Перейти к содержанию

Махатма Ганди

Ссылкэнүүдые заһаха
Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Махатма Ганди
મહાત્મા ગાંધી
portrait
Түрэһэн нэрэ:

Мохандас Карамчанд Ганди

Ажал үйлэ:

гүн ухаантан, улас түрэшэ

Түрэһэн үдэр:

1869 оной 10 һарын 2(1869-10-02)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18]

Түрэһэн газар:

Порбандар, Британиин эзэнтэ гүрэн

Эрхэтэнэй харьяалал:

 Энэдхэг

Наһа бараһан үдэр:

1948 оной 1 һарын 30(1948-01-30)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][14][15][16][17][19][18] (78 наһатай)

Наһа бараһан газар:

Шэнэ Дели, Энэдхэг

Хүүгэд:

Харилал Ганди (1888—1948)
Манилал Ганди (1892—1956)
Рамдас Ганди (1897—1969)
Девдас Ганди (1900—1957)

Гарай үзэг:

Махатма Ганди гү, али Мохандас Карамчанд Ганди (Гуджарати хэлэн: મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી, 1869 оной 10 һарын 2 - 1948 оной 1 һарын 30) — Энэдхэгэй арад түмэнэй ехэ хүбүүн, эхэ ороншо, колониалис эсэргүү, эхэ оронойхоо эрхэ сүлөөнэй түлөө согтой тэмсэгшэ хүмүүнлиг үзэлтэн гүн ухаантан юм. Энэдхэгые Англиин колониалис захиргаанһаа һалажа бэе даанги улас болохо үйлэ хэрэгтэй ехэ хуби нэмэри оруулһан. Гандизмые үндэһэлэгшэ.

Тобшо намтар

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Махатма Ганди 1869 оной арбадугаар һарын 2-нд Гужарат можын Порбандар хотодо түрэбэ. Ганди 1893-1914 онуудта Урда Африкада амидаран арһанай үнгөөр гадуурхахын эсэргүү тэмсэлые ударидажа байба. Л.Н.Толстой тэрэ хоёр захидалаар харилсадаг байба.

Ганди 1915 ондо Энэдхэгтэ бусажа ерээд үндэһэнэй сүлөөлхэ хүдэлөөниие толгойлсон байна. Тэрээр Энэдхэгэй үндэһэнэй конгресс намын (ЭҮК) үзэл һурталай ударидагшань байһан ба нэгэ бэшэ удаа намын юрэнхылэгшээр һунгагдажа байба. Ниигүүһэлэлые номлон энэдхэгэй шажантадай ба лалын шажантадай эб нэгэдэлэй түлөө байжа, анги дабхаргын болон ниигэмэй тэгшэ бэш эрхые усадхахын түлөө тэмсэжэ байба.

1921 ондо Энэдхэгэй Үндэһэнэй Конгрессэй дарга болоһоноор үндэһэтэн даяархи ажалгүйдэл, ядуурал зэргэые бууруулжа бэе даанги улас болохо, тусгаар тогтонолоо хангаха зэргэ томохон асуудалнуудтай тулгарһан. 1893 онһоо тэрээр ниигэмэй хүдэлгөөндэ оролсожо эхилһэн. Тэрэнэй оруулһан томохон хуби нэмэринь тэмсэлые шуһан асгаруулһан хүсэн хэрэглэһэн байдалаар бэшэ харин үлэ нэгэдһэн, үлэ хамтарһан байдалаар өөр арга замаар хэхэ номлол дэбжүүлэн тэрэнэйнгээ хэрэгжүүлһэн ябадал юм.

1922 ондо Ганди барибшалагдан 6 жэлэй хорихо яла һунаһаншье 2 жэл лэ шорондо һууһан.

Дэлхэйн хоёрдугаар дайн эхилһэнэй дараа Ганди Энэдхэгһээ гар гэдэг хүдэлгөөн үрэнүүлһэн. 1942 оной 8 һарын 9-нда Ганди мүн Конгрессэй ажалай хороонойхонтой хамта англишуудта дахин байгуулагдаһан. Тэрэнэй элүүр мэндэ муудажа, мэһэ заһал хэхэ хэрэгтэй болоһон тула, түүниие шорондо үхүүлжэ олон сая энэдхэгшүүдэй хилэнг хүдэлгэхэһөө һэргылжэ Радж түүниие 1944 оной 5 һарын 6-ндэ һуллаһан.

Хэдыгээр тэрэнэй зохёон байгуулжа байһан Энэдхэгһээ гар хүдэлгөөн элдэбээр дарагдан түдылэн амжалта олохогүй байһан хэдышье Энэдхэгые орхон ябаха болоно гэдэг тухайгаа англишууд албан бусаар 1943 онһоо эхилэн мэдэгдэхэ болоһон. Ганди 1942 ондо Британиин эсэргүү хүдэлөөниие толгойлоо. Хэд хэдэн удаа баригдан хоригдожо байба. “Минии амидарал” гэдэг намтарай номоо бэшэһэн байна. Түүниие амида ахыдань Махатма (самгардяар mahātmā) гэжэ нэрэлһэниинь “Агуу сэдьхэл” (англи: Great Soul) гэһэн удхатай. Энэ нэрые түүндэ анха Энэдхэгэй һунгадаг зохёолшо Рабиндранат Тагор 1915 ондо үгээ. Гандиие мүргэл хэжэ байхадынь энэдхэгэй шажанай хэтэ дабарагша 1948 ондо хүнөөбэ. 1948 оной 1 һарын 30-нда Ганди бусадта буудуулан наһа хүдөөлүүлһэн.

