Дели хуудаһанай эхэ кодые хаража байна

{{Нютаг
|нэрэ                     = Дели хото
|албан_нэрэ                    = Дели үндэһэтэнэй ниислэлэй тойрог
|type       = холбооной нютаг дэбисхэр
|анхаарах_нэр           = {{lang-hi|दिल्ली}}, {{lang-en|Delhi}}
|image_flag             = Flag of Delhi Capital Territory.svg
|flag_size              = 
|image_seal             = Emblem_of_India.svg
|seal_size              = 50px
|image_skyline          = Skyline at Rajiv Chowk.JPG
|pushpin_map = India
|pushpin_label = Дели
|pushpin_label_position = bottom
|pushpin_mapsize = 280
|pushpin_map_caption = Энэдхэгтэхи Дели хото
|latd= 28|latm= 42|lats= 0|latNS=N
|longd= 77|longm= 12|longs= 0|longEW=E
|улас_эсбэл                 = Улас орон
|али_улас_эсбэл             = {{flagcountry|India}}
|нэгэдүгээр_зэрэгэй_нэгэжэ    = Холбооной нютаг дэбисхэр 
|нэгэдүгээр_зэрэгэй_нютаг   = '''Дели'''
|хоёрдугаар_зэрэгэй_нэгэжэ   = 
|хоёрдугаар_зэрэгэй_нютаг  = 
|гурбадугаар_зэрэгэй_нэгэжэ  = 
|гурбадугаар_зэрэгэй_нютаг = 
|нютагай_түбые_юу_гэхэ     = 
|нютагай_түб               = 
|газар_нютаг            = 1483 км²
|газарай_байса            = д.н.д. 300 м
|хүн_ама                 = 2011 ондо 11 007 835 хүн
|хүн_ама_үмэнэхэ           = 
|хүн_ама_тоол            = 
|хүн_ама_тоос            = 
|хүн_ама_бүүгэнэрэл       =
|нягтрал            = 11 297 хүн/км²
|арад_түмэн              = 
|сугаараа               = Делиинхид
|даргые_юу_гэхэ          = Дарга
|даргын_нэрэ             = Канвар Сайн
|түүхэн_он              =
|түүхын_үйлэ             =
|түүхын_он1             = 
|түүхын_үйлэ1            = 
|түүхын_он2             = 
|түүхын_үйлэ2            = 
|байгуулагша            =
|сагай_бүһэ             = 
|utc_offset             = +5:30
|телефоной_код          = 
|шууданай_индекс      = 
|автомашин_дугаар       = 
|website                = [http://delhi.gov.in/ delhi.gov.in] (хинди)
|тэмдэглэл              = 
}}
'''Дели''' ({{lang-hi|दिल्ली}}, {{lang-en|Delhi}}), [[Джамна мүрэн]]эй эрьедэ оршодог [[Энэдхэг]]эй ниислэл хото болон холбооной нютаг дэбисхэр зэргэтэй Үндэһэтэнэй ниислэлэй тойрог. 11 008 мянган гаран хүн ажа һууна (2011). Тээбэриин уулзабари; Индира Ганди нэрэмжэтэ улас хоорондын ниидэхэ онгосын буудалтай. Янза бүриин хүнгэн, химиин, шэл-керамикын, хүнэһэнэй, барилгын, полиграфиин ажаүйлэдбэри; металл эдлэл үйлэдбэри ба машина бүтээлгэ. Уран һайхан дархалал. Хоёр дээдэ һургуулинууд. Энэдхэгэй үндэһэтэнэй музей, Үндэһэтэнэй оршон үеын уралигай галерей, Үндэһэтэн хоорондын хүүхэлдэйн музей; [[Махатма Ганди]], [[Джавахарлал Неру]]гай дурасхал музей.

Эртын үедэ Индрапрастха гэжэ нэрэтэй байгаа. 1206 онһоо [[Делиин султанта улас]]ай, 1526 онһоо [[Ехэ Могол Улас]]ай ниислэл. 1803 ондо англишуудай эзэмдэһэн. 1911-1947 оной хоорондо [[Британиин Энэдхэг]]эй ниислэл хото.

Түмэр багана (V зуунай эхин), Кутб Минар минарет самхаг, хаанай ордонтой ба лалын сүмэтэй Лал-Кила бэхилэлтэ (Улаан форт, XVII зуун) гэхэ мэтэ.

== Түүхэ ==
[[Image:Redfortdelhi.jpg|thumb|right|[[1639]] ондо [[Шах Джахан]]ай байгуулһан [[Ред Форт]] Энэдхэгэй тусгаар тогтонолой үдэр Энэдхэгэй Юрэнхы сайд арад түмэндөө хандажа үгэ хэлэдэг газар болоһон]]
Дели дунда зуунай үедэ Энэдхэгэй хэдэн эзэнтэ уласай ниислэл боложо байһан болон баруун-хойто Энэдхэг болон Инд-Гангын тала газарай хоорондохи худалдаанай эртын замые дахан байрладаг нэгэ томо хото юм байгаа. Энэ хотодо эртын болон дунда зуунай үетэй холбоотой түүхын хүшөө дурасхал, археологиин олдобори, үлэгдэл олон бии. Моголой эзэн хаан Шахжахан мүнөөнэй "Хуушан Дели" гэһэн хотые байгуулһаниинь 1649-1857 ондо Моголой эзэнтэ гүрэнэй ниислэл боложо байба.

[[Британиин Зүүн Энэдхэгэй Компани]] XVIII-XIX зууны үед Энэдхэгэй ехэ хэһэгые хиналтадаа оруулжа, тус компани болон Британиин Энэдхэгэй ударидалга доро Калькутта хотые ниислэл болгобо. Британиин [[V Георг]] 1911 ондо ниислэлые Дели руу бусаан нүүлгэжэ, [[Шэнэ Дели]] гэжэ нэрэтэй шэнэ хото байгуулхаар болоһоноо зарлаха болотор Калькутта ниислэлэй үүргэ гүйсэдхэбэ. 1947 ондо Энэдхэг Британиин ноёрхолһоо бэеэ дааһан болоһоной һүүлдэ Шэнэ Дели Энэдхэгэй ниислэл болон засаг захиргаанай түб болоһон. Шэнэ Делидэ холбооной засагай газарай гол гол байранууд, энэнь дотор Энэдхэгэй парламент байрлаха болоһон.

== Засаг захиргаанай хуубари ==
[[Image:Delhi districts.svg|thumb|Делиин юһэн хорооной харуулһан газарай зураг]]
{| class="wikitable"
! №
! Хороо
! Талмай,<br />км²
! Хүн зон,<br />хүн (2011)<ref>{{cite web|url=http://www.census2011.co.in/district.php|title=District Census 2011|accessdate=2011-09-30|year=2011|publisher=Census2011.co.in}}</ref>
! Нягтарал,<br />хүн/км²
|-
| 1
| [[Түб Дели]]
| 25
| 578 671
| 23146,84
|-
| 2
| [[Хойто Дели]]
| 59
| 883 418
| 14973,19
|-
| 3
| [[Урда Дели]]
| 250
| 2 733 752
| 10935,01
|-
| 4
| [[Зүүн Дели]]
| 64
| 1 707 725
| 26683,20
|-
| 5
| [[Зүүн Хойто Дели]]
| 60
| 2 240 749
| 37345,82
|-
| 6
| [[Урда Баруун Дели]]
| 421
| 2 292 363
| 5445,04
|-
| 7
| [[Шэнэ Дели]]
| 35
| 133 713
| 3820,37
|-
| 8
| [[Баруун Хойто Дели]]
| 440
| 3 651 261
| 8298,32
|-
| 9
| [[Баруун Дели]]
| 129
| 2 531 583
| 19624,67
|-
|
| '''''Ниитэ'''''
| 1483,0
| 16 753 235
| 11296,85
|-
|}

==Эгэшэ дүү хото==
*{{flagcountry|United States}}, [[Вашингтон хото]]<ref name="Times_wash">[http://timesofindia.indiatimes.com//articleshow/1475463.cms Washington, Delhi to be 'sister' cities] The Times of India</ref>
*{{flagcountry|United States}}, [[Чикаго]] <ref name="times_sister">[http://timesofindia.indiatimes.com/articleshow/15278423.cms Delhi to London, it’s a sister act] The Times of India</ref>
*{{flagcountry|RUS}}, [[Москва]] <ref name="times_sister" />
*{{flagcountry|Japan}}, [[Токио]] <ref name="times_sister" />
*{{flagcountry|Malaysia}}, [[Куала-Лумпур]] <ref name="times_sister" />
*{{flagcountry|South Korea}}, [[Сеул]] <ref name="times_sister" />
*{{flagcountry|Great Britain}}, [[Лондон]] <ref name="times_sister" />

== Зурагууд ==
<gallery widths="200px" heights="150px">
Qutab.jpg|Кутб Минар
New Delhi Temple.jpg|Дэлхэйдэ эгээн томо [[энэдхэг шажан]]ай Акшардхам сүмэ
QtubIronPillar.JPG|Түмэр багана, V зуун
Indiagatedelhi.JPG|Энэдхэгэй хаалга
Delhi-Jama Masjid-10-Hofseite-2018-gje.jpg|Джама Масджид
</gallery>

== Зүүлтэ ==
{{зүүлтэ}}

{{1000 үгүүлэл}}

[[Категори:Энэдхэгэй хотонууд]]
[[Категори:Азиин ниислэлнүүд]]