Заан
| Заан | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Африкын заан
| ||||||||||||||
| Биологиин классификаци | ||||||||||||||
|
| Хадамал | |
|---|---|
| Монгол үзэгээр |
 |
| буряад кирилл. | заан |
| монгол кирилл. | заан |
| хальмаг кирилл. | зан |
Заан гээшэ одоогоор хуурай газар дээрэхи эгээн томо һүн тэжээлтэн амитан юм. Манай гараг дээрэ 400 үлүү түрэл зүйлэй заан нютаглажа байһанһаа Энэдхэгэйхи болон Африкынхи гэһэн юрэнхы 2 түрэл үлөө һэн. Африкын заан бэеэр томо ба томо шэхэтэй байна. Мүн эмэ Африкын заан һоёотой байхада Энэдхэгэй эмэ заанда һоёогүй. Заанай тоо толгой багадхаһаар байдаг ба 2007 оной шудалгаар Африкын түби газарта 470,000-690,000 оршом байна.
Анатоми
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Эгээн томо заан 1956 ондо Ангола уласта бүридхэгдэһэн байдаг. Мүрын үндэрынь 4,2 метр ба шэгнүүрынь 12 тонно байгаа һэн. Эмэ заан 22 һарын турша үрэ түлөө тээдэг ба энэнь хуурай газарай амитадһаа эгээн удаанда тоосогдоно. Дүнгэжэ түрэһэн заанай тугал дундажаар 120 кг байна. Заан 50-70 наһалха ба эгээн үндэр наһалһаниинь 82 хүрэһэн тэмдэглэл бии. Зааниинь ута хамар (хошуу), томо шэхээрээ онсолиг ба богони хүзүүтэй. Зогсожо байхадаа амаа газар хүргэжэ шадахагүй тула үбдэгөө нугалан тонгойхо гү, али балсанлиг ута хамараа ашаглан хоол тэжээл, уһа гэхэ мэтые амандаа абажа хэдэг. Мүн хамраараа уһа һороод бэе рүүгээ сэсэрэн уһалжа сарсуулна. Заанай хамарай үзүүр маша уян зөөлэн эблиг ба һамар зэргын жаахан зүйлыешье шадабарилгаар шэмхэн абажа шадана.
Үнэрлэхэ шадабари һайн хүгжэһэн ба хамараа үндэртэ һунгажа һалхяар үлээгдэн ерэхэ үнэрые илгадаг. Соносол мүн һайн болобошье хараа муутай, үнгэ илгахагүй. Заанай томо шэхэниинь һудаһаар дүүрэн ба энэнь гүйһэн шуһые хүргэжэ бэеэ сарсуулхада туһалдаг гэжэ эрдэмтэд үзэдэг ажа. Африкын эрэ заанай һоёоной ута 3,5 метр, шэгнүүрынь 90 кг хүрэхэ тохёолдол бии. Хобор, үндэр үнэ хүрэхэ һоёонһоо боложо хулгайн аншадай гарта үртэжэ алуулхань үсөөнгүй бэлэй.
Классификаци
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]
Заанай омогто хоёр түрэлдэ хамаарха заануудай оршон үеын гурбан[1] (үмэнэнь зүбхэн хоёр гаргаһан[2]) зүйл, относящихся к двум родам, и несколько древних вымерших родов[3][4]:
- Африкын заан — лата: Loxodonta
- Энэдхэгэй заан — лата: Elephas
- Арсалан заан — † лата: Mammuthus, 10 000 жэлэй урда усадхаһан.
- лата: Primelephas †
- лата: Primelephas korotorensis †
- лата: Stegodibelodon †
- лата: Stegodibelodon schneideri †
- лата: Stegodon †
- лата: Stegolophodon †
- лата: Stegolophodon sahabianus †
- лата: Stegotetrabelodon †
- лата: Paratetralophodon †
- лата: Palaeoloxodon †
Шулуужашаһан заанууд эртэ миоценой галабһаа мэдэжэ байна[3].
Зүүлтэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- ↑ Elephantidae в книге Wilson D. E. & Reeder D. M. (editors). 2005. Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). — Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.) ISBN 978-0-8018-8221-0 [1]
- ↑ Отряд Хоботные — Proboscidea Архивировалһан 5 гурба һара 2016 оной. // Павлинов И. Я. Систематика современных млекопитающих. — М.: изд-во МГУ, 2003. — 297 с.
- ↑ 3,0 3,1 The Paleobiology Database: Elephantidae. the original on 2016-03-03 үдэрһөө архивлагдаһан. 2015-04-16 үдэртэ хандаһан.
- ↑ The Paleobiology Database: Elephas[permanent dead link]
Ном зохёол
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- (2000) Shoshani, J.: Elephants: Majestic Creatures of the Wild. Checkmark Books. ISBN 0-87596-143-6.
- Shoshani, J.; Shoshani, S. L. {{{title}}}, 14–15.
- Shoshani, J. {{{title}}}, 36–51.
- Shoshani, J. {{{title}}}, 66–80.
- Easa, P. S. {{{title}}}, 85–86.
- Moss, C. {{{title}}}, 106–13.
- Payne, K. B.; Langauer, W. B. {{{title}}}, 116–23.
- Eltringham, S. K. {{{title}}}, 124–27.
- Wylie, K. C. {{{title}}}, 146–48.
- McNeely, J. A. {{{title}}}, 149–50.
- Smith, K. H. {{{title}}}, 152–54.
- McNeely, J. A. {{{title}}}, 158–65.
- Shoshani, S. L. {{{title}}}, 168–71.
- Daniel, J. C. {{{title}}}, 174–77.
- Douglas-Hamilton, I. {{{title}}}, 178–83.
- Tuttle, C. D. {{{title}}}, 184–93.
- Martin, E. B. {{{title}}}, 202–07.
- Shoshani, J. {{{title}}}, 226–29.
- Sukumar, R. (2003). The Living Elephants: Evolutionary Ecology, Behaviour, and Conservation. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-510778-4.
- Kingdon, J. (1988). East African Mammals: An Atlas of Evolution in Africa, Volume 3, Part B: Large Mammals. Academic Press. ISBN 0-12-408355-2.
- Wylie, D. (2009). Elephant. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-397-0.
Холбооһон
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Фонд Защиты Слонов
- Энциклопедия животных: Слоны
- Слоны рисуют только по команде Архивировалһан 17 зургаа һара 2015 оной.
- Слоны Архивировалһан 4 нэгэ һара 2019 оной., статья
