Алжир

Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалаһан
Алжир Арад Улас
Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалаһан ; Алжир Арад Улас; الجمهورية الجزائرية الديمقراطية; الشعبية (Араб); al-Jumhūriyya al-Jazāʾiriyya ad-Dīmuqrāṭiyya ašЗагбар:NbhŠaʿbiyya; Загбар:Midsize
	Туг Һүлдэ
	Уряа: بالشعب وللشعب; ("Арадһаа ба арадай түлөө")
	Түрын дуулал: Кассаман; (Англи: "We Pledge");
	Алжир (тодо ногоон)
Нийслэл; ба томо хотонууд	Алжир; 36°42′N 3°13′E / 36.700°N 3.217°E
Албан хэлэн	Араб; Бербер;
Бусад хэлэнүүд	Алжириин Араб ; (Дариджа) ; Франци
Арад түмэн ;	Загбар:Vunblist
Шажан	99% Сунни; (албан) ; 1% бусад ; (Христ ба Еврей)
Демоним	Алжиршууд
Түрэ засаг	Нэгэдэмэл ; Хахад; Юрэнхылэгшын; БНУ
• Юрэнхылэгшэ	Абдельмаджид ; Теббун
• Юрэнхы сайд	Аймен ; Бенабдеррахман
• Зүблэлэй Дарга	Салах Гуджил
• Шуулганай Дарга	Ибраһим Бугали
Уласай хурал	Парламент
• Дээдэ танхим	Үндэһэтэнэй Зүблэл
• Доодо танхим	Үндэһэнэй Арадай ; Шуулган
Түүхэ
• Нумиди	МЭҮ 202
• Рустамидууд	776
• Зиридууд	972
• Хаммадидууд	1015
• Зьяны Улас	1236
• Османай Алжир	1516
• Франциин ; эзэмдэлгэ	7 һарын 5, 1830
• Тусгаар ; тогтонол	7 һарын 5, 1962
Дэбиcхэр газар
• Бүхэлидөө	2381741 км2 (10)
• Уһанай хуби (%)	1.1
Хүн зон
• Тоосоо 2021	44,700,000 (32)
• Нягтарал	17.7
ДНБ (ХАШТ)	2022 оной тоосоо
• Бүгэдэ	$581.189 тэрбум; (43)
• Нэгэ хүндэ	$13,002 (111)
ДНБ (нэрлэһэн)	2022 оной тоосоо
• Бүгэдэ	$191.941 тэрбум; (58)
• Нэгэ хүндэ	$4,294 (130)
ОТББЭ (2011)	27.6; бага
ХХИ (2019)	0.748; дээдэ · 91
Мүнгэн тэмдэгтэ	Алжирай динар (DZD)
Сагай бүһэ	UTC+1 (CET)
Датанай формат	үү/һһ/жжжж
Жолоодолгын тала	баруун
Телефоной код	+213
ISO 3166 код	DZ
Интернет домэйн	.dz; الجزائر.

Алжир (Араб: الجزائر, Al Jaza’ir (IPA:ɛlʤɛˈzɛːʔir), Бербер: , Dzayer), албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалаһан Алжир Арад Улас — хойто Африкада оршохо улас юм. Газар нютагаараа түбидээ хоёрто, дэлхэйдэ 11-дэ жагсадаг. Зүүн хойто талаараа Тунис, зүүн талаараа Ливи, зүүн урда талаараа Нигер, баруун урда талаараа Мали, Мавритани, баруун хойто талаараа Марокко уласуудтай тус тус хилэлэнэ. Баруун талада маргаантай газар нютаг болохо Баруун Сахара оршохо болоод хойто талада Газар дундын тэнгис байрлана.

Алжир НҮБ, Африкын холбоо, Арабын Барилдалга, ОПЕК зэргэ байгуулгануудай гэшүүн орон юм. Мүн Магрибай Араб холбоое байгуулхада ехэ хуби нэмэри үзүүлһэн. Алжир үндэһэн хуулиндаа Лалын, Араб, ба Амазиг (Бербер) улас гэжэ тодорхойлогдоһон байдаг.

Нэрын гарал[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Тус уласай нэрэ Алжир хотын нэрэһээ гаралтай. Харин хотын нэрэ jazā’ir banī mazghanā (арабаар «(Берберын аймаг) Аит Мазганнагийн аралнууд» гэһэн үгэ) гэхэ хотын хуушин нэрэнэй тобшолһон хэлбэри Al-jazā’ir гэһэн үгэһөө гаралтай. Дунда зуунай эхин үеын газарзүйшэд al-Idrisi болон Yaqut al-Hamawi гэжэ бэшэһэн байдаг.

Һунгадаг үедэ Алжирай хойто нютагай Нумиди гэдэг байһан болоод мүнөөнэй Тунисай баруун нютаг, Мароккогой зүүн нютаг хамарагдадаг байгаа.

Түүхэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Эртэнэй түүхэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Алжирай Тамугади дахи Римэй Траяанай хаалга

Бербершүүд доро хаяжа МЭҮ 10000 онһоо Алжирда нютаглажа байгаа.^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]^[14]^[15] МЭҮ 1000 онһоо хойшо карфагеншүүд эргын дагуу һуурин байгуулжа эхилһэн. Бербершүүд Пүниин дайнаар үүһэһэн боломжиие ашиглан Карфагенһаа тусгаар тогтоножо, бербер хаанта уласууд үүһэжэ эхилээ. Эднһээ хамагай алдартай Нумиди юм.

