Калифорни

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Калифорни можо улас
State of California
АНУ-ай можо улас
Далбаа Уласай тамга
Уряа
Eureka
Эврика

АНУ-да Калифорниин байра
Ниислэл Сакраменто
Албан ёһоной хэлэн англи
Нютаг дэбисхэр
  Ниитэ 423 970 км²
  Уһанай хуби 20 037 км² (4,72 %)
Хүн зон Increase 38 340 000 (2014)[1]
Можо улас болоһон үдэр 1818 оной 9 һарын 9 (31-дэхи)
Захиргаан
 - Амбан захирагша Джерри Браун
 - Дэд захирагша Гевин Ньюсом

Калифорни (Англи: California) — Номгон далайн эрье дагуу, Америкын Нэгэдэһэн Уласай Баруун Эрьедэ оршохо АНУ-ай можо улас юм. Хойто талаараа Орегон, зүүн талаараа Невада, зүүн урда талаараа Аризона можо уластай, урда талаараа Мексикын Баха Калифорни можо уластай тус тус хилэлдэг. Калифорнинь АНУ-ай эгээн олон хүн зонтой можо улас юм. Эгээн томо дүрбэн хотыень дурдабал Лос-Анджелес, Сан-Диего, Сан-Хосе, Сан-Франциско хотонууд болоно. Тус можо уласынь янза бүриин сагай уларил, газарзүйн бүһээрээ болон олон үндэһэтэн яһатанһаа бүридэһэн хүн зоноороо алдартай.

Танисуулга[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Алтан Үүдэн хоолойдо дамжуулдаг Алтан Үүдэн хүүргэ бол Сан-Францискогой гол тэмдэг.
Сакраментодо байрладаг Калифорни можо уласай капитоли

Alta California гэһэн газар нютагые XVIII зуунай һүүлээр Испаниин эзэнтэ гүрэн колонизацилһан. 1821 ондо энэ газар нютаг Мексикын бусад хэһэгэй хамта тусгаар тогтониһон бүгэдэ найрамдаха улас болоһон. 1846 ондо Калифорни Мексикэһээ бэе даанги болоод Мексика-Америкын дайнай дараа Мексика Калифорниие АНУ-да үгэһэн ажа һэн. 1850 оной юһэдүгээр һарын 9-ндэ Калифорни АНУ-да албан ёһоор нэгэдэһэн.

Калифорнинь хуурай газарай нютаг дэбисхэрээр АНУ-ай гурбадахи томо можо улас юм. Калифорниин газарзүйн бүһэдэ Номгон далайн эрьеһээ абахуулаад зүүн зүгтэ Сьерра Невада уула, зүүн урда зүгтэ Мохаве сүл, баруун хойто зүгтэ секвойя буюу улаан модог-дугласай жодоон ой модон хүрэтэр ородог. Можо уласай түб хэһэгтэ дэлхэйн эгээн үржэл шимтэй хүдөө ажахын эдэлбэри газар болохо Калифорниин түб хүнды зонхилно.

Калифорниин алтанай халууралай үеэр (1848-1855) маша олон хүн Калифорнида нүүдэллэн ерэжэ, эдэй засаг огсом үдэжэ нэмэгдэһэнээр Калифорни эрэс хубилагдаһан. XX зуунай эхеэр Лос-Анджелес хото зугаа сэнгэлэй һалбариин түб боложо, можо уласай туризмын һалбариин үдэлтэдэ түлхэсэ үгэбэ. Калифорниин хүдөө ажахын һалбари сэсэглэн хүгжэһэнэй зэргэсээ агаар-сансар, газарай тоһон, компьютер, мэдээлэлэй технологиин һалбаринууд маша ехэ хүгжэһэн. Калифорни эдэй засагай хэмжээгээр дэлхэйдэ эхинэй арбанда жагсадаг болон тусдаа улас байһан бол хүн зоноор Кениин арад 35-да жагсаха байһан.

Газарзүйн байра[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Хүршэ засаг захиргаанай нэгэжэ
Баруун-хойто:
Номгон далай
Хойто:
Орегон
Зүүн-хойто:
Невада
Баруун:
Номгон далай
Зүүн:
Невада  • Аризона
Баруун-урда
Номгон далай
Урда:
Баха Калифорни
( Мексикэа)
Зүүн-урда:
Аризона

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Ном зохёол[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Холбооһон[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Энэ хуудаһан Калифорни гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.

АНУ-ай засгийн газар
Муж улсын засгийн газар
Эрчим хүч
Аялал жуулчлал, чөлөөт цаг
Бусад
АНУ-ай засаг захиргаанай хуубари
Можо уласууд Айдахо | Айова | Алабама | Аляска | Аризона | Арканзас | Баруун Вирджини | Вайоминг | Вашингтон | Вермонт | Вирджини | Висконсин | Гавай | Делавэр | Джорджи | Иллинойс | Индиана | Калифорни | Канзас | Кентукки | Колорадо | Коннектикут | Луизиана | Массачусетс | Миннесота | Миссисипи | Миссури | Мичиган | Монтана | Мэн | Мэриленд | Небраска | Невада | Нью-Гэмпшир | Нью-Джерси | Нью-Йорк | Нью-Мексико | Огайо | Оклахома | Орегон | Пенсильвани | Род-Айленд | Теннесси | Техас | Урда Дакота | Урда Каролина | Флорида | Хойто Дакота | Хойто Каролина | Юта
Холбооной тойрог Вашингтон (Колумби тойрог)
Арал нютаг дэбисхэрнүүд Америкын Самоа | АНУ-ай Виргиниин аралнууд | Гуам | Пуэрто-Рико | Хойто Марианай аралнууд
Бишыхан аралнууд Бахо-Нуэво* | Бейкэр арал | Уэйк арал | Джарвис арал | Джонстон атолл | Кингмен шүрэн арал | Мидуэй атолл | Навасса арал | Пальмира атолл | Серранилла арал | Хаулэнд арал