мүнөөдэр эндэ Тайландын Удонтхани гэһэн хото байрлана. Хэрбээ нэгэнтэ долоон толгойтой луу мүрэнэй зүүн эрье дээрэ шэнэ хотые байгуулха зүбшөөл үгэбэ. Хунтайжа энэ хотые Чантхабули Си Саттакханахуд гэжэ нэрлэбэ.
Анхандаа Вьентьян Пха Тхатлуангай һэлгэгдэһэн индуис дасангай хажуугаархи һуурин байгаа гэжэ түүхэшэд тоолодог. XI ба XII зуун жэлдэ лаосшууд ба тайцууд Урда Хитадһаа Зүүн-Урда Ази руу нүүжэ, кхмернүүдые алан түрибэ.
1354 ондо Фа Нгум Лансанг уласые байгуулаад, Вьентьяниие шухала засаг захиргаанай түб болгобо. Сеттатират хаан Бирмын добтолгын аюулда ороһон ушар, 1563 ондо Вьентьян Лансангай ниислэл болгобо[4]. 1707 ондо Лансангай мүхэһэнэй һүүлдэ Вьентьян Вьентьян уласай ниислэл болобо. 1779 ондо Вьентьян Сиамай эзэлэгдэжэ харьяатан болоо.
1827 ондо Анувонг хаанай урагшагүй эсэргүүсэн бодолгын һүүлдэ сиамай арми Вьентьяниие тонон галдаба. XIX зуунай һүүлдэ францишууд ерэхэдэ Вьентьян хүнгүй болоод ойдо хушагдаба. 1893 ондо Франциин ноёрхол байгуулагдаба. 1899 ондо Вьентьян Франциин Лаос хамгаалалтан уласай ниислэл болобо. Францишууд хото болон Пха Тхатлуанг мэтэ Буддын шажанай дасангуудые дахин һайжаруулаад, олон колониальна байшангуудые баринхай.
Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай үедэ богино эсэргүүсэлэй дараа хото Сако Масанориин ударидаһан японой армиин эзэлдэгдэбэ[5]. 1945 оной 4 һарын 24-дэ хото «сүлөөлэгдэһэн»[6]. 1949 онһоо хойшо Вьентьян бэе даанги Лаос хаанта уласай ниислэл болонхой.
Гүрэнэй засагай газар ба Патет Лао хоорондо болоһон Лаосой эрхэтэнэй дайнай үедэ (1960—1973), Вьентьян хэдэн дахин гарһаа гар дамжаба[6]. 1975 оной 12 һарын 2-до Патет Лао коммунис хүдэлөөн Вьентьяниие эзэлжэ Бүэгдэ Найрамдаха Арадшалһан Лаос Арад Уласые тунхаглан Лаосто эрхэтэнэй дайные дууһаба.
Уларил
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]| Вьентьянай сагай уларил | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
7.5
28.4
16.4
|
13.0
30.3
18.5
|
33.7
33.0
21.5
|
84.9
34.3
23.8
|
245.8
33.0
24.6
|
279.8
31.9
24.9
|
272.3
31.3
24.7
|
334.6
30.8
24.6
|
297.3
30.9
24.1
|
78.0
30.8
22.9
|
11.1
29.8
19.3
|
2.5
28.1
16.7
|
| °C̈-ай температура • Шииг нойтон Һорболжо: WMO[7] | |||||||||||
Суурхаһан юумэнүүд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- Будда-парк
- Хо Пха Кэо сүмэ
- Лаосой үндэһэтэнэй музей
- Патусай хаалга
- Пха Тхатлуанг субарга
- Тхат Дам
- Ват Онг Теу Махавихан сүмэ
- Ват Симыанг сүмэ
- Ват Сисакет сүмэ
- Ват Сок Палуанг сүмэ
Вьентьянда баһа мечеть сүмэ, хэдэн церковьнууд байна.
Аха дүү хотонууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Бангкок, Тайланд
Читтагонг, Бангладеш
Пномпень, Камбоджо
Орландо, АНУ
Хошимин, Вьетнам
Чиребон, Индонези
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ Словарь географических названий Лаоса. — М.: ЦНИИГАиК, 1988. — С. 14.
- ↑ Vientiane.
- ↑ Population and Demography Архивировалһан 2 дүрбэ һара 2015 оной..
- ↑ Vientiane marks 450 years anniversary. the original on 2015-08-11 үдэрһөө архивлагдаһан. 2016-10-01 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Far East and Australasia Архивировалһан 21 арбан нэгэ һара 2010 оной.. Проверено 25 ноября 2010.
- ↑ 6,0 6,1 Far East and Australasia 2003 — Google Books
- ↑ World Weather Information Service — Vientiane. World Meteorological Organisation. 2010-10-31 үдэртэ хандаһан.