Авраам Линкольн

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Авраам Линкольн
Abraham Lincoln
portrait
Ажал үйлэ:

Улас түрэшэ, хуулиша

Түрэһэн үдэр:

1809 оной 2 һарын 12(1809-02-12)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15]

Түрэһэн газар:

Ходженвилл, Кентукки можо улас

Эрхэтэнэй харьяалал:

 Америкын Нэгэдэһэн Улас[16]

Наһа бараһан үдэр:

1865 оной 4 һарын 15(1865-04-15)[1][2][17][5][18][4][7][8][9][10][11][12][13][14] (56 наһатай)

Наһа бараһан газар:

Вашингтон (Колумби тойрог)

Гарай үзэг:

Абрахам Линкольн (Англи: Abraham Lincoln, 1809 оной 2 һарын 12, Ходженвилл, Кентукки можо улас - 1865 оной 4 һарын 15, Вашингтон), АНУ-ай 16-дахи юрэнхылэгшын албан тушаалые 1861 оной 3 һараһаа 1865 ондо алагдаха хүрэтэрээ хашаһан түрын ажаябуулагша юм.

Намтар[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Ажалша фермерэй гэр бүлэдэ түрэһэн, Америкын түрүүшын колонистуудай удамтай. Залуудаа фермерэй ажахыда барлаг, модо отологшо, газар хэмжэгшэ мэргэжэлтэн, шуудангай ажалтан ябаһан хүн байгаа. Тэрэ гансата өөрынгөө һуралсал болобсоролые эрхэлээ. 1836 ондо Линкольн гүрэнэй шалгалтада үгэжэ, хуулиша (адвокат) болоһон. Үнэн сэхэ, оюун, һайн хэлэгшэ ушар тэрэнэй нэрэ хүндэ түргөөр ехэдхэһэн. 1834-41 он хоорондо Иллинойс можо уласай хуули тогтоохо хуралай гэшүүн, 1847-49 ондо АНУ-ай түлөөлэгшэдэй танхимай гэшүүн. 1846-48 оной Мексикэдэ эсэргүү булимтархы дайнай үедэ дайнда түгэсхэхэ шэглэһэн тогтоол гаргаа бэлэй. 1854 ондо Бүгэдэ найрамдаха намһаа зохёон байгуулагшадай нэгэ юм. Линкольнын үйлэ ажаллалга хойто можо уласуудай буржуазиин дэбжэлтын тойрогууд, тус уласай бага хүрэнгэтэдэй элементнүүдэй эрхэ ашагые тусхаһан. Тэрэ олон түмэнэй эргэнэй болон улас түрын эрхые үргэжүүлхэ, эхэнэр зоной һанал үгэхэ эрхые дэмжэгшэ байһан юм.

Хүсэтэй богоолшолгын болон богоолой ангижаралда дэмжэгшэ Линкольн Америкын Нэгэдэһэн Уласай бүхы нютаг дэбисхэр дээрэ богоолой системые дэлгэрүүлхэдэ эсэргүү байһаншье һаа, тэрэ богоолшолго тухай асуудал холбооной засагай газар шалгалта хэхэ эрхэгүй бэе даанги улас можонуудай үүргэ гэжэ үзэһэн. 1860 ондо Линкольн АНУ-ай юрэнхылэгшэ һунгагдаһан. Линкольнын богоолшолгын асуудал тухай хүтэлбэри дунда зэргэ байгаашье, тэрэнэй һунгуули холбооной урда богоолтон улас можонуудай амяарлалга болон 1861-65 оной Америкын эрхэтэнэй дайнай эхеэр дохёо болобо.

«Богоолнуудай сүлөөлгэ тухай тунхаг»

Дайны эхинэй шатада Линкольн үймөөндэ хабаадагша богоолтодой даралга ба улас ороной эб нэгэдэлые һэргээхэ илагдал зорилгоор гэжэ үзөө. Дайны ябасада, бүгэдэ найрамдаха намай даралта доро Линкольн өөрын байра һууряа болёо, дайнай хубисхалта арга шэлжэлтын үйлэ ажаллалга хэд хэдэн зарсуулһан байна. 1862 оной табадугаар һарада «Тугдам тухай хуули» (Һомстед-акт, Англи: Homestead Act) баталагдаһан. 1863 оной 1 һарын 1-ндэ «Богоолнуудай сүлөөлгэ тухай тунхаг» (Англи: Emancipation Proclamation). Энэ тунхаг Линкольнын улас түрын үзэл бодолой хубисалай түгэсхэл болоһон юм. Богоолшолгын хизгаарлаха бодологоһоо тэрэ богоолшолгын усадхалгада шэлжэбэ. 1864 ондо Линкольн хоёрдохи хугасаа АНУ-ай юрэнхылэгшээр дахин һунгагдаһан байна. Линкольнын засагай газарай хубисхалта дайнай шэлжэлгэ богоол эзэмшэгшэдэй сэрэгэй илагдал, даяар уласай богоолшолгын усадхалгада хүргэбэ. 1865 оной дүрбэдүгээр һарын 14-ндэ зүжэгшэ Дж. Бутс Линкольниие буудажа алаа. Линкольнын алалга урбалай дүндэ үһөө бэшэ байгаа. Дайсанай илгаран гараһан ударидагша үгы болгохо зорилготой бэлэй.

Линкольн АНУ-ай арад түмэнэй үндэһэнэй баатараар, хубисхалта уламжалалай эзэмшэгшээр, урбалда эсэргүү тэмсэлдэ АНУ-ай бүхыл дэбжэлтэтэ хүнүүд болон олон түмэнэй ашаг һонирхолдо ашаглажа байна.

Ном зохёол[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  • Complete works, ed. by J. Nicolay and J. Hay, v. 1-12, N. Y., 1905.
  • Иванов Р. Ф., А. Линкольн и гражданская война в США, М., 1964;
  • Петров Д. Б., А. Линкольн - великий гражданин Америки, М., 1960;
  • Сэндберг К., Линкольн, пер. с англ., М., 1961; Nicolay J. and Hay J., A. Lincoln. A history, v. 1-10, [N. Y.], 1917.
  1. 1,0 1,1 Current R. N. Encyclopædia Britannica
  2. 2,0 2,1 SNAC — 2010.
  3. http://www.history.com/this-day-in-history/abraham-lincoln-is-born
  4. 4,0 4,1 http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/lincoln_abraham.shtml
  5. 5,0 5,1 McPherson J. M. Lincoln, Abraham (1809-1865), sixteenth president of the United States // American National Biography Online / S. Ware[New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.0400631
  6. https://www.smithsonianmag.com/history/how-lincoln-and-darwin-shaped-the-modern-world-45447280/
  7. 7,0 7,1 Lundy D. R. The Peerage
  8. 8,0 8,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  9. 9,0 9,1 Discogs — 2000.
  10. 10,0 10,1 Babelio — 2007.
  11. 11,0 11,1 Энциклопедия Брокгауз / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  12. 12,0 12,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  13. 13,0 13,1 Gran Enciclopèdia CatalanaGrup Enciclopèdia, 1968.
  14. 14,0 14,1 GeneaStar
  15. Roglo — 1997. — 9000000 экз.
  16. LIBRIS — 2012.
  17. https://www.pbs.org/newshour/health/april-15-1865-tragic-last-hours-abraham-lincoln
  18. https://www.nlm.nih.gov/exhibition/visibleproofs/galleries/cases/lincoln.html