Наполеон Бонапарт

I Наполеон
	Франциин эзэн хаан; Италиин хаан,; Швейцариин холбооной зуушлагша,; Райнай холбооной хамгаалагша
	; Эзэн хаан Наполеон Түйлерт судалгаа хийж байхдаа, Жак-Луй Давид, 1812
Хааншалал	1804 оной 3-р һарын 20–1814 оной 4-р һарын 6; 1815 оной 3-р һарын 1–1815 оной 6-р һарын 22
Хаан шэрээндэ; һууһан	1804 оной 12-р һарын 2
Бүтэн нэрэ	Наполеон Бонапарт
Франци хэлэн	Napoleon Bonaparte
Түрэһэн	1769 оной 8 һарын 15
Түрэһэн газар	Франциин Корсико аралай Ажаччио
Наһа бараһан	1821 оной 5 һарын 5 (51 наһатай)
Наһа бараһан газар	Гэгээн Елена аралай Лонгвуд
Хүдөөлэгдэһэн	Парисын Лөзанвалиде
Үмэнэхи хаан	Францын консул (Францын анхдугаар бүгд найрамдах улсын гүйцэтгэх засаглал; Наполеон анхных нь консул байлаа) ; Өмнөх хаан: Францын хаан XVI Луй (1793 онд нас барсан)
Дараахи хаан	XVIII Луй (де-факто); II Наполеон (де-юре)
Бага Хатад	Жозефин дө Бохарнэ; Австрийн Мари Луйз
Хаанай удам	II Наполеон
Хаанай обог	Бонапарт
Эсэгэ	Карло Буонапарте
Эхэ	Летициа Рамолино

Хожом Эзэн хаан Нэгэдүгээр Наполеон гэгдэхэ болоһон Наполеон Бонапарт (француз: Napoléon Bonaparte; 1769 оной 8-р һарын 15 — 1821 оной 5-р һарын 5) Европын түүхэндэ хамагай ехэ нүлөөлһэн, Франциин сэрэг, улас түрын зүтгэлтэн юм.

Корсикада түрэжэ, эхэ газарай Францида ехэ буунай офицер болон бэлтгэгдэһэн Наполеон Франциин анхадугаар бүгэдэ найрамдаха уласай үедэ алдар хүндэ оложо абаһан ба Франциин эсэрэг Анхадугаар Хоёрдугаар эбсэлэй эсэргэ дайнай ажалалгаае амжалтатай ударидаһан. 1799 ондо Бонапарт түрын эрьелтэ зохёон байгуулжа, өөрыгөө анханай консулаар томилжо, табан жэлэй дараа өөрыгөө Франциин Эзэн хаанаар үргэмжэлһэн. XIX зуунай эхэнэй арбан жэлдэ тэрээр Франциин анхадугаар эзэнтэ уласай армиие Европын томохон гүрэнүүдэй эсэргэ хүдэлгэжэ, Аустерлицай тулалдаан Вагнерай тулалдаан зэргэ олон тулалдаанда дараалһан илалтууд байгуулжа Европын эхэ газарда ноёлобо. Тэрээр үргэн эбсэл байгуулжа, анда нүхэд, аха дүү нараа Европын бусад уласуудта эрхэ баригшаар томилхо замаар Франциин нүлөөлэлэй хүрөөе тогтоожоо.

1812 ондо Оросые дайлаһан Наполеоной хуби табиланда эрьелтэ гаргаба. Тэрэнэй Ехэ Арми (француз: Grande Armée) дайнай ябасад һүйрэшэ, дахин хэзээшье бүрэн сэргээгүй юм. 1813 ондо Зургадугаар эбсэл Наполеоной сэрэгые Лайпцигда бутсохижо, дараа жэл Эбсэл Франци руу добтолжо, Наполеониие хаан шэрээнээһээ буухад хүрэгэһэн болоод түүниие Эльба аралда сүлэгдэһэн. Нэгэ жэл хүрэхэгүй хугасаанай дараа Наполеон Эльбаһаа оргожо, эргэжэ эрхэ мэдэлээ оложо абаһан болобошье 1815 оной 6-р һарада Долоодугаар эбсэл эхилжэ Англи Пруссын хамтарһан сэрэгые тосожо Ватерлоогой тулалдаанда илагдажа бэлэй. Наполеон амидаралынхаа һүүлын зургаан жэлые Гэгээн Еленагай арал дээрэ Британиин хяналта доро үнгэрөөжэ, тэндээ наһэ нүгэсэжээ. Задлан шэнжэлгээгээр түүниие ходоодоной хорто хабдараар үнгэрһэн гэжэ дүгнэһэн болобошье Стен Форсхуфвуд болон бусад эрдэмтэд түүниие хүнслээр хордуулжа алһан гэжэ үзэдэг.