Гэбэшье МЭҮ 200 ондо бербершүүд дахин эзлэгдэбэ. Энэ удаада Римэй бүгэдэ найрамдаха улас тэдэниие харьяандаа оруулаа. Баруун Римэй эзэнтэ улас задаран унахадаа бербершүүд олон газар дахин тусгаар тогтониһон уласаа байгуулһан бол үлэһэн хэһэгтэ вандалнууд хиналтаяа тогтоожо, Византиин эзэн хаан I Юстинианай сэрэгтэ сохигдон хөөгдэхэ хүрэтэрээ тэндээ байгаа. Византиин эзэнтэ гүрэн уламаар тус ороной зүүн хэһэгые VIII зуунда арабшууд ерэхэ хүрэтэр хатуу шанга гарай доро барижа байба.

Дундада зуун[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Хоёр һалбари болохо Санхаджа болон Заната саашаа олон аймагта хубаагдажа байһан болоод Магрибиин бүһэ бүрэ хэдэ хэдэн аймагһаа бүрдэжэ байба.^[16]^[17] Дундада зуунай үедэ берберай хэдэ хэдэн династи үүһэн гаража ерэжэ байгаа.^[16]^[18]

Лалын шажан нэбтэрһэн[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Алжирай ехэ мечеть

Лалын шажанта арабын арминууд Алжирые байлдан дагуулжа, бербер ударидагшадые мохотгожо, Умайяд арабын династи задран унаһанай дараа маша олон династи бүрэлдэн бии болоо. Эдэгээр династиин дотор Альмохад, Альморавид, Египетай Фатимид, Абдэлвадид хамагай алдартай юм.

Кабилиин Кутамаг өөрын үйлэ хэрэгтээ урбуулһан лалын шиит шажанда Фатимидууд Рустамидые түлхэн унагажа, Египетые эзэлжэ, Алжир, Тунисые Зирид угсаанай вассалнууддаа үлөөбэ. Зиридүүд боһолго гарахада Фатимид династи хүн зон олонтой арабын нэгэн аймаг болохо Бану Хилалые эльгээжэ тэдэнэй хүсэниие һулараа.

Зүүлтэ[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

↑ Constitution of Algeria, Art. 11. El-mouradia.dz.
↑ Constitution of Algeria; Art. 11. Apn-dz.org (28 November 1996).
↑ ^3,0 ^3,1 The World Factbook – Africa – Algeria. CIA.
↑ Démographie (fr) (18 May 2020).
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 World Economic Outlook Database. International Monetary Fund.
↑ Distribution of Family Income – Gini Index. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
↑ GINI index (World Bank estimate). World Bank.
↑ (15 December 2020) Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene. United Nations Development Programme, 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5.
↑ TripAtlas.com — About Algeria
↑ Arab Index — Country Info
↑ Africa-Investor.com — News
↑ http://www.grconsultants.org/Country/Algeria_Expat_Relocation_Mobility_Management_GRC_2009.pdf
↑ Snapshot, Africa: Algeria
↑ Algeria at AllExperts
↑ VOYAGES — Small ship expeditions to historic shores of Africa
↑ ^16,0 ^16,1 Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l’Afrique Septentrionale De Ibn Khaldūn, William MacGuckin
↑ Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique Septentrionale Par Ibn Khaldūn, William MacGuckin Slane (French хэлээр), XV. Retrieved on 2009-02-28.
↑ Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique Septentrionale Par Ibn Khaldūn, William MacGuckin Slane (French) X. 2009-02-28 үдэртэ хандаһан.

Африка
	Алжир · Ангола · Бенин · Ботсвана · Буркино-Фасо · Бурунди · Габон · Гамби · Гана · Гвиней · Гвиней-Бисау · Джибути · Египет · Замби · Зимбабве · Эсватини · Кабо-Верде · Камерун · Кени · Коморын арлууд · Конго · Ардчилсан Конго Улас · Кот д'Ивуар · Лесото · Либери · Ливи · Маврики · Мавритан · Мадагаскар · Малави · Мали · Марокко · Мозамбик · Намиби · Нигер · Нигери · Руанда · Сан-Томе ба Принсипи · Сейшелийн арлууд · Сенегал · Сомали · Судан · Сьерра-Леоне · Танзани · Того · Тунис · Түб Африкын Улас · Уганда · Урда Африкын Улас · Урда Судан · Чад · Экваторын Гвиней · Эритрей · Этиоп

[CONST-AR-1] Constitution of Algeria, Art. 11. El-mouradia.dz.

[CONST-EN-2] Constitution of Algeria; Art. 11. Apn-dz.org (28 November 1996).

[CIA-3] 3,0 ^3,1 The World Factbook – Africa – Algeria. CIA.

[ONS_2020-4] Démographie (fr) (18 May 2020).

[IMFWEOAG-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 World Economic Outlook Database. International Monetary Fund.

[6] Distribution of Family Income – Gini Index. The World Factbook. Central Intelligence Agency.

[7] GINI index (World Bank estimate). World Bank.

[UNHDR-8] (15 December 2020) Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene. United Nations Development Programme, 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5.

[9] TripAtlas.com — About Algeria

[10] Arab Index — Country Info

[11] Africa-Investor.com — News

[12] ttp://www.grconsultants.org/Country/Algeria_Expat_Relocation_Mobility_Management_GRC_2009.pdf

[13] Snapshot, Africa: Algeria

[14] Algeria at AllExperts

[15] VOYAGES — Small ship expeditions to historic shores of Africa

[William_MacGuckin-16] 16,0 ^16,1 Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l’Afrique Septentrionale De Ibn Khaldūn, William MacGuckin

[17] Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique Septentrionale Par Ibn Khaldūn, William MacGuckin Slane (French хэлээр), XV. Retrieved on 2009-02-28.

[18] Histoire des Berbères et des dynasties musulmanes de l'Afrique Septentrionale Par Ibn Khaldūn, William MacGuckin Slane (French) X. 2009-02-28 үдэртэ хандаһан.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]