Модон

Хадамал
Монгол үзэгээр
буряад кирилл.	модон
монгол кирилл.	мод
хальмаг кирилл.	модн

Модон — олон наһатай модолиг ургамал. Бусад ургамалтай харисуулхаад олон жэлэй наһатай ба заримынь хэдэн мянган жэл наһалжа, 115 метр хүрэтэрхи үндэр ургаһаниинь бии. Модониинь үндэһэн, ехэ бэе, эшэ мүшэр болон набша гэһэн 4 гол зүйлһөө бүридэнэ. Модоной үндэһэниинь газарай хүрьһэнһөө шииг уһан, эрдэс бодос, тэжээл абажа ехэ бэе, набша мүшэр уруугаа дамжуулна. Мүшэрнүүдынь сэсэг набша болон үрэ жэмэс гаргана. Модоной ехэ бэень холтоһоор бүрихэгдэһэн байна. Набшань наранай гэрэлые хүлээн абаха ба голдуу ногоон, уларилһаа шалтагаалан шара, улаан гэхэ мэтэ үнгэтэй болохо болоод мүнхэ ногооншье байна. Олон янзын хэлбэри, хэмжээтэй. Модониинь нүүрһэнтүрэгшые шэнгээн абажа, хүшэлтүрэгшэ илгаруулхаһаа гадна байгаалиин үзэмжэ, экологиин системэ, хүдөө ажахы, байшан барилгын материал гээд олон шухала үүргэтэй юм. Одоогоор 100,000 түрэлэй модон бүридхэгдээд байгаань дэлхэй дээрэхи ниитэ амиды ургамалай 25%-ые эзэлжэ байна.

Модонууд ба хүнүүд

Модые шудалдаг шэнжэлхэ ухааные дендрологи гэнэ. Модоной хүндэлэн огтололоор модоной гол, голой гуурс, модолиг холтосые ажаглажа болоно. Модоной голынь ехэ бэеын дагуу байрлажа байна. Шэлбүүһэтэй түрэлэй модоной голын диаметрынь 2-3 мм байдаг бол набшата түрэлэй модоной голжонь арай бүдүүн байдаг. Модоной макробүтэсэ гэдэгынь энгын нюдээр гү, али томоруулдаг шэлээр хаража болохо хэһэгыень хэлэнэ, микробүтэсэ гэдэгынь энгын нюдээр гү, али томоруулдаг шэлээр хаража болохогүй хэһэгые хэлэнэ.