Нүлөө

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Тэрээр дэлхэйн түүхэ дэхи томохон улас түрын ажалябуулагша болоод томохон энхэтайбанша үзэлтэн байба. Тэрэнэй хурса тэмсэл, эсэргүүсэл, үзэл бодол тэрэнэй дэмжэгшэдэй хүсөөр Энэдхэг улас Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай дараа бэе даанги улас болоһон болоод тэрэнэй тэмсэлынь зүбхэн Энэдхэгтэшье бэшэ, мүн бусад өөр олон колониин уласууд Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай дараа тусгаар тогтонолуудаа оложо абахад хуби нэмэри болоһон. Мүн дэлхэй юртэмсэ АНУ, Зүблэлтэ Холбоо гэһэн 2 лагерьта хубаагдаада байха үедэ энхэтайбанаар зэргэсэн оршохо, үл нэгэдхэ үзэл хандалгын һууриие табиһан.

Ганди Джаянти

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Энэдхэгэй үндэһэнэй сүлөөлхэ хүдэлөөнэй суутай ударидагша, албан ёһоор Үндэһэтэнэй эсэгэ гэжэ нэрэлэгдэһэн Мохандаса Карамчанда Гандиин түрэһэн үдэртэ зорюулагдаһан Ганди Джаянти (Gandhi Jayanti) гэхэ үндэһэнэй баярые энэдхэгшүүд тэмдэглэдэг болоод тэрэнь тус ороной үндэһэнэй гурбан баярай нэгэ болодог.

Ганди Джаянти баярые Энэдхэг даяар тэмдэглэдэг ба Дели хотоноо Улаан уһан сайзын ойролсоохо Жамнагай эргын Ражгхат дахи тэрэнэй шандарай хэһэгые нютаглуулһан Ганди Самадхи булшандань хүндэдхэл үзүүлхэ гол ёһолол болодог. Арбадугаар 2-ны үдэр дэлхэй ниитээрээ Хүсэрхылэлэй буса үдэрые (англи: International Day of Non-Violence) тэмдэглэжэ байна.

Хэлэһэн түүхын үгэһээ

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

"Сүхэрхэ үедээ би түүхын бүхы лэ ябасада дуран энэрэл ямагта ялажа байһан гэдэгые һанадаг. Хүшэрхэг алууршад, тирантууд байжа, тэдэ саг үедээ илагдашагүй мэтэ байһан. Гэһэншье эсэсэй эсэстэ тэдэ дандаа илагдажа, унажа байһан юм. Ямагта энэ талаар бодоо"

"Галзуу эбдэрэл һүйдхэл ушаруулжа лэ байбал наһа хүдөөлүүлһэн хүндэ, үнэшэшэрһэн хүүгэдүүдтэ, орон гэргүй болоһон хүмүүнтэ тэрэнь тоталитаризм гэнэ гү эрхэ сүлөө гэһэн арюун нэрэтэй байна гү, юунай илгаа байна?"

"Нюдые нюдээр һолибол бүхы дэлхэй һохор болохо болоно"

"Олон үйлэ хэрэгэй түлөө би үхэхэдшье бэлэн байна. Харин ямаршье үйлэ хэрэгэй түлөө би аллага үйлэдхэгүй"

Ном зохёол

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Холбооһон

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  1. ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118639145 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 SNAC — 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 Find a Grave — 1996.
  5. ↑ 5,0 5,1 Babelio — 2007.
  6. ↑ 6,0 6,1 Mahatma Gandhi Biography // биография
  7. ↑ 7,0 7,1 filmportal.de — 2005.
  8. ↑ 8,0 8,1 Internet Philosophy Ontology project
  9. ↑ 9,0 9,1 Энциклопедия Брокгауз
  10. ↑ 10,0 10,1 Энциклопедия Брокгауз
  11. ↑ 11,0 11,1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  12. ↑ 12,0 12,1 GeneaStar
  13. ↑ Roglo — 1997. — 10000000 экз.
  14. ↑ 14,0 14,1 AlKindi (онлайн-каталог Доминиканского института востоковедения)
  15. ↑ 15,0 15,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  16. ↑ 16,0 16,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
  17. ↑ 17,0 17,1 Munzinger Personen
  18. ↑ 18,0 18,1 Педагоги и психологи мира — 2012.
  19. ↑ Notable Names Database — 2002.
"https://bxr.wikipedia.org/w/index.php?title=Махатма_Ганди&oldid=70936" хуудаһанһаа абтаһан