Википеэди:Долоо хоногой шэлэгдэмэл үгүүлэл/2016-1

Мацуо Басё (японоор 松尾 芭蕉, нюуса нэрэ; ондоо нюуса нэрэ ‒ японоор 宗房, Мунэфуса; үшөө ондоо нюуса нэрэ ‒ японоор 甚七郎, Дзинситиро; жэнхэни нэрэ ‒ японоор 金作, Кинсаку) (1644, Уэно, Ига можо, ‒ 12.10.1694, Осака), Японой ирагуу найрагша, шүлэгэй онолшо. Самурайн бүлэдэ түрэбэ. 1664 онһоо Киотодо ирагуу найрагые һураба. 1672 онһоо Эдо (мүнөөгэй Токио) хотодо гүрэнэй алба хаагаашье һаа, түшэмэлэй амидаралда урмаа хухарба. Хожомынь ирагуу найрагай багша болобо. Хошотой рэнгагай шүлэгшээр алдартай болобо. Мацуо ‒ хокку жанрын болон эстетикын үндэһэлэгшэ юм. 1680-аад ондо Мацуо Дзэн шажанай гүн ухааниие дахажа өөрынгөө зохёолгын һуурида «гэгээрэлэй» заршам табяа һэн. Мацуогой болон шабинарайнь бэшэгдэһэн долоон суглуулбарида тэрэнэй ирагуу найрагай үб харуулагдана: «Үбэлэй үдэрнүүд» (冬の日 (), 1684), «Хабарай үдэрнүүд» (春の日 (), 1686), «Хооһон тала» (荒野 (), 1689), «Хисаго» (瓢 (), 1690), «Бишэнэй суба» (猿蓑 (), 1-дэхи боти, 1691, 2-дохи боти, 1698), «Нүүрһэнэй мэшээг» (炭俵 (), 1694), үргэлжэлһэн удха зохёол ба шүлэгөөр бэшэһэн уянгын дэбтэрнүүд (эдэ дунда эгээн алдартай — «Хойто зүгэй харгы», 奥の細道 ()), номуудай ба шүлэгүүдэй оршолнууд, уралиг ба ирагуу найрагай зохёолго тухай һанааниие агуулдаг бэшэгүүд гэхэ мэтээр алдартай болобо. Мацуогой ирагуу найраг ба гоо зүй Японой дунда зуунай ба шэнэ сагай удха зохёолдо ехэхэн нүлөө үзэбэ.(бүрин эхээр уншаха)