Богоолшолго

Луизиана можын хатагтай боол, 1863 он

Богоолшолго (ᠪᠣᠭᠤᠯᠴᠢᠯᠠᠯ) гэжэ нэгэ хүн нүгөөгөө (богоолоо) хүсөөр өөрын үмсэ болгон өөрын дуран хүсэлөөр өөрын һонирхолой ёһoop ажаллуулхые хэлэнэ.

Богоолшолго бол алас холын улас оронуудай байгаалиин нөөсэ баялигые болон хүн арадайхинь эрдэм болбосорол, хүсэн хүдэлмэрииень шэмэгшэлэн забшажа ядуу дорой барижа байхада шэглэһэн мүлжэлтын маша нарин бодожо болбосоруулһан, эртэ дээрэ үеһөө нааша олон улас арад түмэнүүд дээрэ туршагдажа далда болбосоронгы болгоһон олон бохир арганууд, бүхэли бүтэн далда системэ юм.

Түүхэ

Сергей Иванов. «Зүүн славян ороной наймаан» (1909)

Богоолшолго балар эртын сагта дахин болбосоруулха үйлэдбэрилэлэй шэлжэлтын үедэ бии болобо. Богоолшолго библиие бэшэжэ байха үедэ али хэдэн һайн тогтоһон ниигэмэй байгуулганууд байһан юм. Богоолшолго эртын Хитадһаа Колумбһаа үмэнэхи Америкэ хүрэтэр бүхы эртын соёл эргэншэлнүүдтэ байһан. Харилсагшад, дайнай хоригдолнууд, гэмтэ хэрэгтэн, хаягдаһан хүүгэдүүд, богоолнуудай хүүгэдүүд богоолшогдожо болобо. Эртын Афина хотын бүхы ажаһуугшадай табанай хоёрһоо дүрбэн хүрэтэр богоолнууд байһан гэдэгые һанажа байха хэрэгтэй. Энэнь Афинынхи арадшалал уламһаа дайнда, хүдөө ажахыда, барилгада г.м. үргэн богоол ашаглаһан юм.

Эртын Ромада эзэлһэн нютаг дэбисхэрые үргэдхэхэдэ арад түмэнүүд богоолшогдожо болоо. Богоолнууд ажалдашье зугаадашье хэрэглэгдэжэ байгаа: гладиаторнууд гү, али бэлгын богоолнууд. Римэй түүхэдэ болоһон олон бодолгонуудай дунда эгээн томонь Спартакай бодолго байһан. Богоолшолго Римэй эзэнтэ гүрэнэй гол тулгуури байһан юм. Зүбхэн Римэй эзэнтэ гүрэнэй үедэ ойролсоо 400,000 богоол амидаржа байһан.

Эртэ дунда зуунай үедэ богоолой худалдаа урда болон зүүн хэһэгтэ — Византиин эзэнтэ гүрэн, Арабай юртэмсэ — голлон түблэржэ байһан. Заха зээл дээрэ олдосотой бараань Түб болон Зүүн Европо, Кавказда ажаһуугшад байһан юм. Баруун Европын богоолшолго Дунда зуунай эсэс хүрэтэр бараг бүрин хаягдаһан.

Африкаһаа ябуулһан богоолой хүдэлмэри XVII зуунһаа хойшо Америкын колонинуудта үргэн ашаглагдаһан; богоолшолго 1861-65 оной Америкын эрхэтэнэй дайнай үрэ дүндэ АНУ-да усадхаһан байна.

Мүнөө үеын богоолшолго ба богоолой худалдаа

Оршон сагай богоолшолгын тохёолдол

Хүн түрэлхитэнэй шэбшэг болоһон богоолшолго оршон үедэшье арилаагүй хэбээр. Мүнөөнэй даяаршалһан неолибералис арадшалһан (капиталис) ниигэмэй үедэ «сүлөөтэ» гэжэ нэрлэһэн хубиин эзэдэй телевидени, хэблэл мэдээлэлэй хэрэгсэлнүүдээр мүнөө үедэ богоолшолгын бодито байдал, мүн шанарые нюудаг.

Соёлоороо гайхуулдаг Европо түбидэшье богоолнууд бии, эндэ 400 мянгаһаа 1 сая хүн боолшологдожо байна. Юунэй үмэнэ эндэ секс богоолнууд ороно. Гэмтэ бүлэглэлнүүд голдуу тэдэниие хууран мэхэлжэ, торондоо оруулдаг. Тэрэнэр АНУ, Израиль, Түрэг, Хитад, Хонконгтошье иимэ үзэгдэл газар абаһан. Бага наһанай охин басагадуудые богоолой худалдаашадһаа гү, али эсэгэ эхэһээнь худалдан абадаг бол наһанда хүрэһэн хүнүүдыешье загбарай болон ажалшаг зуушалагша агентлигуудаар дамжуулан наймаалсаха гү, али хүсэн хэрэглэн хулгайлдаг ажа. Иимэһээ богоолшолго гэһэн шэвшэгтэ үзэгдэл арилтараа үды байна.

Оршон үеын богоолуудые хэдэн ангилалда хубаажа болоно:

• Сэрэг гү, али комбатант дайнай ажаллагаанд оролсогшод. Тэдэ зэр зэбсэг, буу һомониие зөөжэ үгэхэһөө гадна өөрһэдөө хулгайлһан хүнүүдэй талада хүсэндэ абатан тулалдадаг. Жэшээлбэл, Угандын газар нютаг дээрэ “Бурханиие абраха арми” иимэ богоолнуудай хүсые ашаглан тулалдадаг.
• Секс богоолнууд
• Ажалшад. Тэдэниие түб газарһаа холо дүүжэм газарта тусхай хашаа хороондо, хүсэлэн хамгаалалтын доро ажаллуулдаг. Уула уурхай, алта зэргэ ямар нэгэ түүхэй эд олборлодог ордо газарнуудта бага наһанай хүүгэдүүдэй хүдэлмэриие мүлжэхэ үзэгдэл түгээмэл байна. Зарим ордо газарынь баруун хүгжэнгүй оронуудай бизнесмэнэй үмсэ байхань үсөөнгүй.
  • Һуулгамарша ажалшад богоолнуудай өөр нэгэ ангилал болоно. Тэдэ хоол ундан хэжэ, угаалга сэбэрлэлгые хэдэг.