Арадшалал

Экономист сэдхүүлэй 2020 оной Арадшалалай индекс гэжэ карта

Бүрин арадшалал   9.01–10   8.01–9

Дутуу арадшалал   7.01–8   6.01–7

Гибрид журам   5.01–6   4.01–5

Дарангылал   3.01–4   2.01–3   0–2.00

Мэдээсэлгүй

Сүлөөтэ һунгуули улас түрын арадшалалай шэнжэ

Хадамал
Монгол үзэгээр
буряад кирилл.	Арадшалал
монгол кирилл.	Ардчилал

Арадшалал гү, али демократи (грек: δημοκρατία — «арадай засаг»: грек: δῆμος — «арад» болон грек: κράτος — «засаг») —

1. шууд гү, али түлөөлэлээр арад олон түрын ушарта оролсохо ба тэрэнэй тулада һанал эрмэлзэлэлээ сүлөөтэй элирхэйлхэ эрхэ бүхы түрын хэлбэри.
2. үргэн олоной эрхэ ашагые хангаха алибаа хамта олон гү, али байгуулалгын арга барил
3. алибаа орон нютагта өөһэдын амидаралда нүлөөлэх үйлые эргэд, арад түмэниинь тэгшэ эрхэтэйгээр шэйдэбэрлэхэ засаглал юм. Өөрөөр хэлэбэл, ниигэмдэ нүлөөлхэ улас түрэ, эдэй засаг, соёлой болон бусад амидаралай оршондо хэм хэмжээ, зүй тогтол, хуули, дүрэм, журмые үүдхэхэ, һайжаруулха, хэбшүүлхэд хүмүүн сүлөөтэйгээр, тэгшэ оролсоно (мүн ехэ, бага оролсохо эрхэтэй) гэһэн үг юм.

Улас түрын бодолой хубида өөр хоорондоо холбоо хамааралтай засаглалай хэлбэри, улас түрын гүн ухаануудай согсо юм. Арадшалалай нэгэ үндэһэн шэнжэнь сүлөөтэ һунгуули ябагдадаг ябадал. Сүлөөтэ һунгуули ябагдахан тулда үзэл бодолоо сүлөөтэй элирхэйлхэ, хэблэл мэдээлэлэй сүлөөтэй байдал, хуули ёһoop ударидаха зэргэ шадамжууд хэрэгтэй байдаг. Иимэдэ эдэгээрыньшье арадшалалай гол тулгуур шэнжүүд болоно. Дарангуйлал, улас түрын асуудалда хүндэлэнгһээ оролсохо ябадалые сээрлэхын тулда сэрэгэй хүсэнг арад түмэн захирша зохюулха ябадалые мүн шухалшалдаг. Зарим оронуудта арадшалалынь тэнсүү эрхэ гэһэн заршам дээрэ тулгуурладаг.