Дарһан

Сагаан, улаан дарһан.

Дарһан гү, али вино (лата: vinum) — уһан үзэмэй шүүһые эһэгдэжэ хэһэн һогтуурха ундан юм. Үндэһэн гурбан түрэлтэй.

• Сагаан дарһан: Үл мэдэг шара ногоондуу туяатай бараг үнгэгүй дарһаниие хэлнэ. Сагаан уһан үзэм зэргэ бараан бэшэ үнгын уһан үзэмые дан жэмэсэй шүүһээр эһэгдэжэ хэнэ. Энэ түрэлэй дарһаниинь загаһанай мяхан хоолтой һайн зохисоно.
• Улаан дарһан: Тунгалаг улаан, гүн ягаан болон улаан хүрэн үнгын дарһанууд энэ түрэлдэ багтана. Сагаан дарһантай харисуулхаад найралгадаа таннин ехээр агуулха ба гашуундуу амтагдана. Улаан дарһаниие голшолон хара ба улаан уһан үзэм ашаглан архяар эһэгдэдэг байна. Мяхан түрэлэй хоолтой сайн зохисохо ба хүргэхэ үлэмжэ гашуун амтань олошорхо тула хүргэлгүй уудаг.
• Ягаан дарһан: Франци хэлээр розе гэхэ ба "сарнай сэсэгэй үнгэ" гэһэн удхатай хундан ягаан туяатай дарһан юм. Энэ түрэлэй дарһаниие сайбар үнгын уһан үзэмые улаан дарһатай адли архяар эһэгдэхэ болон улаан сайбар уһан үзэмүүдые холижо хэхэ гэхэ мэтэ хэд хэдэн аргаар үйлэдбэрилнэ. Дарһанай гол найралгада уһан, этанол, хэдэн түрэлэй органик хүшэл, шэхэр, глицерин, аминохүшэл, таннин, нүүрһэнтүрэгшын хоёрдохи эһэл зэргэ ороно. Органик хүшэлнүүдэй дотор дарһанай шулуунай хүшэл (tartaric acid), алимын хүшэл, нимбэгэй хүшэл (citric acid), һүнэй хүшэл (lactic acid), шуунай (уксусай) хүшэл (vinegar), жэмэсэй яһанай хүшэл зэргэнь дарһанай амта, үнэртэ нүлөөлхэ хамагай шухала бүрилдэхүүндэ тоосогдодог.

Түүхэ

Дарһаниинь эгээн эртын түүхэтэй архиин түрэлэй нэгэдэ тоосогдохо ба МЭҮ 6000 оной үедэ Месопотамиин Шумер үндэһэтэнүүд анха хэһэн гэжэ тоосогдодог. МЭҮ 5000 оной үеһөө мүн шара айраг хэхэ болоһон болоод МЭҮ 3000 оной үедэ Эртын Египет уласта дамжаһан. Пирамидын доторхи ханын зурагуудта дарһан, шара айраг хэрхэн хэжэ байе дүрсэлһэн байдаг. Шара айраг эһэгдэхэнь харисангы хялбар байһан тула үдэр тутам, харин дарһаниие тансаг хэрэглээдэ уужа байгаа.