Бодото байдал
Бодото байдал (ᠪᠣᠳᠠᠲᠤ ᠪᠠᠶᠢᠳᠠᠯ) — оршон байдаг бүхы юумэнэй ниитэлиг, объективнээр (бодотоор) үзэгдэдэг юртэмсэ мүн. Бодото байдал гансал бодос юумэн бэшэ, харин баһал бүхы бодос буса юумэнүүдые (үзэл бодол, ниигэмэй тогтооһон хуули, эрдэм) хамаруулдаг юм. Физикын үзэл бодолой ёһоор, бодото байдал хадаа мэдээжэ зүйл ба мэдэгдээгүй зүйлнүүдые багтаадаг.
Онтологи гэһэн баруунхи гүн ухаанай һалбари бодото байдалай мүн шанар тухай асуудалые шудалдаг. «Бодото байдал» гэһэн нэрэ томьёоной тад эсэргүү зүйл хадаа «хуурмаг байдал» юм.
Буддын шажанда бодото байдалай мүн шанар болбол хооһон шанар юм.
Үзэгдэл ба бодото байдал
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Субьект бүриин бодото байдал тухай субъективнэ үзэл баримталал хуурмаг, алдаа, уран зохёолые багтаажа болохо ушарһаа, зарим түрэлэй хайшаашье түгэд гү, али хэрэгсээлгэ тэнсүү бэшэ юм. Харин бэе бодиин байра һууриие дэмжэбэл, бодото байдал тодорхой үзэгдэлые бодото гэжэ хүлеэн зүбшөөрхэ үндэһэ һуури боложо шадахагүй аад, зарим хүндэрэл бии болоно (жэшээлбэл, Чжуан-цзын «эрбээхэйн зүүдэн»). Тэрэнһээ гадна эрэгэлзээтэй асуудалай хубида «хүн бүхэн нэгэн адли бодото байдал соо оршодог» гэжэ баталалга скептицис аргументуудта томо асуудал болоно (жэшээлбэл, Кантын трансцендент онолые үндэһэ болгохо субъектив байдал ба «өөртөө байха зүйл»).
Тиимэ ушарһаа бодото үзэгдэлые баталхын тула субъектив үзэл суртал, олон хүнэй эмпирик дүршэл, мүн эмпирик юумэнэй мүн шанар гэхэ мэтэ зүб сэгнэлтын тэмдэгүүд байдаг. Гэхыдээ энэ тохёолдолдо «нэгэн адли бодото байдал соо оршодог» гэдэгынь ямар удхатай, ямар эрилтэтэй гэжэ нэгэнтэй зүбшөөрэл ниисээгүй. Бодото байдал субъектив дүршэлөөр тодорхойлогдоогүй гэжэ үзэбэл, өөрын бодото дүршэл туршалга, субьектив тайлагналай үнэн бодото байдалһаа хамааран бодото байдалые баталха хэсүү болоно.
Түүхын үзэл
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Бодото байдалай үзэл баримталал түүхын болон шажанай нүлөө абажа, тухайлбал, мүнөө үе ба ерээдүй хоёрой хоорондохи зүрилдөөн, хуурмаг ба бодото байдалай хоорондохи зүрилдөөн, зүүдэн ба бодото байдал тухай үзэл. Азида философин хубида «үнэн зүб» элемент анхааралые түблэрэнхэй.
Мүнөө үеын гүн ухаан
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Мүнөөгэй философи бодото байдал тухай олон онолтой юм. Томас Кунай ёһоор, бодото байдалые бидэ оршодог парадигмын дээрэһээ харахада тайлбарилна. Манай баримтанууд манай дүршэл ба шэнэ туршлага бии болгоходо тохёолдоһон нүхэсэл байдалһаа үүдэлтэй. Хэлэнэй гүн ухаантанай ёһоор, бидэ эрдэмые оршон тойрон байдалай шүүрээр оложо абанабди. Энэ онолой гол түлөөлэгшэ хадаа Людвиг Витгенштайн юм. Витгенштайн баталан хэлэһэниинь, үгэ үгы байдаг үзэгдэл олон байдаг ушар, хэлэн болбол бодото байдалые тайлбарилхада эгээн томо һаад юм. Ондоо онолой ёһоор, бодото байдал манай бэеэрээ ойлгожо үзэдэг хэбээр оршоно. Феноменологи гэжэ нэрэтэй тус урадхал шэглэлэй гол түлөөлэгшэ Мартин Хайдеггер болоод, тэрэнэй гол зохёол болохо «Оршон байдал ба сагай» ёһоор хүн юртэмсын түбтэ байрладаг. Хайдеггерэй ёһоор, хүн зон өөрын саг ба оршон байдалай бүтэгдэхүүн аад, бодото байдал зүбхэн манай дүршэл мүн.