Хүбшэтэн
Хүбшэтэн (Chordata) | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Биологиин классификаци | ||||||
|
Хүбшэтэн ([Chordata] Error: {{Lang-xx}}: text has italic markup (help)) — дахин аматан амитадай хүрээ. Хүбшэтэн амитад хүбшэн нэрэтэй мезодермаль тэнхэлэгэй араг яһанай дэргэдэһээ тодорхойлогдоно, дээдэ хэлбэри һээр нюргань һолино. Хүбшэтэн түрэлһээ дагуу мэдэрэлэй тогтолсооной бүтэсэ, үйлэ ажалалгаа амитадта хамагай үндэр байра һуури эзэлжэ байна. Энэ Дэлхэйдэ хүбшэтэнһээ дээшэ 60,000 зүйл, Россида 4300 зүйл байдаг.[1].
Үзэл баримталал
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Хүбшэтэн үзэл баримталал һээр нюргатан амитадые, зарим һээр нюргагүй амитадые нэгэдхэдэг. Тэдэнэй амидаралай циклэй наад захань тодорхой хугасаанда бүхы хүбшэтэн хүбшэтэй, хүнды нюрганай мэдэрэлэй сошортой, загаһанай хэрээһэнэй илгаатай, эндостильтай болон гургалдай дараа байрлуулһан һүүлтэй байна. Хүбшэтэн түрэл гурбан дэд хэбшэлэй хубаажа болоно: толгой хүбшэтэн (Cephalochordata), туникадууд (Tunicata), һээр нюргатан (Vertebrata) — габалай яһаниинь сорын ганса дэд хэбшэл.
Бүтэсын онсолигууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Хүбшэтэн — хоёр талын симметрида тодорхойлогдоһон амитадай хүрээ, хүгжэлэй тодорхойн үе шатанда дарааха шэнжэ тэмдэгтэй:
- Хүбшэн — гэдэһэнэй хоолойн нюрганай талын хүрхылгэлгээр байгуулһан энтодермын гаралһан уян хатан барюул. Һээр нюргатадай хүбшэн үрэ хүбрэлэй хүгжэлэй ябасада бүрэн гү, али хэһэгшэлэн һээр нюрга байгуулһан мэнгээрһэнэй, яһанай эдээр һолигдоно.
- Мэдэрэлэй хоолой, дорсаль байрладаг. Һээр нюргатадта уураг тархида, нугарһанда хүгжэлнэ.
- Зангалайн забһар — бахалуурай хоолойдо хоһолһон нүхэн. Доодо хүбшэтэд шүүлтэ уһан хангамжа оролсоһон. Газарай һээр нюргатадта зангалайн забһар үрэ хүбрэлэй шатада хэрээһэн уутаар байгуулгана.
- Булшанай һүүл — бэеын хонзооһон дараа хэһэг.
- Эндостиль — бахалуурай хэблын талада хобол. Доодо хүбшэтэд (фильтратор) энэ хэһэгдэ хоолой хэһэг шуглуулха, улаан хоолой руу тэдэные сүлөөлжэ туһалха саляа үйлэдбэрилһэн.
Ангилал
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Хүбшэтэн хүрээ, Chordata
- Дэд хүреэн Tunicata гү, али Urochordata (туникат, гү, али урохордат)
- Анги Ascidiacea (асциди)
- Анги Thaliacea
- Анги Appendicularia (аппендикуляри)
- Анги Sorberacea
- Дэд хүреэн Cephalochordata гү, али Acraniata (толгойн хүбшэтэн гү, али цефалохордовые)
- Анги Leptocardii (ланцетник)
- Дэд хүреэн Vertebrata гү, али Craniata (һээр нюргатан)
- Анги Agnatha (хасартагүй)
- Дэд анги Myxinoidea (миксиноид)
- Дэд анги Petromyzontida
- Дэд анги Conodonta †
- Дэд анги Pteraspidomorphi †
- Анги Agnatha (хасартагүй)
- Инфратип Gnathostomata
- Анги Placodermi (плакодерма) †
- Анги Acanthodii (акантода) †
- Анги Chondrichthyes (мэнгээрһэнэй загаһан)
- Дэд анги Elasmobranchii (хабтагай зангалайтан): абарга загаһан, скат
- Дэд анги Holocephali
- Анги Osteichthyes (яһатай загаһан)
- Дэд анги Actinopterygii (туяа үдэтэй загаһан)
- Дэд анги Sarcopterygii (һэлюур үдэтэй загаһан)
- Баг Tetrapoda (дүрбэн хүлтэн)
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Мүн үзэхэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Ном зохёол
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Н. Н. Гуртовой, Б. С. Матвеев, Ф. Я. Дзержинский. Практическая зоотомия позвоночных (низшие хордовые, бесчелюстные, рыбы). — М.: Высшая школа, 1976. — С. 351.
- Биологический энциклопедический словарь под редакцией М. С. Гилярова и др., М., изд. Советская Энциклопедия, 1989.