Һагба (гараг)

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Һагба  ☿
Һагба
Һагба
MESSENGER хүлэгһөө абаһан Һагба гарагай худал үнгэтэ зураг
Эрин J2000
Апоцентр 69,816,900 км
0.466 697 а.н.
Перицентр 46,001,200 км
0.307 499 а.н.
Ехэ хахад тэнхэлэг 57,909,100 км
0.387 098 а.н.
Эксентриситет 0.205 630[2]
Орбитын үе 87.969 1 өдөр
(0.240 846 Юлианай жэл)
Үзэгдэхэ орбитын үе 115.88 өдөр[2]
Дундажа орбитын хурдан 47.87 км/с[2]
Дундажа гажалта 174.796°
Хазайлта 7.005° (эклиптикт)
3.38° (наранай экваторда)
6.34° (тогтмол хабатанда)[3]
Үгһэгшэ уулзабарай уртараг 48.331°
Перицентрай аргумент 29.124°
Дахуул Байхагүй
Физик шэнжэ шанар
Дундажа радиус 2,439.7 ± 1.0 км[4][5]
0.3829 Дэлхэй
Хабтагайжэлтэ < 0.0006[5]
Гадаргай талбай 7.48X107 км²
0.147 Дэлхэй[4]
Эзлэхүүн 6.083X1010 км³
0.054 Дэлхэй[4]
Масса 3.3022X1023 кг
0.055 Дэлхэй[4]
Дундажанягташал 5.427 г/см³[4]
Экваторын гадаргын гравитацын хүч3.7 м/с²
0.38 g[4]
Сансрын хоёрдугаар хурд4.25 км/с[4]
Экватор дахь
эргэхэ үе
58.646 өдөр
1407.5 саг[4]
Экваторын эргэлтын хурдан 10.892 км/саг (3.026 м/с)
Тэнхлэгэйн хазайлта 2.11′ ± 0.1′[6]
Хойд туйлын баруун мандалт 18 саг 44 мин 2 сек
281.01°[2]
Хойд туйлын хэлбийлт 61.45°[2]
Албедо0.119 (бонд)
0.106 (геом.)[2]
Гадаргын темп.
   0°N, 0°W
   85°N, 0°W
багадундажаехэ
100 K340 K700 K
80 K200 K380 K
Үзэгдэх гэрэлтэлт −1.9 хүрэтэр[2]
Үнсэгэй диаметр 4.5" – 13"[2]
Агаар мандал
Гадаргын даралт маш бага
Бүтэсэ 42% молекула хэлбэритэй хүшэлтүрэгшэ
29.0% натри
22.0% уһантүрэгшэ
6.0% гели
0.5% кали
Маша бага хэмжээнэй аргон, азот, нүүрһэнхүшэлэй хии, уһанай уурал, ксенон, криптон, неон[2]

Һагба гү, али Лхагба гараг (түбэдөөр ལྷག་པ།; тэмдэг: ☿) — наранай аймаг дахи наранда хамагай ойрохон, хамагай бишыхан, халуунаараа хоёрто (хамагай халууниинь Баасан гараг) орохо гараг юм. Гадаргуунь тогоонуудаар бүрихэгдэһэн тула һаратай адлихан харагдадаг. Үдэрынь маша халуун, һүнинь маша хүйтэн.

Уг гарагынь наранай системэ дотороо хамагай бишыханиинь юм. Наранда хамагай ойрохон ушар Нараные маша хурдан тойродог. Түүн дээрэхи нэгэ жэлынь 88 үдэр үргэлжэлнэ. Мүн тэнхэлэгээ тойрон маш удаан эргэлдэдэг ушарһаа тэндэ наран жаргахаһаа дараагай наран жаргалта хүрэтэрхи хоногынь Дэлхэйн 176 үдэртэй тэнсэдэг.

Мүн нягта ехэтэйгээрээ Дэлхэйн дараа ороно. Гарагай бүтэсэдэ нягта ехэтэй түмэр ехээр агуулагдадаг. Гэбэшье суранзан орониинь һула байдаг.

Һагба гараг дээрэ оршоһон хоёр лэ сансарын хүлэг байха ба үүнэй эхинэйхи болохо Маринер 10 1974-с 1975 он хүрэтэр гадаргын 45%-г шудалһан бол 2008 оной 1 һарын 14-нда ошоһон MESSENGER хүлэгиинь дахин 30%-е шудалба. MESSENGER хүлэгиинь 2009 ондо дахин Һагбада ойротожо, 2011 ондо орбитада орохо юм байна.

Һагба гарагые оложо харахад хэсүү байдагынь түүнэй хэмжээтэй холбоонгүй харин түүнэй Наранда ойрохон байдагһаа болодог. Иимэдэ түүные наран жаргаһанһаа хойшо болон наран мандахаһаа үмэнэхи богони хугасаанда ажаглаха боломжотой.

Гарагай ород нэрэ болохо Меркурий Римэй бурхадай хоорондо мэдээ зөөдэг байһан далабшатай элшэн Меркуриин нэрэһээ гаралтай. Меркури бурханиинь Эртэнэй Грекэй Херместэй дүйсэхэ болоод иинхүү Һагба гарагай тэмдэгиинь Хермесэй кадуцей гү, али һабаа болоно.

Хитад, Солонгос, Япон болон Вьетнамай домогуудта Һагба гарагые уһан одон гэжэ нэрэлдэг.

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

  1. Yeomans, Donald K. (April 7, 2008). HORIZONS System. NASA JPL. 2008-04-07 үдэртэ хандаһан.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Mercury Fact Sheet. NASA Goddard Space Flight Center (November 30, 2007). 2008-05-28 үдэртэ хандаһан.
  3. The MeanPlane (Invariable plane) of the Solar System passing through the barycenter (2009-04-03). the original on 2009-04-20 үдэрһөө архивлагдаһан. 2009-04-03 үдэртэ хандаһан. (produced with Solex 10 written by Aldo Vitagliano; see also Invariable plane)
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Munsell, Kirk; Smith, Harman; Harvey, Samantha (May 28, 2009). Mercury: Facts & Figures. Solar System Exploration. NASA. 2008-04-07 үдэртэ хандаһан.
  5. 5,0 5,1 Seidelmann, P. Kenneth; Archinal, B. A.; A’hearn, M. F.; et al. (2007). «Report of the IAU/IAGWorking Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006». Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 90: 155–180. Загбар:DOI. Проверено 2007-08-28.
  6. Margot, L.J.; Peale, S. J.; Jurgens, R. F.; Slade, M. A.; Holin, I. V. (2007). «Large Longitude Libration of Mercury Reveals a Molten Core». Science 316: 710–714. Загбар:DOI. PMID 17478713.

Холбооһон[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Наранай аймаг
НаранҺагбаБаасанҺараДэлхэйФобос ба ДеймосМягмарЦерераБага гарагай бүһэПүрбэ (гараг)Пүрбын дахуулнуудБямбаБямбын дахуулнуудТэнгэриин ванТэнгэриин вангай дахуулнуудДалайн вангай дахуулнуудДалайн ванДэлхэйн вангай дахуулнуудДэлхэйн ванХаумеагийн дахуулнуудХаумеаМакемакеКюперийн бүһэДисномиаЭридаСарнисан дискОортын үүл