Перейти к содержанию

Азербайджан

Сүлөөтэ Нэбтэрхы Толи — Википеэдиһээ
Бүгэдэ Найрамдаха Азербайджан Улас
Azərbaycan Respublikası (азербайжанаар)
Түрын туг Түрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ:
азе. "Azərbaycan marşı" → «Азербайджанай марш»

Азербайджанай байгаа газар
Азербайджанай байгаа газар һуури байра
Азербайджанай байгаа газар
Ниислэл Баку
Албан хэлэн Азербайджан хэлэн
Арад түмэн  91.6% - Азербайджан үндэһэтэн
2.2% - Лезги яһатан
1.8% - Ород үндэһэтэн
1.1% - Армени үндэһэтэн
3.3% - бусад арад түмэн
Түрэ засаг Бүгэдэ найрамдаха засагтай арадшалал
 -  Юрэнхылэгшэ Ильхам Алиев
 -  Юрэнхы сайд Артур Расизаде
Уласай хурал Милли Мажлис →
«Үндэһэнэй Хурал»
Түүхэ
 -  1135 он Атабегай улас байгуулга 
 -  1920-04-28 ЗСБН Азербайджан улас байгуулагдаһан 
 -  1991-10-18 Зүблэлтэ Холбооһоо сүлөөрэлгэ 
Дэбиcхэр газар
 -  Бүхэлидөө 86,600 км2 
 -  Уһанай процент (%) 1.6 %
Хүн зон
 -  Тоосоо (2011) 9,165,000[1] (95)
 -  Хүн зоной нягтарал 105.8 хүн/км2 
ДНБ (ХАШТ) 2011 оной тоосоо
 -  Бүгэдэ $94.318 тэрбум[2] 
 -  Нэгэ хүндэ $10,340[2] 
ДНБ (Нэрлэһэн) 2011 оной тоосоо
 -  Бүгэдэ $72.189 тэрбум[2] 
 -  Нэгэ хүндэ $7,914[2] 
ОТББЭ (2001) 36.5[3] (дундажа
ХХИ (2010) Increase 0.713[4] (һайн) (67)
Мүнгэн тэмдэгтэ [[Азербайжанай манат]] (AZN)
Сагай бүһэ Азербайжаны саг (НЗНЦ+4)
 -  Зунай саг  (НЗНЦ+5)
Интернет домэйн .az
Телефоной код +994

Азербайджан (ᠠᠽᠸᠷᠪᠠᠶᠢᠵᠠᠨ; азербайджан: Azərbaycan) — Каспиин тэнгисэй эрьеын, Кавказай гэхэ тодотголтой бүрин эрхэтэ улас Азиин орон. Албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Азербайджан Улас (азербайджан: Azərbaycan Respublikası) гэнэ. Угиинь Баруун Азиинхи[5], арай өөрөөр бодобол Зүүн Европоынхи гэжэ баһа хэлэжэ болоно.[6][7] Яг Азербайджан, өөртөө засах Нахчыван гэхэ хоёр салангид газартай. Энэ хоёрыг Армены нутаг зааглаж байдаг. Яг Азербайджаниинь Армени (566 км), Гүрж (322 км), ОХУ (Дагестанаар, 284 км), Иран (432 км) дүрбэн уластай, Нахчиваниинь Иран, Армени, үлэ ялиг зайгаар (9 км) Турктай тус тус хилэ залгана. Яг Азербайджан зүүншэ Каспи (эрьеын утань 713 км) хүрэдэг.

Азербайджанда Кавказай уулархаг газар, Каспиин тэнгисэй нама доро газар, энэ хоёрын дундаха тэгшэ тала газар гэһэн гурбан янза байса ажаглагдадаг. Оростой хилэлхэ зурбаһанаа байха Ехэ Кавказай нюруунай Базардүзү уула (4,466 м) хамагай үндэр, эсэргээр Каспиин тэнгисэй эрьедэ (-28 м) хамагай набтар сэг байна гэжэ тоосоолбо.

