Африка

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ

Африка али Хара континент, Латин хэлэнһээ Africa — дэлхэйн тибэ болоно. Дэлхэйн хоёрдохи тибэ талмайгаараа болоно (Евразиин һүүлдэ). Ехэнхидээ Зүүн хахад бумбэрсэгтэ һууна. Тэгэндэнь Экватор зурлаа гарана. Хоёр талаһаа 2 тэнгисэй уһаар угаагдана: Энэтхэг тэнгис — зүүн талынь, Атлантик тэнгис — баруун талынь, мүн Газар дундын далайгаар хойто талаһаа эрьеэ угаана, зүүн-хойноһоо Улаан далай дабһатай уһаараа Африка норгоодог. Африкын талмай 29,2 млн модо², хажуугаархи аралнуудтай — 30,3 млн модо², мүн, тиигээд бүгэдэ дэлхэйн талмай 6 % хушана, ба дэлхэйн хатуу газарай 20,4 % хушана. Африкын талмай дээрэ 54 улас гүрэнүүд һуудаг юм, 5 зүбшөөгдөөгүй уласууд ба 5 ондоо гүрэнэй эзэнтэ дооро (аралай) газарнууд.

Нэрэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  • Хоёрдохи нэрэнь — Хара континент.
  • Латин хэлэнһээ Africa «хүрэдэггүй» гэжэ буряад хэлэн дээрэ оршуулажа болохо.

Уласууд[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Африкийн бүсчлэл:
 
 
Сансараас авсан зураг
Улас ороны нэрэ, далбаа Нутаг дэвсгэр
(км²)
Хүн зон
(2009 оны тооцоо) except where noted
Нягтшил
(км²)
Ниислэл
Дорно Африк: 6,384,904 316,053,651 49.5
Бурунди Бурунди 27,830 8,988,091 322.9 Бужумбура
Коморой аралнууд Коморын арлууд 2,170 752,438 346.7 Морони
Джибути Джибути 23,000 516,055 22.4 Джибути хото
Эритрей Эритрей 121,320 5,647,168 46.5 Асмара
Эфиопи Этиоп 1,127,127 85,237,338 75.6 Аддис-Абеба
Кени Кени 582,650 39,002,772[1] 66.0 Найроби
Мадагаскар Мадагаскар 587,040 20,653,556 35.1 Антананариву
Малави Малави 118,480 14,268,711 120.4 Лилонгве
Маврики Маврикий 2,040 1,284,264[1] 629.5 Порт-Луи
Загбар:Country data Mayotte Майотта (Франц) 374 223,765 489.7 Мамудзу
Мозамбик Мозамбик 801,590 21,669,278 27.0 Мапуту
Загбар:Country data Réunion Реюньон (Франц) 2,512 743,981(2002) 296.2 Сен-Дени
Руанда Руанда 26,338 10,473,282 397.6 Кигали
Сейшелиин аралнууд Сейшелийн арлууд 455 87,476 192.2 Виктори
Сомали Сомали 637,657 9,832,017 15.4 Могадишо
Танзани Танзани 945,087 41,048,532 43.3 Додома
Уганда Уганда 236,040 32,369,558 137.1 Кампала
Замби Замби 752,614 11,862,740 15.7 Лусака
Зимбабве Зимбабве 390,580 11,392,629[1] 29.1 Хараре
Төв Африк: 6,613,253 121,585,754 18.4
Ангола Ангол 1,246,700 12,799,293 10.3 Луанда
Камерун Камерун 475,440 18,879,301 39.7 Яунде
Түб Африкын Бүгэдэ Найрамдаха Улас Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс 622,984 4,511,488 7.2 Банги
Чад Чад 1,284,000 10,329,208 8.0 Нджамена
Загбар:Country data Republic of the Congo Конго 342,000 4,012,809 11.7 Браззавилл
Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалһан Конго Улас Бүгд Найрамдах Конго Ард Улс 2,345,410 68,692,542 29.2 Киншаса
Экваторын Гвиней Экваторын Гвиней 28,051 633,441 22.6 Малабо
Габон Габон 267,667 1,514,993 5.6 Либревилл
Сан-Томе ба Принсипи Сан-Томе ба Принсипи 1,001 212,679 212.4 Сан-Томе
Умар Африк: 8,533,021 211,087,622 24.7
Алжир Алжир 2,381,740 34,178,188 14.3 Алжир
Египет Египет 1,001,450 83,082,869 82.9 Кайро
Ливи Ливи 1,759,540 6,310,434 3.6 Триполи
Марокко Марокко 446,550 34,859,364 78.0 Рабат
Судан Судан 2,505,810 41,087,825 16.4 Хартум
Тунис Тунис 163,610 10,486,339 64.1 Тунис
Загбар:Country data Western Sahara Баруун Сахар[2] 266,000 405,210 1.5 Эль-Аюн
Хойд Африк дахь Испани болон Португалын нутаг дэвсгэр:
Загбар:Country data Canary Islands Канарын арлууд (Испани)[3] 7,492 1,694,477(2001) 226.2 Лас-Пальмас,
Санта-Крус-де-Тенерифе
Загбар:Country data Ceuta Ceuta (Испани)[4] 20 71,505(2001) 3,575.2
Загбар:Country data Madeira Madeira Islands (Португал)[5] 797 245,000(2001) 307.4 Фуншал
Загбар:Country data Melilla Мелилла (Испани)[6] 12 66,411(2001) 5,534.2
Өмнө Африк: 2,693,418 56,406,762 20.9
Ботсвана Ботсвана 600,370 1,990,876 3.3 Габороне
Эсватини Эсватини 17,363 1,123,913 64.7 Мбабане
Лесото Лесотын Вант Улс 30,355 2,130,819 70.2 Масеру
Намиби Намиби 825,418 2,108,665 2.6 Виндхук
Урда Африка (улас) Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс 1,219,912 49,052,489 40.2 Блумфонтейн, Кейптаун, Претори[7]
Өрнө Африк: 6,144,013 296,186,492 48.2
Бенин Бенин 112,620 8,791,832 78.0 Порто-Ново
Буркино-Фасо Буркино-Фасо 274,200 15,746,232 57.4 Уагадугу
Кабо-Верде Кейп Верде 4,033 429,474 107.3 Прайа
Кот д'Ивуар Кот д'Ивуар 322,460 20,617,068 63.9 Абиджан,[8] Ямусукро
Гамби Гамби 11,300 1,782,893 157.7 Банжул
Гана Гана 239,460 23,832,495 99.5 Аккра
Гвиней Гвиней 245,857 10,057,975 40.9 Конакри
Гвиней-Биссау Гвиней-Бисау 36,120 1,533,964 42.5 Бисау
Либери Либери 111,370 3,441,790 30.9 Монровиа
Мали Мали 1,240,000 12,666,987 10.2 Бамако
Мавритани Мавритан 1,030,700 3,129,486 3.0 Нуакшот
Нигер Нигер 1,267,000 15,306,252 12.1 Ниамей
Нигери Нигери 923,768 149,229,090 161.5 Абужа
Загбар:Country data Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha Сент Хелена, Тристан да Кунья (Нэгдсэн Вант Улс) 410 7,637 14.4 Жэймстаун
Сенегал Сенегал 196,190 13,711,597 69.9 Дакар
Сьерра-Леоне Сьерра-Леоне 71,740 6,440,053 89.9 Фритаун
Того Того 56,785 6,019,877 106.0 Ломе
Африк Нийт 30,368,609 1,001,320,281 33.0

