Зуун жэлэй дайн

Зуун жэлэй дайн гээшэ 1337 онһоо 1453 оной хоорондо Франциин хаан шэрээнэй түлөөхи Англиин хаанта улас болон Франциин хаанта уласуудай хоорондо дэгдэһэн удаа дараагай зүршэлдөөн юм. Гол ушарнуудынь: Франци англишуудые Гиеньһээ (1259 оной Парисай хэрээгэй ёһоор англишуудай мэдэл доро ороһон) түрихэ эрмэлзэлгэ, Англи Гиениие Франциһаа вассалай харьяагдалгые үгы болгоод Газаргүй Иоаннай үедэ алдаһан Норманди, Анжу гэхэ мэтэ газарые бусааха эрмэлзэлгэ, ба хоёр уласауудай Фландри ноёрхохын түлөө тэмсэл. Шууд шалтаг хадаа 1328 ондо IV Карлын наһа бараһанай һүүлдэ Анлиин III Эдуардын (Капетинг IV Филиппай аша хүбүүнэй эрхээр) Франциин хаан шэрээнэй шаардалга ба Валуа обогой VI Филиппай хаан шэрээндэ гаралга юм.

1337 оной хабар англишууд Пикардида добтобо. Дайнай эхин үедэ хүлһэнэй ябаган сэрэгүүд (харбаашад) ба хүлһэнэй рыцарьнууд (хүнды морин сэрэгүүд) армитай Англии амжалтай байгаа. Харин Франциин сэрэгүүдэй араг яһаниинь ябаган байгуулгада тэмсэжэ шадаагүй сэрэгтэ татаһан феодал рыцарьнууд байгаа. Англитай наймаанай холбоотой Фландриин хотонууд ба баруун-урда Франциин һалан тусгаарлагша феодал ноёд ба хотонууд III Эдуардые дэмжэбэ. Англи Слёйсой байлдаанда (1340), Кресиин байлдаанда (1346) илажа, 1347 ондо Кале хотые эзэмдэбэ. 1356 ондо Хара хунтайжа Эдуардын ударидалга доро Англиин сэрэгүүд Пуатьегэй байлдаанда Франциин рыцарьнуудые бута сохижо Һайн II Иоанн хаание олзолон абаа. Хаанай үгы байхадаа Карл хунтайжа Франциие захиржа байгаа. 1348-1349 оной хоорондо тахалай уламһаа Франциин хүн зоной 1/3 үхэбэ; сэрэгэй тоо бууруулба.