Түмэр

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Түмэр (Fe)
Атомай дугаар 26
Атомай масса 55.845 г/моль
Үнгэ Мүнгэлиг сагаан
Электроной бүридэл [Ar] 4s2 3d6
Бүрхөөл дэхи
электроной тоо
2, 8, 14, 2
Бодос зүйн шэнжэ шанар
Бодосой түлэб Хатуу
Нягта 7.8 г/см³
Хайлаха температура (1538 °C), 1811 K
Бусалха температура (2861 °C), 3134 K
Хайлалтын хубиин дулаан 13.8 кЖ/моль
Ууршалтын хубиин дулаан 340 кЖ/моль
Дулаан багтаамжа (25 °C) 25.1 кЖ/(моль·K)
Атомай шэнжэ шанар
Орондо тороной бүтэсэ
(Сингони)
Таладаа, мүн голдоо түбтэй куб
Эһэлдэлтын зэрэг 2, 3, 4, 6
Ионизациин энерги
(эхинэй электроноор)
762.5 кЖ/моль
Атомай радиус 140 пм
Ковалентай радиус 125 пм
Fe 26
55,847
[Ar]3d64s2
Түмэр

Түмэр (Fe, латаар 'ferrum') гэжэ тэмдэглэгдэхэ, атомай дугаар 26 болохо химиин элемент юм. Мүнгэлиг сагаан үнгэтэй, үргэн тархалтатай металл. Дэлхэйн сүмын 90% оршомые, харин Дэлхэйн сарсадаста 5% агуулагдана. Дэлхэйн ниитэ массын 35% түмэр байдаг.

Байгаали дээрэ түмэрэй 54Fe, 56Fe, 57Fe, 58Fe гэһэн изотопууд байдагһаа, хамагай үргэн тархалтатайнь 56Fe, (ойролсоогоор 91.754%) юм. Fe2+ иониинь биологиин бүхы бэетэдэ зайлшагүй шаардалагатай химиин элемент болоно.

Түүхэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]

Дабтадасагтай, наялданги мүнгэлиг сагаан металл

Түмэрые маша эртэнһээ (МЭҮ 4000 жэл оршомһоо) хүн түрэлхэтэн ашаглажа эхилһэн ба оршон үеын гол хэрэглээнь ган гаргажа абаха юм. Түмэрые түмэрэй хүдэрһээ илгажа абаха ба байгаали дээрэ сэбэрээрээ бараг тохёолдохогүй.

Зүүлтэ[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]