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  1. 1,0 1,1 1,2 Эшэ татахада гараһан алдуу: Неверный тег <ref>; для сносок uscen не указан текст
  2. НҮБ-ийн 46 гишүүн хүлээн зөвшөөрдөг боловч НҮБ-д элсүүлэгдэж байгаагүй, өмнөд хэсэг нь де факто Мароккогийн захиргаан доор байдаг 1 улс: Баруун Сахарын Сахравигийн Ардчилсан Араб Бүгд Найрамдах Улс
  3. The Spanish Canary Islands, of which Las Palmas de Gran Canaria are Santa Cruz de Tenerife are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco and Western Sahara; population and area figures are for 2001.
  4. The Spanish exclave of Ceuta is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
  5. The Portuguese Madeira Islands are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.
  6. The Spanish exclave of Melilla is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
  7. Блумфонтейн шүүх , Кейптаун хууль тогтоох, Преториа гүйцэтгэх.
  8. Ямусукро нь албан ёсны нийслэл боловч, Абиджан нь де факто .
Африка
Алжир · Ангола · Бенин · Ботсвана · Буркино-Фасо · Бурунди · Габон · Гамби · Гана · Гвиней · Гвиней-Бисау · Джибути · Египет · Замби · Зимбабве · Эсватини · Кабо-Верде · Камерун · Кени · Коморын арлууд · Конго · Ардчилсан Конго Улас · Кот д'Ивуар · Лесото · Либери · Ливи · Маврики · Мавритан · Мадагаскар · Малави · Мали · Марокко · Мозамбик · Намиби · Нигер · Нигери · Руанда · Сан-Томе ба Принсипи · Сейшелийн арлууд · Сенегал · Сомали · Судан · Сьерра-Леоне · Танзани · Того · Тунис · Түб Африкын Улас · Уганда · Урда Африкын Улас · Урда Судан · Чад · Экваторын Гвиней · Эритрей · Этиоп