Перейти к содержанию

Виктор Гюго

Ссылкэнүүдые заһаха
Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Виктор Гюго
Victor Marie Hugo
portrait
Ажал үйлэ:

шүлэгшэ, уран зохёолшо

Түрэһэн үдэр:

1802 оной 2 һарын 26(1802-02-26)[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22]

Түрэһэн газар:

Безансон,
Нэгэдүгээр Бүгэдэ Найрамдаха Франци Улас

Эрхэтэнэй харьяалал:

 Франци[23][24]

Наһа бараһан үдэр:

1885 оной 5 һарын 22(1885-05-22)[1][2][3][4][7][8][10][11][12][13][14][15][17][18][25][19][20][26][21][22] (83 наһатай)

Наһа бараһан газар:

Парис,
Дүрбэдүгээр Бүгэдэ Найрамдаха Франци Улас

Гарай үзэг:

Виктор Гюго (француз: Victor Marie Hugo; 1802 оной 2 һарын 26, Безансон — 1885 оной 5 һарын 22, Парис) — бол Франциин уран зохёолшо, саг үеынхи шүүмжэлэнги асуудалые тусгаһан зүжэгэй ба хөөрөөнэй зохёолуудаараа франциин уран зохёолые шэнэ дээдэ шатада гаргаһан алдартай зохёолшо байба.

Намтар

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Бага наһа

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Виктор Гюго залуу наһандаа

Тэрэ Наполеоной армиин генерал, бүгэдэ найрамдаха үзэлтэй хүнэй хүбүүн байһан абажа тэрэниие дүнгэжэ арбан наһатайдань эсэгэ эхэ хоёрынь һалажа, Гюго эхынхи гар дээрэ тэнжээһэн. Бурбоной удамайхиниие һохороор шүтэдэг католик шажанта эхэнь хүбүүнээ хаанта засагые талархаха үзэлээр хүмүүжүүлһэн байна.

Тэрэ гэгээн Людовигэй лицей һургуулида һуража байха үеһөө шүлэг оролдожо, классицизмын дэгээр бэшэһэн магтаал шүлэгээрээ уран зохёолой уралдаанда түрүүлэжэ байгаа. Гюго «Магтаал ба бусад шүлэгүүд» (Odes et poésies diverses, 1822) анхын эмхэдхэл номоо хэблүүлжэ, Франциин хүрэнгэтэнэй хубисхалые эсэргүүсэн 1793 ондо бодожо тэмсэһэн тайжанар, сүмэ хиидэйхин, мүн Бурбоной удамай хаашуулай үеэ магтан һайшааһаниинь изагууртан дээдэһын дунда тэрэнэй нэрэеэ алдаршуулжа, XVIII Людовик хаан Гюгодо мүнгэн шагнал олгожо байба. Хаанта засагые талархаха энэ һанаа тэрэнэй «Исландиинхин Ган» (Han d’Islande, 1823), «Бюг-Жаргаль» (Bug-Jargal, 1826) зэргэ түрүүшын романуудташье шэнгэжэ ороһон юм.

Театрын түлөө бэшэһэн зүжэг

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
«Хаан зугаасажа байна» зүжэгэй афиша (1882)

Францида Бурбоной удамайхи засаг ноёрхолые эсэргүүсэһэн тэмсэл хүдэлөөн үрнижэ байһан 1820-оод оной һүүлшын үеһөө Гюго өөрын хуушан үзэлһөө хүндыржэ эхилһэниинь 1827 ондо бэшэһэн «Кромвель» (Cromwell) зүжэгэйхи гол баатараар Англиин хүрэнгэтэнэй хубисхалай ударидагшые гаргаһанһааньшье харагдадаг. Гэбэш Франциин уран зохёолой саашадай хүгжэлэй хубида, мүн Гюгогой уран бүтээлэй тухайдашье уг зүжэгһөө үлүү, энэ зүжэгэй Үмэнэдхэл үгэ шухала юм. Үмэнэдхэл үгэдөө классицизмын гоо зүйн үеэ үнгэрөөжэ улиг болоһон хатуу шанад дүрэм журамые халахые уряалан,

«Элдэбэй онол, туурбил зүй, дэг журамые алахаар гэхэ сохиё. Уралигай нюур талые халахалаад байгаа хуушарһан шабаадайнь хюһажа хаяя»

гэжэ бэшэһэн байдаг. Тэрэ классицизмын гоо зүйн «гурбан нэгэдэлэй» онол, уран зохёолые олон түрэл зүйл болгон зааглажа тусгаарлаһан журам дүрэмые буруушаан

«Ямаршье дүрэм, ямаршье хэб загбар байхагүй, тодоруулжа хэлэбэл, уралигай бүхыл түрэлдэ ноёрхолоо тогтоохо түмэн бодосой түгээмэл хуулиһаа өөр ямаршье дүрэм байхагүй»

гэжэ бэшэбэ.

Гюго романтизмын энэ заршамаа «ирагуу найрагай хамагай дээдэ, түгэс түгэлдэр түрэл» гэжэ үзэдэг байһан зүжэгэй түрэл зохёол дээрэ хэрэгжүүлхые шухалашалжа байба. Энэнь тэрэнэй «Эрнани» (Hernani, 1829), «Марион де Лорм» (Marion de Lorme, 1831), «Хаан зугаасажа байна» (Le roi s’amuse, 1832), «Рюи Блаз» (Ruy Blas, 1838) зэргэ зүжэгһөө харагдана. Зохёолшо «Эрнани» зүжэгээ хэблүүлхэдээ үмэнэдхэл үгэдэнь: «Уран зохёолой эрхэ сүлөө бол улас түрын эрхэ сүлөөгэй түрэһэн охиниинь мүн» гэжэ бэшэбэ.

Зохёолгын орьёл үе

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Квазимодо. Люк-Оливье Мерсон. «Виктор Гюго ба тэрэнэй үе» номой һиилбэри, 1881

1830-аад оной үедэ Гюго «Намарай набшаһан» (Les Feuilles d’automne, 1831), «Бүрэнхы үеын дуунууд» (Les Chants du crépuscule, 1835) зэргэ шүлэгэй түүбэриһөө гадна «Нотр Дам сүмын бүгтэгэр» (Notre Dame de Paris, 1831) гэхэ олондо алдаршаһан түрүүшын романаа бэшэһэн юм. Гэбэш 1830-аад оной эсэс, 1840-өөд оной эхеэр Францида хубисхалта хүдэлөөн татаржа байһан үеэр Гюго улас түрын амидаралһаа хүндыржэ, «Туяа ба һүүдэр» (Les Rayons et les Ombres, 1840) ирагуу найрагай эмхэдхэл хэблүүлжэ, үмэнэдхэл үгэдэнь «… ирагуу найрагша хүн улас түрын тэмсэлэй гадна байха ушартай…» гэжэ мэдэгдэһэн байна.

1840-өөд оной хоёрдугаар хахадһаа Европо дахинда хубисхалта хүдэлөөн үрнижэ, Францида 1848 оной хубисхал гараһаниинь Гюгое дахяад улас түрын тэмсэлдэ татан оруулһан байна. 1851 ондо Луи Бонапарт түрын эрьелтэ хэжэ, Хоёрдугаар эзэнтэ улас тогтооходо Гюго бүгэдэ найрамдаха уласай талада бататай зогсон, хэблэлээр болон Үндэһэнэй хуралай подиум дээрэһээ түрын эрхые булаан авагшадые хайра найрагүй шүүмжэлжэ байба. Тэрэ 1852 ондо аргагүйдэжэ, газаада дүрбэн гарахада хүрэһэн ажа. Хилын шанада гараһан хойноо III Наполеоной адал балмад ябадалые шүүн буруушааһан «Нэгэн гэмтэ хэрэгэй түүхэ» (Histoire d’un crime, 1852) ном, «Багахан Наполеон» (Napoléon le Petit, 1852) улас түрын шоглол зохёол, «Үһөө» (Les Châtiments, 1853) зэргэ улас түрын хилэнтэ шүлэгэй эмхэдхэлээ бэшэбэ.

«Шоодборинар» романһаа Козетта. Эмиль Баярай зураг.

Хүнэй нютагта хөөгдэжэ туугдаһан арбан юһэн жэл бол Гюгогой уран бүтээлэй орьёл үе байба. Тэрэ энэ хугасаада «Шоодборинар» (Les Misérables,1862), «Зоригто далайшад» (Les Travailleurs de la Mer, 1866), «Энеэгшэ хүн» (L’Homme qui rit, 1869) зэргэ ниигэмэй һэдэбтэй шэлдэг һайн романууд, ирагуу найрагай хорин табан жэлэйнь тайлан болоһон «Бисалгал» (Les Contemplations, 1856) гэхэ хоёр боти шүлэгэй түүбэреэ ниитэлүүлһэн юм.

III Наполеоной эзэнтэ улас баларан унаһанай дараа Гюго Францида бусажа ерэхэдэнь пруссиинхи сэрэгүүд Парисай хаяанда ерээд байгаа. Гюго 1870—1871 оной үбэл пруссиин сэрэгүүдтэ бүһэлэгдэһэн Парис хотоноо үбэлжэхэдөө улас үндэһэтэн, ниислэл хотоо хамгаалан тэмсэхые уряалһан ухуулха хуудаһан, уряалга бэшэжэ тараан, жаран юһэн наһатай үбгэн зохёолшо өөрынгөө хүрэтэр сэрэгтэ бүридхүүлжэ байгаа.

Гюго 1874 ондо Якобиншуудай тэмсэлые дүрсэлэн үзүүлһэн «Юрэн гурбадугаар он» (Quatrevingt-treize) романаа бэшэһэн юм. Тэрэ наһан бүри үндэр болоһон хойноо «Хүгшэн аба болохо эрдэм» (L’Art d'être grand-père, 1877) шүлэгэй түүбэри, «Үе үеыхи домог» (La Légende des siècles) гэхэ гурбан хэһэг бүхы (эхинэйхинь 1859, дундахинь 1877, һүүлшын хэһэгынь 1883 ондо хэблэгдэһэн) хуушан яряа, домогой субарал бүтээлээ бэшэһэн байна. Виктор Гюгогой ирагуу найраг, хөөрөөн ба зүжэгэй зохёолынь Европо дахинай уран зохёол, уралигта үлэмжэ нүлөө үзүүлһэн байна.

Зохёолнууд

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
СССР-эй шууданай марка
Виктор Гюго — табан шэнэ франк
Виктор Гюгогой абса

Шүлэг

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  • Магтаал ба бусад шүлэгүүд (Odes et poésies diverses, 1822).
  • Магтаалнууд (Odes, 1823).
  • Шэнэ магтаалнууд (Nouvelles Odes, 1824).
  • Магтаал ба балладууд (Odes et Ballades, 1826).
  • Дурна зүгэ хээтэй хадхамал (Les Orientales, 1829).
  • Намарай набшаһан (Les Feuilles d’automne, 1831).
  • Бүрэнхы үеын дуунууд (Les Chants du crépuscule, 1835).
  • Дотоодо аялганууд (Les Voix intérieures, 1837).
  • Туяа ба һүүдэр (Les Rayons et les ombres, 1840).
  • Үһөө (Les Châtiments, 1853).
  • Бисалгал (Les Contemplations, 1856).
  • Гудамжа ба ойн дуунууд (Les Chansons des rues et des bois, 1865).
  • Аймшагта жэл (L’Année terrible, 1872).
  • Хүгшэн аба болохо эрдэм (L’Art d'être grand-père, 1877).
  • Папа (Le Pape, 1878).
  • Хубисхал (L'Âne, 1880).
  • Сэдьхэлэй дүрбэн һалхин (Les Quatres vents de l’esprit, 1881).
  • Үе үеын домог (La Légende des siècles, 1859, 1877, 1883).
  • Боохолдойн эсэс (La fin de Satan, 1886).
  • Бурхан (Dieu, 1891).
  • Лирын бүхы мүр (Toute la lyre, 1888, 1893).
  • Хара жэл (Les années funestes, 1898).
  • Һүүлшын боодолго (Dernière Gerbe, 1902, 1941).
  • Далай (Océan. Tas de pierres, 1942).

Зүжэгүүд

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  • Инес де Кастро (Inez de Castro, 1819/1820)
  • Кромвель (Cromwell, 1827).
  • Эми Робсарт (Amy Robsart, 1828, опубликована 1889).
  • Марион Делорм (Marion de Lorme, 1829).
  • Эрнани (Hernani, 1829).
  • Хаан зугаасажа байна (Le roi s’amuse, 1832).
  • Лукреция Борджиа (Lucrèce Borgia, 1833).
  • Мэри Тюдор (Marie Tudor, 1833).
  • Падуагай тиран Анджело (Angelo, tyran de Padoue, 1835).
  • Рюи Блаз (Ruy Blas, 1838).
  • Бургграфууд (Les Burgraves, 1843).
  • Торквемада (Torquemada, 1882).
  • Сүлөөтэй театр (Théâtre en liberté, 1886).

Романууд

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  • Исландиинхин Ган (Han d’Islande, 1823).
  • Бюг-Жаргаль (Bug-Jargal, 1826)
  • Саазалагдагшын һүүлшын үдэр (Le Dernier jour d’un condamné, 1829).
  • Нотр Дам де Пари (роман) (Notre-Dame de Paris, 1831).
  • Клод Гё (Claude Gueux, 1834).
  • Шоодборинар (Les Misérables, 1862).
  • Зоригто далайшад (Les Travailleurs de la Mer, 1866).
  • Энеэгшэ хүн (L’Homme qui rit, 1869).
  • Юрэн гурбадугаар он (Quatrevingt-treize, 1874).

Сэтгүүлзүй ба эссе

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
  • Мирабо тухай этюд (Étude sur Mirabeau, 1834).
  • Удха зохёол ба гүн ухаанай туршалтанууд (Littérature et philosophie mêlées, 1834)
  • Рейн (Le Rhin, 1842).
  • Багахан Наполеон (Napoléon le Petit, 1852).
  • Луи Бонапартда бэшэгүүд (Lettres à Louis Bonaparte, 1855).
  • Уильям Шекспир (William Shakespeare, 1864).
  • Парис-гид (Paris-Guide, 1867).
  • Гернсиин аялга (La voix de Guernsey, 1867).
  • Сүлэлгын үмэнэ (Avant l’exil, 1875).
  • Сүлэлгэдээ (Pendant l’exil, 1875).
  • Сүлэлгын дараа (Depuis l’exil, 1876, 1889).
  • Нэгэн гэмтэ хэрэгэй түүхэ (Histoire d’un crime, 1877—1878).
  • Шажантад ба шажан (Religions et religion, 1880).
  • Хүбүүмни (Mes Fils, 1874).
  • Ла Маншын ольтирог (L’Archipel de la Manche, 1883).
  • Хараһан зүйл (Choses vues, 1887, 1900).
  • Альпа ба Пиреней (Alpes et Pyrénées, 1890).
  • Франци ба Бельги (France et Belgique, 1892).
  • Минии амидаралай дараадхал (Post-scriptum de ma vie, 1901).

Холбооһон

[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]


  1. ↑ 1,0 1,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118554654 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
  2. ↑ 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Victor Hugo
  4. ↑ 4,0 4,1 Victor Hugo / Assemblée nationale
  5. ↑ Victor Marie Hugo — ministère de la Culture.
  6. ↑ Victor Marie Hugo — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  7. ↑ 7,0 7,1 KulturNav — 2015.
  8. ↑ 8,0 8,1 SNAC — 2010.
  9. ↑ Internet Broadway Database — 2000.
  10. ↑ 10,0 10,1 Find a Grave — 1996.
  11. ↑ 11,0 11,1 International Music Score Library Project — 2006.
  12. ↑ 12,0 12,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  13. ↑ 13,0 13,1 filmportal.de — 2005.
  14. ↑ 14,0 14,1 Энциклопедия Брокгауз
  15. ↑ 15,0 15,1 (unspecified title)
  16. ↑ Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
  17. ↑ 17,0 17,1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  18. ↑ 18,0 18,1 Roglo — 1997. — 10000000 экз.
  19. ↑ 19,0 19,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  20. ↑ 20,0 20,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  21. ↑ 21,0 21,1 (unspecified title)
  22. ↑ 22,0 22,1 Victor Hugo / под ред. (not translated to ru), Р. Матис — 2009.
  23. ↑ (unspecified title) — 2016.
  24. ↑ Каталог Немецкой национальной библиотеки
  25. ↑ Babelio — 2007.
  26. ↑ acte de décès inscrit dans le registre d'Etat civil du 16ème arrondissement de Paris
"https://bxr.wikipedia.org/w/index.php?title=Виктор_Гюго&oldid=71653" хуудаһанһаа абтаһан