Вольтер

Вольтер
Voltaire
Никола де Ларжильерэй зураһан хүрэг
Түрэһэн нэрэ:	Франсуа Мари Аруэ
Ажал үйлэ:	уран зохёолшо, философ-гэгээрүүлэгшэ
Түрэһэн үдэр:	1694 оной 11 һарын 21(1694-11-21)
Түрэһэн газар:	Парис
Эрхэтэнэй харьяалал:	Королевство Франция[d]
Наһа бараһан үдэр:	1778 оной 5 һарын 30(1778-05-30) (83 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Парис
Ажал хэһэн саг:	гэгээрэл, классицизм
Гарай үзэг:

Вольтер (Франци: Voltaire), жэнхэни нэрэ ба обог Мари Франсуа Аруэ (Франци: François Marie Arouet; 1694—1778), Франциин зохёолшо ба философ-гэгээрүүлэгшэ, Петербургын ЭУА-иин жэнхэни хари хүндэтэ гэшүүн (1746). Залуу Вольтерэй уянгын шүлэгүүд эпикурэй сэдэлгээр дүүрэн, абсолютизмда эсэргүү шүүмжэлэлые агуулна. Бэеэ хүсэһэн үргэлжэлһэн зохёолынь сэдэб ба жанраар элдэб: «Макромегас» (1752), «Кандид гү, али оптимизм» (1759), «Cэхэ зантай хүн» (1767) гүн ухаанай үгүүлгэнүүд,  «Брут» (1731), «Танкред» (1761 хэблэһэн) классицизмын маягай трагединүүд, хошогнолой шүлэгүүд («Орлеанай охин», 1735, 1755 хэблэгдэһэн), сэтгүүл зүйн элидхэл, түүхын зохёолнууд. Вольтерэй үйлэ ажаллалга шажанай фанатизмда эсэргүү тэмсэлтэй, абсолютис (хизааргүй хаанта засагай) системэдэ эсэргүү шүүмжэлэлтэй, соел эргэншэлэй гэмтэй холбоотой: «Гүн ухаанай бэшэгүүд» (1733), «Гүн ухаанай толи» (1764—1769). XVIII зуунай һүүлэй Франциин хубисхалай үзэл онолой бэлэдхэлдэ ехэ үүргэ гүйсэдхэбэ. Оросто вольтерианизм нэрэтэй онолой (һүнэһэн һанаанай эрхэ сүлөө, энэ тоодо шажанай эрхэ сүлөө, авторитедэй унагаахын пафос, ёгто) тараалга холбоотой байна.

Зохёолнууд

• «Задиг» (Zadig ou la Destinée, 1747)
• «Микромегас» (Micromégas, 1752)
• «Кандид» (Candide, ou l’Optimisme, 1759)
• «Тэсэбэри тухай судар» (Traité sur la tolérance, 1763)
• «Эхэнэрнүүд юундэ дуратай» (Ce qui plaît aux dames, 1764)
• «Гүн ухаанай толи» (Dictionnaire philosophiques, 1764)
• «Cэхэ зантай хүн» (L’Ingénu, 1767)
• «Вавилоной принцессэ» (La Princesse de Babylon, 1768)
• «Гүн ухаанай бэшэгүүд» (1733)
• «Гүн ухаанай толи» (1764—1769)