Гүн хамтаралга хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

[[File:1950 International Trade (30583518780).jpg|thumb|250пкс|1950-аад онуудай дэлхэйн наймаан]]
'''Гүн хамтаралга''' ({{mongolUnicode|ᠭᠦᠨ ᠬᠠᠮᠲᠤᠷᠠᠯᠭ᠎ᠠ|h}}), '''даяаршалал''' ({{mongolUnicode|ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷᠴᠢᠯᠠᠯ|h}}) буюу '''глобализацилга''' ({{lang-la|globalizatio}}) гээшэ дэлхэйн [[улас орон]]ууд, [[ниигэмэй институт|институдууд]], байгуулганууд ба хуби хүнүүд олон һалбариин хүреэндэ ([[эдэй засаг]], [[санхүү]], [[улас түрын бодолго]], [[хэлэн]], [[соёл]], [[техникэ]], [[технологи]] гэхэ мэтэ) нэгэдэн нягтарха үйлэ ябаса юм. Тус нэрэ томьёо 1960-аад онуудта бии болонхой.<ref>Geographie und Wirtschaftskunde: Durchblick 8 bei westermann wien</ref><ref>Nayan Chanda: ''How Traders, Preachers, Adventurers, and Warriors shaped Globalization.'' Yale University Press, New Haven 2007, ISBN 978-0-300-11201-6, S. 246.</ref>

Гүн хамтаралгын гол шалтагаан дунда
* [[Техникын дэбжэлтэ]], бүтэгдэхүүнэй ба процессэй [[шэнэшлэл]]нүүд, илангаяа харилсаа холбооной ба тээбэриин технологинуудта, жэжээнь [[Интернет]] ба [[сахим хубисхал]],<ref name="Metz">Karl H. Metz: ''Ursprünge der Zukunft. Die Geschichte der Technik in der westlichen Zivilisation.'' [http://www.ulb.tu-darmstadt.de/tocs/130365335.pdf Inhaltsverzeichnis (PDF-Datei; 230&nbsp;kB)]</ref> [[Ниидэхэ онгосо|дэлхэйн ниидэхэ тээбэриин]] ургалта
* [[Гадаада эдын засаг|Гадаада наймаанай]] либерализаци
* Олон уласуудта [[хүн зоной үдэлтэ]]

Гүн хамтаралгын эхин үень хадаа олон Европын уласуудай [[колониализм]] юм. Тус үе далайн зам ба шэнэ газарнуудай нээгдэхэһээ эхилбэ. Олон зуун жэлэй турша [[Португал хаанта улас|Португал]] ба [[Испани эзэнтэ гүрэн|Испани]] гол үйлэдэгшэд байгаа. [[Илагдашагүй армада|Илагдашагүй армадын]] уналга һүүлдэ [[Англи]] дэлхэйн түрүүлэгшэ далайн хүсэтэ гүрэн болобо. 1880 онһоо 1914 он хүрэтэр олон Европын гүрэнүүд колони бии болгожо өөрынгөө мэдэл доро оруулхые туршаба ([[империализм]]ын үндэр сэг). [[Японой эзэнтэ гүрэн]] 1945 оной хүрэтэр үүниие баһа туршаба.

[[Дэлхэйн хоёрдугаар дайн]]ай һүүлдэ деколонизаци эхилэнхэй. «[[1960 он|Африкын жэл]]» болоһон 1960 ондо 18 Африкын оронууд тусгаар амяарлан тогтобо. Энэ һүүлдэ экс-колонинууд ондоо оронуудтай наймаан харилсаанда орожо болобо. [[Хүйтэн дайн]]ай түгэсэһэнэй һүүлдэ түмэр хүшэгэ унажа, газар зүйн улас түрэ хубилаад гүн хамтаралгада томо нүлөө үзэлбэ.

== Зүүлтэ ==
{{зүүлтэ}} 

{{1000 үгүүлэл}} 

[[Категори:Эдэй засаг]]