Перейти к содержанию

Википеэди:Долоо хоногой шэлэгдэмэл үгүүлэл/2014-35

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ

Һэргэн мандалтын үе, мүн Ренесcанс (француз: Renaissance — «һэргэн мандалта») — хүн түрэлхитэнэй үзэлэй гуманис һанаа ба эртын сагай тулгуури дээрэ үндыһэн Дунда зуун һүүл үеын, Шэнэ саг эртэ үеын соёл уралигай ба гүн ухаанай хүдэлөөн.

Энэ үе XIV зуунай эхинһээ XVI зуунай һүүл үе хүрэтэр үргэлжэлһэн гэжэ үзэдэг ба мүн XVII зуунай эхинэй хэдэн арбан жэлнүүдтэ Англи, Испанида үргэлжэлөө һэн. Һэргэн мандалтын үеын онсолиг шэнжэ шанарынь соёл уралигай ниигэмэй шэнжэ ба тэрэнэй антропоцентризм гү, али «юртэмсын түбые хүн гэжэ үзэдэг» һургаал юм. Тухайлбал энэ үедэ хамагай түрүүндэ хүн, хүнэй үйлэ ажаллалгые онсолон шудалһанда оршоно. Мүн лэ эртын соёл уралиг шудалха боложо тэрэнэй «һэргэн мандалтые» нүхэсэлдүүлһэн тула тиин нэрлэжэ томьёолоо.

«Һэргэн мандалта» гэһэн нэрэ томьёое Джордж Вазари гэхэ мэтэ италиинхид хүмүүнлигэй ухаанай шудалаашад ашаглажа байгаа. Энэ нэрэ томьёое оршон үеын удхын байлтайгаарынь анха XIX зуунда Жюль Мишле хэрэглээ һэн. Одоо үедэ «һэргэн мандалта» гэһэн нэрэ томьёонь соёл уралигай хүгжэл сэсэглэлтэ гэһэн адлидхал боложо байна. (бүрин эхээр уншаха)