Япон эзэнтэ гүрэн

	Ехэ Япон эзэнтэ гүрэн ; 大日本帝國
	Эзэнтэ гүрэн
	Дуулал; японоор 君が代 (きみがよ) → Кимигаё; «Эзэн дээдэһээ танай хаан түрэ барилга»;
	; Япон 1942 ондо
Ниислэл	Токио
Хэлэн(үүд)	япон
Мүнгэн тэмдэгтэ	йенэ
Газар нютаг	1 984 000 км² (1938)
Хүн зон	77 700 000 (1920)
	Эзэн хаан
- 1868–1912	Мэйдзи эзэн хаан
- 1912–1926	Тайсё эзэн хаан
- 1926–1947	Сёва эзэн хаан

Япон эзэнтэ гүрэн (Ехэ Япон эзэнтэ гүрэн, японоор 大日本帝国 (だいにっぽんていこく)^[2]) гээшэ 1868 оной 1 һарын 3-һаа 1947 оной 5 һарын 3 болотор^[3] Японой эзэн хаанда һуурилһан онсогой улас гүрэн болон тэрэнэй доро империалис бодолгоор эзэлһэн нютаг дэбисхэр гү, али Японой империалис үе юм. 1868 оной 1 һарын 3 Мэйдзи шэнэшлэлэй үрэ дүндэ Мэйдзи засагай газар байгуулжа 1947 оной 5 һарын 3 Японой Үндэһэн Хуули хүсэн түгэлдэр болохо хүрэтэр 79 жэл оршон байгаа. Мэйдзи шэнэшлэлээр түргэн нээлтэ бодолготой барууншаһан Азиһаа түрүүшын баян болон сэрэгээр хүсэтэй гүрэн болоһон байна.

Тиимэшье АНУ-тай Номгон далайн дайнай ашаар дайнай ябаса хубилалжа эсэсэй эсэстээ 1945 оной 8 һарын эхиндэ Хиросима ба Нагасаки атомой бомбодогдожо Зүблэлтын сэрэгэй Манжуурые добтолһоной һүүлдэ 8 һарын 14 Потсдамай уулзалтые хүлеэн абаба. 8 һарын 15-да холбоотонуудта албан ёһоор буужа үгөөд, 9 һарын 2 Потсдамай уулзалтын тунхаглалда гарай үзэгөө табиба. Холбоотон сэрэг эзэмдэгшэ болоһон Америкын сэрэг Япон эзэнтэ гүрэниие буулгаба. Тэрэнэй һүүлдэ 1947 оной 5 һарын 3-да Японой Үндэһэн Хуули сахюулжа албан ёһоор үгы болобо.

Эзэн хаашуул[заһабарилха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Бунханай нэрэ	Өөрын нэрэ	Бага наһанай нэрэ	Хааншалал	Үеын нэрэ
Мэйдзи Тэнно (明治天皇 ())	Муцухито (睦仁 ())	Сати-но-мия (祐宮 ())	1868–1912 (1890–1912)	Мэйдзи
Тайсё Тэнно (大正天皇 ())	Ёсихито (嘉仁 ())	Хару-но-мия (明宮 ())	1912–26	Тайсё
Сёва Тэнно (昭和天皇 ())	Хирохито (裕仁 ())	Мити-но-мия (迪宮 ())	1926–89	Сёва