Хубисхал
Хубисхал (ᠬᠤᠪᠢᠰᠬᠠᠯ) гээшэ засаг журамай гү, али байгуулгын дүримдэ гэнтэ хубилалта юм. Хубисхал гэжэ юрэнхыдөө ниигэмэй, улас түрын системэдэ хубилалта удхатайгаар хэрэглэхэдэгшье һаа, эдэй засаг, соёл, үзэл бодолго гэхэ мэтэ янза бүриин һалбарта гэнтын хубилалтануудые хубисхал гэгдэнэ[1].
Хубисхал юрэнхыдөө ниигэмэй журамда гү, али улас түрын системэдэ хубилалта гэжэ удхатай[2]. Нью-Йоркын ехэ һургуулиин профессор Джефф Гудвин хубисхалтын онсолигынь иигэжэ тайлбарилна: «Мүнөөгэй улас гүрэн гү, али засаг журамда эсэргүүсэдэг хуули ёһонһоо гадна, хүсэрхылэл гэхэ мэтэ арга замаар улас гүрэниие гү, али засагые унагаажа шэнэ засагые байгуулдаг массын ниигэмэй хүдэлөөниие хубисхал гэнэ... Энэһээ гадна, хубисхал гээшэ энгын массын хүдэлөөн ба дэглэмэй хубилалта бэшэ аад, улас түрын, эдэй засагай, ниигэмэй, соёлой гэнтэ үндэһэн хубилалтада хүргэнэ»[3].
Улас түрын бодолгын хубисхал болон ниигэм эдэй засагай хубисхал болбол социологи, политологи, түүхэ гэхэ мэтэ ниигэмэй эрдэм ухаанай шэнжэлэлэй асуудал мүн.
Улас түрын хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Оршон үеын арадшалһан хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- Англиин хубисхал (1642 он-1653 он)
- Алдартай хубисхал (1688 он)
- Америкын хубисхал (1774 он-1783 он)
- Франциин хубисхал (1789 он)
- Июлиин хубисхал (1830 он)
- Бельгиин хубисхал (1830 он)
- Февралиин хубисхал (1848 он)
- Түрэгэй хубисхал (1908 он)
- Мексикын хубисхал (1910 он)
- Синьхайн хубисхал (1911 он)
- Февралиин хубисхал (1917 он)
- Ноябриин хубисхал (1918 он)
Социалис хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
.jpeg)
- Парисай комунна (1871 он)
- Октябриин хубисхал (1917 он)
- Спартакис хубисхал (1919 он)
- Монгол арадай хубисхал (1921 он)
- Испаниин хубисхал (1936 он)
- Югославиин хубисхал (1941 он-1945 он)
- Вьетнамай августын хубисхал (1945 он)
- Хитад хубисхал (1949 он)
- Кубын хубисхал (1959 он)
- Соёлой хубисхал (1966 он-1976 он)
- Лаосой хубисхал (1975 он)
- Анголын хубисхал (1975 он-2002 он)
- Никарагуагай хубисхал (1979 он-1990 он)
- Боливарис хубисхал (1999 он-)
Социализмда эсэргүү хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Арадшалһан хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- Солонгос арадшалуулга
- Филиппинэй хубисхал (1987 он)
- Тяньаньмэнь талмайн алалга (1989 он)
- Сарнай хубисхал (2003 он)
- Улаан шара хубисхал (2004 он)
- Жасмин хубисхал (2010 он)
- Египедэй хубисхал (2011 он)
- Арабай хабар (2010 он, 2011 он)
- Наран сэсэг хубисхал (Тайвань), Шүхэрэй хубисхал (Хонконг) (2014 он)
- Евромайдан (2014 он)
Лалын хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Соёл бодолгын хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Эдэй засагай хубисхал[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- Шэнэ шулуун зэбсэгэй хубисхал
- Ажаүйлэдбэриин хубисхал
- Ногоон хубисхал
- Эрдэм ухаан-техникын хубисхал
- Мэдээсэлэй хубисхал
Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
- ↑ Ulrich Weiß: Revolution/Revolutionstheorien. In: In: Dieter Nohlen (Hrsg.): Lexikon der Politik, Band 7: Politische Begriffe. Directmedia, Berlin 2004, S. 563.
- ↑ Jack Goldstone, "Theories of Revolutions: The Third Generation, World Politics 32, 1980:425-53
- ↑ Jeff Goodwin, No Other Way Out: States and Revolutionary Movements, 1945-1991. Cambridge University Press, 2001, p.9