Татабари

Холбооной татабариин албанай тэмдэг

Татабари — засаглалай үйлэ ажаллалга дэмжэхэ зорилгоор уялгата тус тусдаа компенсацилхагүй хүсөөр ногдуулһан түлэлгэ юм.

Түүхэ

Татабаринуудынь хэн бүхын хубида асуудал болодог нухасатай хандахад хүргэдэг зүйл юм. Гайхалтай бэшэшье гэһэн эртын түүхэнүүдтэ татабаритай холбоотой асуудалууд бэшэгдэн үүлдэбэ.

Египет

Египетда татабариие түлэһэнгүй таряашадай барибшалга

Египедэй үе үеын фараонуудай үедэ татабари хураагшадые бэшээшэд гэдэг байгаа. Нэгэ эрын туршада бэшээшэд татабариие хоол тоһоор оноодог байба. Эргэд хоол тоһоной татабариһаа гүйдэһэлжэрхихэ боломжогүй байһан болоод үрхэтын тоһоной хэрэглээе бэшээшэнэр сайтар хинадаг баһа татабари ноогдоһон тоһонһоо өөр орлуулха зүйлээр хоол хэжэ болодоггүй байгаа.

Греци

Дайнай үедэ Афинада ноогдуулһан татабариие эйсфора (грек: εἰσφορά) хэмээдэг байба. Хэншье энэ татабариһаа сүлөөлэгдэдэггүй байһан ба энэ татабаринь дайнай үеын тусхай зардалнуудта зарсуулагдадаг байгаа. Грециин олон ниитэ дайнай аюул арилһан гэжэ үзэһэн тохёолдолдо энэ татабариие хүсэнгүй болгохо эрхэтэй байһан байна. Дайн хэжэ ялажа уламаар ашаг хонжоо олоһон бол энэ нэмэлтэ эхэ үүдэбэриие татабари түлэһэн эргэдтэ бусаан олгодог байһан. Афинынхид мүн түүншэлэн гадаадын эргэд болон эсэгэ эхэнь хоёулаа Афинынхид бэшэ хүмүүнтэ хүн зоной татабари ноогдуулдаг байһан ба энэнь нэгэ эрэгтэй бүридэ нэгэ драхма, эхэнэрдэ хахад драхма байгаа. Энэ татабариие метойкион грек: μετοίκιον гэжэ нэрэлдэг байгаа.

Римэй эзэнтэ гүрэн

Римэй эртын татабариин хэлэлэгынь portoria гэжэ байһан болоод энэнь экспорт, импортда ноогдуулдаг гаалиин татабари байгаа. Цезарь Август Римэй эзэнтэ гүрэнэй татабариин ехэнхи ухаалаг бодолгые һанаашалһан хүн юм. Түүниин хааншалалай үедэ publicani гү, али татабари хураагша хэмээн нэрэлһэн албан хаагшад түб засагай газарта байгаа. Энэ саг үедэ хотонуудай захиргаанай нэгэ үүргэнь татабари хурааха ябадал болоо. Цезарь Август үб залгамжалалай татабариие бии болгожо үүнһээ бүридэһэн санг сэрэгэй тэдхэбэри, тэдхэмжэ олгоход зарсуулжа байгаа.

Англи болон Германинь Августын үндэһэлһэн энэ үб залгамжалалай татабари дээрэ һуурилан өөһэдын үб залгамжалалай татабариие бии болгоһон түүхэтэй. Юлий Цезариин үедэ борлуулалтын татабариие дүнгэй 1 хубяар тогтоодог болоһон болоод энэнь Цезарь Августын үедэ боолой борлуулалтанда 4 хуби бусад бүхы худалдаанда 1 хуби байдаг байгаа.

Манай эрын 60-аад ондо Зүүн Англиин хатан хаан Боудикань Британиин арал абилгалда эдигдэһэн татабари хураагшадай эсэргүү гараһан бодолгые тэргүүлһэн. Баталгаатай бэшэ болобошье энэ бодолгоор Лондон түүниин эргэн тойрон дахи 150 км газарта байһан Римэй бүхы сэрэгүүдые усадхаһан гэдэг. Хатан хаан өөрын армиие 230 000 сэрэгтэ хүргэжэ үдхэжэ нэрэ нүлөөгөө үргэдхэһэн болобошье захирагша Неро энэ бодолгые даража шэнэ засаг захиргаае Британиин аралда тогтообо.

Дунда зүүн

Хоёр татабари хураагшад

Татабариин түүхэ дэхи нүхэсэлнүүд:

1. Aids (туһаламжа, дэмжэлгэ) - феодалай ниигмэй үедэ байһан татабариин нэгэ түрэл баһа өөрын эзэн хаанда жэл бүри түлэдэг байһан түлэбэри юм.
2. Danegeld (Даниин мүнгэн) - дунда зуунай үеын газарай татабари болоод Данишууд добтолһон үедэ абадаг байһанаа зарим үедэ сэрэгэй зардалые санхүүжүүлхэ зорилгоор абадаг байгаа. 100 120 акр газар бүридэ 2 шиллинг ноогдуулдаг байһан.
3. Scutage — арми байрлажа байгаа газарай үйлэшэлгээнэй татабари болоод феодалнууд түлэдэг байһан.
4. Tallege — энэ татабаринь Aids-тэй адлитай.
5. Carucate — анзаһаар хагалһан талмайда ноогдуулдаг татабари.
6. Түлэбэри барагдуулха журам (англи: tax farming) — хуби хүмүүн болон бүлэгүүдһөө татабариин оролгые суглуулха үүргэ харюусалгые хүлээһэн анхан шатын байгуулалгын үндэһэ һуури болоод Египет, Рома, Греци, Ехэ Британида анха гараһан.

Дунда зуунай Англи

Хатагтай Годивань 11-р зуунай үедэ Англида амидаржа байһан англосаксон гаралтай һамгани юм. Домогто үгүүлһэнээр тэрэнэй нүхэр Леофрикта ноогдуулһан үндэр татабариие багадхахые шаардажа Ковентри хотын гудамжаар нюсэгэн дабхиһан гэдэг. Англи болон Франци уласуудай хоорондо болоһон Зуун жэлэй дайн 1337 ондо эхилжэ 1453 ондо дууһаһан. 1369 ондо шэнэ дабшалта эхилүүлхээр түлэблэжэ байха үедэ гараһан эсэргүүсэл бодолгын гол шалтгааниинь Хара Принц хэмээгдэхэ Эдвардын хархис шэрүүн татабариин бодолго байгаа.

14-р зуунай үедэ татабариин хэмжээ этигэмээргүй ехэдхэжэ байһанай нэгэ жэшээнь Ланкестер хотын энгын ядуу таряашадта ноогдуулһан хүн зоной татабариие 520 дахин абажа байһан ябадал юм. I Карл хаан урабан тэрсэлһэн хүмүүнэй балгаар баригдажа саазалагдаба. Түүниин гол асуудалынь парламенттай холбоотой зүршэлдөөн байһан болоод татабари ноогдуулха эрхые хаанда үгэхэ гү, парламентда байха гү гэдэгһээ үүдэлтэй.

Колониин үеын Америка

1765 оной нэгэ пенниин тамга

Колони орон гадаадын бурам, элһэн шэхэр болон бусад үргэн хэрэглээнэй бараанай импортын татабариие багтаажа 1764 ондо шэнэшэлэн баталһан Бурамтайн Хуулиин (англи: Molasses Act) хүрээндэ татабари түлэдэг байһан. Энэ хуулиинь одоо Шэхэрэй Хуули (англи: Sugar Act) боложо өөршэлэгдэн мүрдэгдэжэ байгаа. Шэхэрэй Хуулинь орлогын хэмжээе хангалтатай ехэдхэжэ шадахагүй байһан тула Тамгын Хуулиие (англи: Stamp Act) 1765 ондо нэмэжэ баталһан. Энэ хууляар колони орондо хэблэгдэһэн бүхы сонин хэблэлдэ шууд татабари ноогдуулха болоһон.

1930-аад оной үе

1930-аад оной үедэ холбооной хубиин оролгын албан татабаринь Үндэһэнэй ниитэ бүтээгдэхүүнэй 1.4 хубиһаа хэзээшье дээшэ гаража байһангүй. Компаниин оролгын албан татабаринь Үндэһэнэй ниитэ бүтээгдэхүүнэй 1.6 хубиһаа хэзээшье дээшэ гаража байһангүй.

Холбооһон

• Энэ хуудаһан Татабари гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
• РФ-иин Санхүүгай Яаман Архивировалһан 17 гурба һара 2008 оной.
• Холбооной татабариин албан
• «Российский налоговый курьер» журнал