Бүхэлдээ 86,600 км² (дэлхэйдэ 113-р томо) нютагтай Азербайджанда 2011 ондо 9.1 сая (дэлхэйдэ 89-р олон) хүн ажа түрэн һуужа байна.[1] Энэнь нэгэжэ км²-т 105.8 хүн (дэлхэйдэ 103-р шигүү) оногдожо байна гэһэн үгэ. 2009 оной байдалаар хүн зоной олонхи 91.6%-иие Азербайджан үндэһэтэн бүрдүүлжэ байна.[8] Тэдэ Түрэг һалбариин Огуз бүлэгэй хэлэн яряатай болохоор Турк, Туркментэй арай ойро хамаатан болодог.

Азербайжанынь дарааха улсуудтай хил залгана (сагай зүүнэй эсрэгээр, баруун-хойто зүгhөө зүүн-үмэнэдэ зүг рүү): Оросой холбоото улас.

Ниислэл хото — Баку. Нэгэдэмэл түрын байгууламжатай Азербайджан уласай нютаг дэбисхэр үндэһэн 59 аймаг (rayon, «район»), эдэгээр аймагһаа гадуур 10 хото (şəhər) болон салангид оршоһон Нахчыван орон гээд нэрэ бүхы 70 нютагһаа бүрдэнэ. Саашалбал аймагууд дотороо 2698 һуурин газар (bələdiyyə), хотууд дотороо дүүргэ (şəhər rayon) болож хубаагддаг. Харамһалтайнь Уулын-Карабах 12 нютагай абаад тусгаарлашахаһан.