Наполеон шэнэшлэн байгуулһан Франциин армяар томохон илалтанууд байгуулжа, инза бүрын эхэ һурбалжаһаа тактикаа болобоһруулдаг бэлэй. Тэрэнэй сэрэгэй ажалалгаае дэлхэй даяар сэрэгэй академинуудта һудалдаг болоод түүхэндэ тодорһон хамагай агуу ехэ занжануудай нэгэ гэжэ тоосогдодог. Үрһэлдэгшэ, дайһануудта дарангуйлагша гэжэ үзэгдэдэг байһан болобошье Наполеон Баруун Европын ехэнхэ улас ороной гү, али Рома-Германай захиргаа-эрхэзүйн тогтолсоое болобоһоронгуй болгоһон, шүүхэ засаглалай үндэһэ болоһон Наполеоной кодекс гү, али Франциин анханай эрхэтэнэй хуулиие болобоһоруулһан гаргаһанаараа дурсагдадаг болоод одоо хүрэтэр хуулинуудай үзэл һанаа амида, хүсэн түгэлдэр мүрдэгдэжэ байдаг юм.

Тобшо намтар

Үүдэлгэ, гаралга болобсорол

Наполеон Бонопарт 1769 оной 8 һарын 15-нда Корсика аралай Ажаччино хотодо Италиин сагааша Карла Бунопартегай хоёрдугаар хүбүүн боложо мэндэлээ. Тэрэ Францида ехэ буунай офицер болон ерэхэдээ нэрэеэ үлүү француулжа Наполеон Бонапарт болгобо. Тэрэнэй аба 16 зуунай үедэ Корсикада ерэһэн сагааша уласай хүбүүн байгаа. Наполеоной эжи Летициа Рамолинонь хүүгэдүүдээ хатуу шанга гараар хүмүүжүүлжэ байнгын сахилга бататай байхые шаардажа байба. Иимэ хүмүүжлээр хүмүүжэһэн Наполеон сэрэг болохо үлүү амар дүхэм болобо. Тэрэ дээрээ 1 ахатай Жосеф 6 дүүтэй Люсьен, Элиза, Луи, Паулина, Каролина, Жером. 1781 ондо Аутунай шажанай һургуулида элһэн орожо франци хэлэниие һуража түгэсһэн. Тэрэнэй багша дурсахадаа Наполеон ехэ зожиг ехэ аялагатай яридаг үүныгээ нээхэ хайхардаггүй хүүгэд, гэхыдээ газар зүй, түүхэ хоёрто дуратай тооной ухаан, геометри хоёрто абьяастай хүбүүн байба. Түүниие тэрэнэй багшань гахайлтай һайн уһан сэрэг болоно гэжээ. Гэбэшье Британиин флот дэлхэйдэ ноёрхожо эхилһэнээр тэрээр уһан сэрэг болохоһоо татгалзажа, Парис ябажа ехэ буунай ангида һуралсан түгэсбэ.

Сэрэгэй мэргэжэл

26 наһандаа генерал болоһон тэрэ Италида Сардини болон Австриин эзэнтэ гүрэн урдаһаа сэрэгэй кампани (1796-97) ударидаба. Энэ сэрэгэй компаниин дүн — Хойто Италида Франциһаа хинаһан Цизальпин Бүгэдэ Найрамдаха Уласай байгуулга. 1798 онда Наполеон Египетда ябалганиие ударидаба. Энэ кампани хоёр зорилготой байгаа: франциин далайн саанахи эзэлүүрии үргэдхэлгэ болон Британиһаа Энэдхэг рүү худалдаа наймаанай харгые шалгажа абалга.

Зүүлтэ

↑ ^1,0 ^1,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 RKDartists
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 BeWeB
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ ^8,0 ^8,1 Annuaire prosopographique : la France savante / под ред. (not translated to ru) — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a>
↑ Энциклопедия Брокгауз
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

Холбооһон

J. G. Lockhart Загбар:Gutenberg
John Holland Rose Загбар:Gutenberg
William Milligan Sloane Загбар:Gutenberg Vol. 1/4
William Milligan SloaneЗагбар:Gutenberg Vol. 3/4
BBC profile
Biography by the US Public Broadcasting Service
Napoleon 101, podcast by J. David Markham
Napoleon Series
International Napoleonic Society
Загбар:Find A Grave
Napoleon Bonaparte and Chess Edward Winter

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q5535082_citetype_Q33270056_citetype_Q43229_citetype_Q107553922"_data-entity-id="Q63056">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=1350_Find_a_Grave]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1996.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q17299517">RKDartists<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 RKDartists
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q33270056_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q21401824"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q67129259|Lundy&nbsp;D.&nbsp;R.]]</i>_The_Peerage<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q10605195_citetype_Q3621673_citetype_Q380829"_data-entity-id="Q3621644">Archivio_Storico_Ricordi<span_class="wef_low_priority_links">_—_1808.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3621644"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127"_data-entity-id="Q77541206">BeWeB<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 BeWeB
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q48204_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q10855166">[https://cs.isabart.org/person/16142_Архив_изобразительного_искусства]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076"_data-entity-id="Q55740543">[[:d:Q55740543|Annuaire_prosopographique_:_la_France_savante]]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:d:Q2926731|''(not_translated_to_ru)'']]_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a></div>-8] 8,0 ^8,1 Annuaire prosopographique : la France savante / под ред. (not translated to ru) — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55740543"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2926731"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|Энциклопедия_Брокгауз]]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-9] Энциклопедия Брокгауз
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]