Түрын эрьелтэ

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ

Түрын эрьелтэ (Франци: coup d’état [ˌkuː deɪˈtɑː]) — улас түрэдэ эрхэ мэдэлэй хубилалта юм. Түрын эрьелтэ үндэһэн хуули болон эрхэ зүйн нормодо зүршэжэ[1], юрэдөө засаглалай түбүүдые хүсөөр эзэмдэжэ, түрын тэригүүн ба бусад хүтэлбэрилэгшэдые зайлуулаад (алалга гү, али тушаалгын аргаар) үргэлжэнэ[2].

Этимологиин ёһоор, «эрьелтэ» болон хубисхал тон адли байна: латаар revolutio, Орос: революция — эрьелгэ, эрьюулгэ[3]. Тиибэшье һаа, улас түрын түүхэдэ «хубисхал» гэбэл томо хэмжээнэй, удаан үргэлжэдэг үйлэ ябаса («ямар нэгэ байгаалиин, ниигэмэй гү, али танин мэдэхын үзэгдэлэй дэбжэлтэнь болоһон гүн шанарай хубилалта»[3]) аад, «түрын эрьелтэ» гээшэ алибаа хэмжээнэй эрхэ мэдэлэй шэлжэлгын үйлэ хэрэг юм.

Түрын эрьелтын тусхай түрэлнүүд:

Дэлхэйн шухала түрын эрьелтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  1. Luttwak, Edward (1979). Coup d’état: a practical handbook. Harvard University Press. “Clearly the coup is by definition illegal” 
  2. Dr. Paul M. Johnson (1994–2005). “Coup d’état”, A Glossary of Political Economy Terms. Department of Political Science, 7080 Haley Center, Auburn University, Auburn, AL 36849. 
  3. 3,0 3,1 Революция (переворот) // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.