2009
Буряад
нэрэ
Азербайджан
нэрэ
хун ама
мян. хун. (2011)
Хото Комм.
Агдам Ağdam 1741 Нагорно-Карабахская Республика — Акна
Агдере Ağdərə 1985 Нагорно-Карабахская Республика — Мардакерт
Агдаш Ağdaş 29,4 XVI век
Агджабеди Ağcabədi 39,2 1962
Аджигабул Hacıqabul 25,5 1938 1991 — Кази-Магомед
Акстафа Ağstafa 12,4 1941
Астара Astara 16,7 1945
Ахсу Ağsu 20,1 1967
Баку Bakı 2092,4[9] III век Ниислэл хото
Барда Bərdə 38,1 1948
Бейлаган Beyləqan 15,4 1966 1989 — Ждановск
Белоканы Balakən 9,4 1968
Билясувар Biləsuvar 20,6 1966 1991 — Пушкино
Габала Qəbələ 12,6 1973 1991 — Куткашен
Геокчай Göyçay 35,9 1916
Геранбой Goranboy 6,8 1966 1991 — Касум-Исмаилов
Гёйгёль Göygöl 17,5 1938 До 1938 — Еленендорф
1938—2008 — Ханлар
Гёйтепе Göytəpə 13,9 1967 До 1992 — Пришиб
Гобустан Qobustan 7,9 2008
Горадиз Horadiz 7,1 2007
Гянджа Gəncə 315,9 VII век В 1804—1918 — Елисаветполь
1935—1989 — Кировабад
Далимамедли Dəliməmmədli 5,1 1991
Дашкесан Daşkəsən 10,7 1948
Джалилабад Cəlilabad 43,0 1952 До 1967 — Астрахан-Базар
Джебраил Cəbrayıl 1980 Нагорно-Карабахская Республика — Джракан
Джульфа Culfa 12,3 1948
Евлах Yevlax 58,3 1938
Закаталы Zaqatala 20,9 1840
Зангелан Zəngilan 1967 Нагорно-Карабахская Республика — Ковсакан
Зардоб Zərdab 10,4 1968
Имишли İmişli 33,0 1960
Исмаиллы İsmayıllı 15,2 1967
Казах Qazax 21,0 1909 1939—1959 — Новая Акстафа
Кахи Qax 12,5 1967
Кедабек Gədəbəy 10,6 1990
Кельбаджар Kəlbəcər 1980 Нагорно-Карабахская Республика — Карвачар
Куба Quba 23,9 XVIII век
Кубатлы Qubadlı 1990 Нагорно-Карабахская Республика — Санасар
Кусары Qusar 16,8 1938
Кюрдамир Kürdəmir 18,2 1938
Лачин Laçın 1923 Нагорно-Карабахская Республика — Бердзор
1926 — Абдаляр
Ленкорань Lənkəran 50,5 XVIII век
Лерик Lerik 7,5 2008
Лиман Liman 10,8 1971 1999 — Порт-Ильич
Масаллы Masallı 9,2 1960
Мингечаур Mingəçevir 97,8 1948
Нафталан Naftalan 7,9 1967
Нахичевань Naxçıvan 72,7 IV век
Нефтечала Neftçala 20,8 1959
Огуз Oğuz 7,0 1968 1991 — Варташен
Ордубад Ordubad 10,2 XII век
Саатлы Saatlı 17,8 1971
Сабирабад Sabirabad 28,6 1935 1931 — Петропавловка
Сальяны Salyan 36,7 1916
Самух Samux 9,1 2008 2008 — Набиагалы
Сиазань Siyəzən 24,1 1954 1954 — Кызыл-Бурун
Сумгаит Sumqayıt 280,9 1949
Тауз Tovuz 13,6 1947 1930— Траубенфельд
Тертер Tərtər 19,7 1949 1949—1991 — Мир-Башир
Уджары Ucar 17,0 1941
Физули Füzuli 1827 Нагорно-Карабахская Республика — Варанда
1959 — Карягино
Ханкенди Xankəndi 1923 Нагорно-Карабахская Республика — Степанакерт
Хачмас Xaçmaz 39,5 1938
Ходжавенд Xocavənd 1985 Нагорно-Карабахская Республика — Мартуни
Ходжалы Xocalı 1990 Нагорно-Карабахская Республика — Иванян
Худат Xudat 15,7 1950
Хызы Xızı 1,3 2008
Хырдалан Xırdalan 92,7 2006
Шабран Şabran 23,0 1961 2010 — Дивичи
Шамкир Şəmkir 38,5 1944 1991 — Шамхор
Шарур Şərur 6,7 1981 1991 — Ильичёвск
Шахбуз Şahbuz 3,1 2007
Шеки Şəki 63,5 1840 1968 — Нуха
Шемаха Şamaxı 36,3 VI век
Ширван Şirvan 73,9 1954 1954 — Зубовка
1954—2008 — Али-Байрамлы
Шуша Şuşa 1752 Нагорно-Карабахская Республика — Шуши
Ярдымлы Yardımlı 6,7 2008
  1. 1,0 1,1 11 July – The International Population Day, The demographic situation in Azerbaijan, The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan, 11 July 2011, retrieved 12 July 2011
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Azerbaijan:Report for Selected Countries and Subjects. International Monetary Fund. April 12, 2011 үдэртэ хандаһан.
  3. Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. the original on May 13, 2009 үдэрһөө архивлагдаһан. September 1, 2009 үдэртэ хандаһан.
  4. Human Development Report 2010. United Nations (2010). 4 November 2010 үдэртэ хандаһан.
  5. UN. UN classification of world regions. the original on 2010-04-17 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан.
  6. Definition of AZERBAIJAN. the original on 2012-05-25 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан. “independent country W Asia & SE Europe bordering on Caspian Sea”
  7. CIA. AZERBAIJAN. the original on 2009-06-10 үдэрһөө архивлагдаһан. 2012-04-18 үдэртэ хандаһан. “Southwestern Asia, bordering the Caspian Sea, between Iran and Russia, with a small European portion north of the Caucasus range”
  8. The State Statistical Committee of the Azerbaijan Republic, The ethnic composition of the population according to the 2009 census.
  9. В том числе собственно Баку, без подчинённых посёлков — 1166,9 тыс. чел. (2011)

Энэ хуудаһан Азербайжан гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.


Европо
Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Греци · Гүржи · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Оросой холбоото улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мальта · Молдави · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украина · Финланд · Франци · Хойто Македони · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони