Үбэр Монгол
Үбэр Монгол (хитад: 内蒙古自治区 Nèi Měnggǔ Zìzhìqū; монг. 
; товч. ҮМӨЗО, Үбэр Монгол, Үбэр Монголой ӨЗО) - Хитад Уласын Өөртөө Засах орон.
Хэлэнууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Баргу Буряад хэлэн
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Алтайн хэлэнэй изагуурай монгол хэлэнэй аялгуу юм, уугарха, хэлэхэ Хитад Улас, Хүлүүн Буир һомон, Үбэр Монголой Өөртөө Засах орондо ажаhуудаг буряадууд хэлэлсэдэг.[1][2]
Хитад хэлэн
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Манжуур хэлэн
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Манжуур али Манжу хэлэн (Manzhou, хитад: 滿洲 али 满洲 , пинин: Mǎnzhōu)
Монгол бэшэг
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Монгол хэлэн
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]| Буряад-Монгол тухай үгүүлэлнүүд |
| Монгол нүүдэлшэд |
|---|
 |
Нэгэ из гурба Алтайин хэлэн. Монгол хзлэхэ бэшэхэ Монголшууд. Энэ гурэнэй хэлэн Монгол Уласай. Монгол хэлэн - турэлхи хэлэн обо 10.000.000 хγн.
Алтай хэлний язгуурын ерөнхий шинж болох SOV（өгүүлэгдэхүүн-тусагдахуун-өгүүлэхүүн） гэсэн дарааллаар орно. Мөн нэр үгийн холбоос болон үйл үгийн хувирал нь үгийн төгсгөл нь хувирах зарчимтай. Эгшиг зохицох ёсд захирагдана.
Грамматикын байгуулалтын хубида монгол хэлэн залгамал хэлэн болоно. Аялган абяанууд аялганай тааралдалай хуулида захирагдадаг, мүн түргэн, удаан гэжэ илгардаг. Буряад хэлэн өөрын гэhэн онсолигтой, тон баялиг үгын hантай юм. Монголшууд 95 %-нь монгол хэлые.
Үбэр-Монголой телевидени хараха боломжо
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Монголой, Үбэр-Монголой, Хятадай, Австралиин телевидени үзэхэ дуратай һаа, иимэ утаһаар холбоо барина уу: 8-924-396-79-00. Сансарын телевидениин хүлеэн абагшын үнэ – 5000 түх., танай гэр байшанда угсаржа тохиргоо хэхэ ажалтайгаа – 8 000 түх.[3]
Уласууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]| Газарай зураг | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||
| # | Буряад нэрэ | Засаг захиргаан түрэл |
Хитад нэрэ (ханзыг латинчлах пиньинь галигийн хамт) |
Монгол нэрэ (эрдэм шинжилгээний латин галигийн хамт) |
Газар нютаг (км²) |
Хүн ама (2010 тоол.) |
Засаг захиргаанай түб | |
| 1 | Алшаа аймаг | аймаг | 阿拉善盟 (Ālāshàn Méng) |  (alaša ayimaɣ)
|
267,574 | 231,334 | Баян хото | |
| 2 | Баян Нуур хото | тойрогой энтэй хото |
巴彦淖尔市 (Bāyànnào'ěr Shì) |   (bayannaɣur qota)
|
65,788 | 1,669,915 | Линьхе дүүргэ | |
| 3 | Үхай хото | тойрогой энтэй хото |
乌海市 (Wūhǎi Shì) |  (üqai qota)
|
1,754 | 532,902 | Хайбовань дүүргэ | |
| 4 | Ордос хото | тойрогой энтэй хото |
鄂尔多斯市 (È'ěrduōsī Shì) |  (ordus qota)
|
86,752 | 1,940,653 | Дуншэн дүүргэ | |
| 5 | Бугат хото | тойрогой энтэй хото |
包头市 (Bāotóu Shì) |  (buɣutu qota)
|
27,768 | 2,650,364 | Хүндэлэн дүүргэ | |
| 6 | Хүхэ хото | тойрогой энтэй хото |
呼和浩特市 (Hūhéhàotè Shì) |  (kökeqota)
|
17,271 | 2,866,615 | Хуйминь дүүргэ | |
| 7 | Улаанцав хото | тойрогой энтэй хот |
乌兰察布市 (Wūlánchábù Shì) |  (ulaɣančab qota)
|
54,491 | 2,143,590 | Жинин дүүргэ | |
| 8 | Шилын голой аймаг | аймаг | 锡林郭勒盟 (Xīlínguōlè Méng) |  (sili-yin ɣoul ayimaɣ)
|
201,494 | 1,028,022 | Шилын хото | |
| 9 | Улаан Хада хото | тойрогой энтэй хото |
赤峰市 (Chìfēng Shì) |  (ulaɣanqada qota)
|
90,021 | 4,341,245 | Хуншань дүүргэ | |
| 10 | Тонляо хото | тойрогой энтэй хото |
通辽市 (Tōngliáo Shì) |  (töngliyao qota)
|
59,535 | 3,139,153 | Хоршин дүүргэ | |
| 11 | Хянган аймаг | аймаг | 兴安盟 (Xīng'ān Méng) |  (qingɣan ayimaɣ)
|
59,806 | 1,613,250 | Улаан хото | |
| 12 | Хүлүүн буир хото | тойрогой энтэй хото |
呼伦贝尔市 (Hūlúnbèi'ěr Shì) |  (kölün-buyir qota)
|
263,953 | 2,549,278 | Хайлар дүүргэ | |
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ Raymond G. Gordon, Jr, ed. 2005. "Ethnologue: Languages of the World". 15th edition. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
- ↑ China Buriat language (or China Buryat, Bargu Buriat)
- ↑ Улаан-Үдэдэ Монголой, Үбэр-Монголой телевидени хараха боломжо
Холбооһон
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- (Аангли, Монголоор) Өвөр Монголын Хүний Эрхийн Мэдээллийн Өртөө
- (Монгол бишгээр) Өвөр Монголын аймаг хотуудын газрын зураг Архивировалһан 24 юһэ һара 2012 оной.
|
Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |