Үелхэ системэ

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ

Д.И. Менделеев нэрэмжэтэ химиин элементнүүдэй үелхэ системэ гэдэгынь мэдэгдэжэ бай химиин элементнүүдэй жагсаалта юм. Үелхэ системэдэ химиин элементүүдынь өөһэдын атомай дугаарай дараалалаар (багаһаа ехэ рүү) байрална.

Химиин элементнүүдэй үелхэ системэдэ Үе болон Бүлэгүүдтэ хубаана.

Үелхэ системын мүрэй дагуу, 7 үе байха ба эхинэй үедэ (үе 1) зүбхэн Уһантүрэгшэ, Гели гэһэн 2 элемент, 2 ба 3-р үе тус бүри 8 элемент агуулна. Бусад үенүүд харисангуй олон химиин элементнүүдые агуулна.

Үелхэ системын баганые бүлэг гэжэ нэрлэхэ ба стандарт үелхэ системэдэ ниитэдээ 18 бүлэг илгана. Нэгэ бүлэгтэ багтаха химиин элементнүүдэй электрон байгуулалтань түһэтэй байха ушар химиин шинжэ шанариинь ойролсоо байна. Жэшээлбэл, 18-р бүлэгэй элементнүүдые инерт хиинүүд гэжэ нэрлэхэ ба эдэгээриинь өөр элементнүүдтэй урабалда ордоггүй.

Үелхэ системые Ород химик Д.И. Менделеев (1834-1907) 1869 ондо нээбэ.

Стандарт Үелхэ системэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Бүлэг → 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Үе ↓
1 1
H

2
He
2 3
Li
4
Be

5
B
6
C
7
N
8
O
9
F
10
Ne
3 11
Na
12
Mg

13
Al
14
Si
15
P
16
S
17
Cl
18
Ar
4 19
K
20
Ca
21
Sc
22
Ti
23
V
24
Cr
25
Mn
26
Fe
27
Co
28
Ni
29
Cu
30
Zn
31
Ga
32
Ge
33
As
34
Se
35
Br
36
Kr
5 37
Rb
38
Sr
39
Y
40
Zr
41
Nb
42
Mo
43
Tc
44
Ru
45
Rh
46
Pd
47
Ag
48
Cd
49
In
50
Sn
51
Sb
52
Te
53
I
54
Xe
6 55
Cs
56
Ba
*
72
Hf
73
Ta
74
W
75
Re
76
Os
77
Ir
78
Pt
79
Au
80
Hg
81
Tl
82
Pb
83
Bi
84
Po
85
At
86
Rn
7 87
 Fr
88
Ra
**
104
Rf
105
Db
106
Sg
107
Bh
108
Hs
109
Mt
110
Ds
111
Rg
112
Uub
113
Uut
114
Uuq
115
Uup
116
Uuh
117
Uus
118
Uuo

* Лантаноидууд 57
La
58
Ce
59
Pr
60
Nd
61
Pm
62
Sm
63
Eu
64
Gd
65
Tb
66
Dy
67
Ho
68
Er
69
Tm
70
Yb
71
Lu
** Актиноидууд 89
Ac
90
Th
91
Pa
92
U
93
Np
94
Pu
95
Am
96
Cm
97
Bk
98
Cf
99
Es
100
Fm
101
Md
102
No
103
Lr


Жирийн нөхцөл (стандарт температур, даралт) дэх төлвийг атомын дугаарын өнгөөр илэрхийлэв:

Цацраг идэвхит шинж

  • Үргэлжилсэн шугамаар хүрээлэгдсэн элементүүд тогтвортой изотопитой
  • Тасархай шугамаар хүрээлэгдсэн элементүүд байгальд тааралддаг цацраг идэвхит изотопитой
  • Цэгээр хүрээлэгдсэн элементүүд байгальд тааралдахгүй (Синтетик элементүүд)
  • Хүрээгүй элементүүдийн хагас задралын хугацаа хэт богино тул одоогоор нээгдээгүй байна

Мүн үзэхэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Холбооһон[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  • Агафошин Н. П. Периодический закон и периодическая система элементов Д. И. Менделеева. — М.: Просвещение, 1973. — 208 с.
  • Евдокимов Ю., кандидат химич. наук. К истории периодического закона. Наука и жизнь, № 5 (2009), С. 12-15.
  • Макареня А. А., Рысев Ю. В. Д. И. Менделеев. — М.: Просвещение, 1983. — 128 с.
  • Макареня А. А., Трифонов Д. Н. Периодический закон Д. И. Менделеева. — М.: Просвещение, 1969. — 160 с.
  • Eric R. Scerri. The Periodic Table: Its Story and Its Significance. — Нью-Йорк: Oxford University Press, 2007. — 368 с. — ISBN 978-0-19-530573-9