Онон гол
| Онон гол | |
|---|---|
 Дадал сомоной оршомдо Онон гол | |
 Шилкэ голой һаба | |
| Урдан гаралга | Шилкэ гол |
| Сүнхэрэгэй һаба | 96 200 км² |
| Һабын оронууд |
 Монгол,  Орос |
| Эгээн утань | 1032 км |
| Урьһаса | 191 м³/с |
Онон гол Монгол Уласай Хэнтэйн шэлэ нюрууһаа эхин абадаг, Амар мүрэнэй нэгэ һалаа гол юм. Уһа суглуулха талмайнь 94,010 км².
Ехэ Монгол Уласые үндэһэлэгшэ Чингис хаан Онон голой дээдэ бэедэхи Дэлюун Болдогто түрэһэн гэгдэдэг болон 1206 ондо тэрэниие ехэ хаанда үргэмжэлхэ Ехэ Хуралдайшье баһа Онон голой хүбөөндэ болобо.[1]
Газар зүй
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Зүүн хойто зүгые шэглэн Монголой нютагаар 298 км зам гаталжа, Оросой холбоото уласай хилые дабажа, Сибириин Үбэр Байгалай хизаарай, Агын Буряадай тойрогой нютагаар дайрана. 445 км Монголой нютагаар урдаха болоод ниитэ 818 км урдаад, Энгидэй голтой ниилэжэ Шилкэ голые үүсхэнэ.
Гол шудхал һалаанууд: зүүн — Хураха гол, Бооржо, Унда; баруун — Агаса, Хэриин, Иля, Ага.
Гидрологи
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Онон голой уһаниинь 10 һарын һүүлһээ зайртажа 11 һарын 2-р хахадта хүлдэжэ, 150—170 хоног мүльһөөр хушагдана. Мүльһэнэй дундажа зузаан 1,2-1,5 м хүрэнэ. Урасхал хурдатай уулын гол ушарһаа намарай зайр харисангы олон хоног (14-25) үргэлжэлнэ. 4 һарада уулын саһан хайлажа хабарай үер бууна.
Онон голой жэлэй урдасын 15.5-31.1%-ые газарай доорохи уһан, 6.5-12.7%-ые хайлаһан саһан мүльһэнэй уһан эзэлхэ бол хура борооной тэжээл булюу байжа 56.5-71.8%-ые эзэлнэ.
Онон-Шилкэ-Амар мүрэн утаараа (818 км + 560 км + 2874 км) дэлхэйдэ эхинэй арбанда ородог.
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ [permanent dead link] Д.Г.Дамдинов, «Тугчин омогтоной нангин тоонто» Буряад Үнэн