Григориин литэ
Григориин литэнь 1582 ондо Римэй папа Григорий XIII Юлиин литые шэнэшлэн сайжруулжа бии болгоһон саг тоолол юм. Одоогоор аргын тоолол гү, али наранай тоолол гэдэг утгаараа дэлхэйн ихэнхэ орондо хэрэглэгдэдэг. Мүн Шэнэ тоолол (ород: Новый стиль, тобшоор N.S., NS) гэжэ нэрлэгдэхэнь бии.
Нэгэ жэлые 365 хоногто хубааха болоод 4 жэл тутамда үндэр жэл хэмээн 366 хоногтой жэлые тоолно. Юрэнхэйдөө 4-т хубаагдадаг жэлүүд үндэр жэл байдаг болобошье 400 жэлдэ 3 удаа 4-т хубаагдадаг жэлые үндэр жэл бэшэ, юрдын жэлээр тоосодог байна.
Өөрөөр хэлбэл жэлэй тоо 400-т хубаагдаг бол үндэр жэл. 400 хубаагдадаггүй болобошье 100-д хубаагдадаг бол үндэр жэл бэшэ. Харин дээрхэ 2-һоо бусад тохёолдолдо оной тоо 4-д хубаагдажа байбал үндэр жэл хэмээн тоосно гэһэн үгэ.
Зарим уласай Григориин тоололые мүрдэжэ эхэлһэн хугасаа
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- 1582 оной 10 һарын 15 - Итали, Испани, Португал, Польш
- 1582 оной 12 һарын 20 - Франц. Хожом Францын хубисхалай дараа хэһэг хугасаанда өөһэдын он тоололые хэрэглэжэ байба.
- 1583 оной 1 һарын 1 - Бельги, Нидерландын нэг хэсэг
- 1583-1587 - Германи, Швейцари, Унгарын католик шажантай хотууд
- 1700 оной 3 һарын 1 - Германай протестант шажантай хотууд, Дани
- 1752 оной 9 һарын 14 - Ехэ Британи, хожмын Америкын Нэгэдэһэн Улас зэргэ колониудын хамт
- 1753 оной 3 һарын 1 - Швед
- 1873 оной1 һарын 1 - Япон
- 1918 оной 2 һарын 14 - Ород
- 1923 оной 3 һарын 1 - Грек
Мүн үзэхэ
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Үндэр жэл
- Үндэр секунд
- Юлиин литэ
- ISO 8601 - Он тоололтой хамааралтай стандартууд